Sosnowiec apeluje o umożliwienie przejmowania państwowych nieruchomości

O treści apelu kierowanego w tej sprawie do prezydenta RP, premiera, posłów, marszałka województwa oraz wojewody poinformował we wtorek prezydent Sosnowca Arkadiusz Chęciński. Wcześniej postulat w tej sprawie znalazł się wśród propozycji samorządów z terenu woj. śląskiego zgłoszonych rządowi w kontekście prac nad rządowym tzw. Programem dla Śląska.

Prezydent Sosnowca zwraca się teraz w apelu z prośbą "o wsparcie władz samorządowych w staraniach o przejęcie składników majątkowych Skarbu Państwa, niezbędnych dla realizacji procesu wychodzenia z problemów demograficznych i strukturalnego bezrobocia, związanych z przemianami gospodarczymi, likwidacją kopalń i innych zakładów przemysłu ciężkiego aglomeracji śląsko-dąbrowskiej".

Chęciński przypomina, że w miastach Śląska i Zagłębia Dąbrowskiego jest wiele nieruchomości, które weszły w 1990 r. w wieczyste użytkowanie przedsiębiorstw państwowych i spółek Skarbu Państwa. Po zakończeniu ich działalności część z tych gruntów i budynków - nieraz w atrakcyjnych miejscach - jest niezagospodarowanych i często zdewastowanych.

Przedsiębiorstwa te pozbywają się majątku na zasadach komercyjnych na rzecz różnych podmiotów, które potem albo często nie potrafią ich odpowiednio zagospodarować albo oferują je gminom po wyższych cenach.

"Taki proces jest naszym zdaniem nieracjonalny. W działaniu tym brak jest też uwzględnienia szeroko pojętego interesu społecznego i należytego współdziałania z jednostką samorządu terytorialnego, poprzez wykorzystanie możliwości przekazywania nieruchomości gminom" - wskazał Chęciński.

Przypomniał, że państwo przewidziało poruszany problem zawierając odpowiednie zapisy m.in. w ustawie o funkcjonowaniu górnictwa węgla kamiennego czy ustawie o komercjalizacji, restrukturyzacji i prywatyzacji PKP. Problem w tym, że zapisy te nie są stosowane.

W pierwszej z tych ustaw znajduje się sformułowanie, że "przedsiębiorstwo górnicze może dokonać darowizny mienia na rzecz gminy górniczej albo spółdzielni mieszkaniowej, za ich zgodą, na cele związane z realizacją urządzeń infrastruktury technicznej lub innych celów publicznych, a także w celu pobudzania aktywności gospodarczej w gminie górniczej".

W drugiej zapisano m.in., że mienie PKP może być przekazane nieodpłatnie samorządom na cele transportowe, a jeśli jego zagospodarowanie w ten sposób nie jest możliwe, a utrzymywanie uzasadnione - może zostać zlikwidowane lub przekazane nieodpłatnie Skarbowi Państwa, samorządom lub państwowym jednostkom organizacyjnym.

Chęciński zaakcentował, że mimo tych sformułowań samorządy zmuszane są do odpłatnego nabywania takich nieruchomości - w tym mających charakter przeznaczenia publicznego. Przypomniał m.in., że w 2011 i 2012 r. miasto musiało kupić wystawione w przetargu nieograniczonym przez kopalnię Kazimierz-Juliusz nieruchomości przedszkoli miejskich przy ul. Gałczyńskiego i Ogrodowej (łącznie za 536 tys. zł) czy działającego domu kultury przy ul. Głównej (za 1,86 mln zł).

"W podanych przykładach wskazana spółka Skarbu Państwa nie wyraziła zgody nie tylko na przekazanie nieodpłatne, ale i nawet na odstępstwo od formy przetargu" - podkreślił prezydent Sosnowca.

Miasta nadal stoją m.in. przed problemem wystawiania na sprzedaż należących poprzednio do przedsiębiorstw państwowych urządzeń infrastruktury technicznej, służących społecznościom lokalnym (np. sieci wodno-kanalizacyjne). Sprawa dotyczy również części gruntów, które miasta - po przejęciu i zrewitalizowaniu np. przy wsparciu środków unijnych - chciałyby zaoferować przedsiębiorcom jako tereny inwestycyjne.

Samorządowcy zdają sobie sprawę, że spółki Skarbu Państwa jako podmioty prawa handlowego działają w oparciu o przepisy obligujące je do racjonalnego gospodarowania majątkiem (z uwzględnieniem ekonomicznego interesu właściciela) i nie mogą postępować na jego szkodę, dokonując nieuzasadnionego uszczuplania majątku.

Władze Sosnowca podkreślają jednak, że spółki handlowe powoływane są do realizacji różnych celów - niekoniecznie związanych z osiąganiem zysku. Przypominają w tym kontekście, że np. w statucie Spółki Restrukturyzacji Kopalń znajdują się zapisy m.in. dotyczące "zagospodarowania majątku kopalń, zbędnego majątku przedsiębiorstw górniczych, tworzenia nowych miejsc pracy, w szczególności dla pracowników likwidowanych kopalń". Cele te nie są stricte komercyjne i wpisują się również w zadania publiczne realizowane przez inne podmioty.

Chęciński podkreślił, że dopuszczając możliwość wyłączania generalnych zasad ekonomicznych, np. w przywołanych ustawach: górniczej i dotyczącej PKP, ustawodawca uwzględnił szczególną specyfikę spółek Skarbu Państwa.

Prezydent Sosnowca wskazał też, że w istocie relacje pomiędzy Skarbem Państwa (w tym jego spółkami), a samorządami są w relacjami między podmiotami publicznymi, gdzie stosowanie wyłącznie zasad komercyjnych jest nieuzasadnione i sprzeczne z interesem publicznym, który podmioty te winny uwzględniać.

"Jednoznacznie nasuwa się więc wniosek, iż ustawodawca założył współdziałanie różnych podmiotów publicznych, bez względu na ich formę organizacyjną, również spółek i jednostek samorządu terytorialnego, w realizacji celów związanych z szeroko pojętym interesem publicznym. Intencja ta jest niestety ignorowana przez spółki Skarbu Państwa, które odwołują się tylko i wyłącznie do względów komercyjnych i ekonomicznych" - skonkludował prezydent Sosnowca.