Transakcje rozliczy tylko sprzedawca

Dziś Senat ma się zająć nowelizacją ustawy o podatku od towarów i usług, która już od 1 grudnia 2008 r. zmieni zasady dotyczące obowiązkowego rozliczenia importu usług niematerialnych.

Chodzi o obowiązujący dziś art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy, zgodnie z którym podatnikami VAT są również osoby nabywające usługi niematerialne od podmiotów mających siedzibę lub miejsce zamieszkania albo pobytu poza terytorium naszego kraju. Dziś przepis ten rodzi wiele problemów. Nie wiadomo bowiem, kto powinien rozliczyć należny VAT z tytułu nabycia usług niematerialnych, jeżeli usługodawcą jest podmiot zagraniczny mający w Polsce stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej (np. oddział).

Obecnie to polska firma, nabywając usługi niematerialne (np. usługi reklamowe, prawnicze, rachunkowo-księgowe, bankowe czy finansowe), powinna rozliczyć VAT na zasadzie importu usług. Z tym jednak w praktyce jest bardzo różnie. Zdarza się, że niezorientowane w naszym prawie podatkowym oddziały wystawiają nabywcom swoich usług (czyli polskim przedsiębiorcom) faktury z VAT. Sądząc, że postępują prawidłowo, odprowadzają należny podatek do urzędu skarbowego, a fakturę przesyłają nabywcy. Ten zaś odlicza podatek naliczony, tak jak to robił z pozostałymi fakturami dokumentującymi nabyte przez niego towary i usługi.

Taką praktykę zakwestionowały urzędy skarbowe, a dokładnie podważyły prawo do odliczenia VAT z faktury wystawionej przez oddział. Bo podatek rozliczył niewłaściwy podmiot.

Zdaniem ekspertów podatkowych nierzadko zdarzało się, że oddział zagranicznego przedsiębiorcy, nie zauważając polskiej regulacji, wystawiał faktury z VAT.

Niestety, słuszność stanowiska fiskusa potwierdził wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z 7 marca 2008 r. (sygn. akt I SA/Wr 1803/07), który uznał, że polski przedsiębiorca nie ma prawa do odliczenia podatku z takiej faktury, bo to nie oddział powinien naliczyć podatek, lecz polska firma jako nabywca usługi. To ona powinna zatem rozliczyć podatek od towarów i usług na zasadzie importu usług.

W praktyce oznacza to konieczność samonaliczenia, czyli wykazania podatku naliczonego i należnego w jednym miesiącu. Trzeba w tym celu wystawić tzw. fakturę wewnętrzną. Bo - jak uznali sędziowie - faktura wystawiona przez oddział zagranicznej firmy nie powinna uwzględniać polskiego VAT.

Już wkrótce problemy te powinny się zakończyć. Najnowsza nowelizacja ustawy o VAT, która trafiła już do Senatu, zmienia przepisy w tym zakresie, począwszy od 1 grudnia 2008 r. Od tego dnia import usług niematerialnych ma być obowiązkowy, w sytuacji gdy usługodawca nie ma siedziby lub stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium naszego kraju.

A ponieważ oddział można uznać za stałe miejsce prowadzenia działalności na terytorium Polski przez spółkę macierzystą, to nikt nie powinien już mieć wątpliwości co do tego, kto ma rozliczyć VAT przy usługach niematerialnych. Od 1 grudnia odpowiedzialny za to będzie mianowicie podmiot świadczący usługę (czyli oddział), a nie tak jak dziś - jej nabywca.

_ To jest dobra decyzja ustawodawcy, bo zmieniony przepis będzie nakazywał rozliczenie VAT na zasadzie importu usług, gdy podmiot świadczący tę usługę fizycznie nie jest obecny w naszym kraju (nie ma w Polsce siedziby ani stałego miejsca prowadzenia działalności). Jeśli natomiast podmiot zagraniczny ma w Polsce swój oddział, który jest stałym miejscem prowadzenia działalności gospodarczej, to wskazane jest, aby to on rozliczał należny z tytułu wykonanej usługi VAT _ – powiedziała "Rz" Ewelina Stamblewska, menedżer w Dziale Doradztwa Podatkowego firmy Ernst & Young.

Grażyna J. Leśniak
Rzeczpospolita