Urzędowe dane trafią do komercyjnego użytku

Tak wynika z założeń do ustawy o ponownym wykorzystaniu informacji publicznej. Przygotowali je eksperci Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji. Nowa ustawa ma dotyczyć dostępu m.in. do centralnej ewidencji i informacji gospodarczej (która w 2011 r. zastąpi gminne rejestry), Krajowego Rejestru Sądowego oraz innych publicznych baz danych (w tym zbiorów meldunkowych i ewidencji pojazdów).

Informacje te będzie można wykorzystywać zgodnie z zasadami określonymi w licencji albo w ogóle bez żadnych warunków. „Gdy podmiot zobowiązany nie przedstawi warunków ponownego wykorzystania informacji, to wykorzystujący zamieszczone na stronach internetowych informacje publiczne nie jest ograniczony warunkami w zakresie ich wykorzystania” - czytamy w piśmie MSWiA.

Nie wiadomo natomiast, czy nowe przepisy obejmą też niezwykle cenne źródła informacji, jakimi są dane z baz kartograficznych i z ksiąg wieczystych. Założenia tego nie przewidują. To o tyle istotne, że Komisja Europejska zarzuca Włochom, iż nie umożliwili dostępu do danych katastralnych i hipotecznych.

Czy obecna ustawa o dostępie do informacji publicznej nie wystarczy? MSWiA przekonuje, że nie, bo prawo dostępu nie przekłada się automatycznie na uprawnienie do korzystania z informacji publicznych chronionych prawami autorskimi albo przepisami o bazach danych lub rozporządzania nimi. Chodzi m.in. o oryginalne materiały, które nie są urzędowymi dokumentami, a także opinie i raporty tworzone na zlecenie urzędów (choć są wątpliwości, czy dotyczą ich prawa autorskie) oraz urzędowe bazy danych. Pobranie i wtórne wykorzystanie takich informacji wymaga teraz zgody uprawnionych podmiotów z sektora publicznego. Gdy ustawa wejdzie w życie, każdy uzyska interesujące go informacje i będzie mógł je wtórnie wykorzystywać, lecz będzie to raczej usługa płatna. Pokrywałoby się koszty udostępnienia oraz oddawało niewielką część zysku z inwestycji.

Założenia ustawy nie wszystkim się podobają. - Przy okazji planuje się zawężenie definicji informacji publicznej wbrew art. 61 konstytucji, który rozumie ją szeroko - mówi Szymon Osowski z Pozarządowego Centrum Dostępu do Informacji Publicznej. Także orzecznictwo zawęża informację publiczną. Z wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 16 czerwca 2009 r. (sygn. I OSK 89/09) wynika, że opinia prawna sporządzona dla urzędu może być informacją publiczną, ale nie w sprawie zasadności wszczęcia konkretnej sprawy cywilnej.

Ustawa nie dotyczyłaby m.in. publicznego radia i telewizji, a także szkół wyższych. Niedostępne byłyby informacje, które wymagają od zainteresowanego wykazania interesu prawnego lub faktycznego. Ponownemu wykorzystaniu nie podlegałyby też utwory oraz bazy danych, do których prawa przysługują osobom trzecim, albo informacje, do których dostęp jest wyłączony, bo np. są tajemnicą przedsiębiorstwa albo chroni się je ze względu na prywatność osób fizycznych.

Jej uchwalenie wymusza dyrektywa 2003/98/WE, której termin wprowadzenia minął cztery lata temu. Dwa kraje już przegrały w Europejskim Trybunale Sprawiedliwości sprawy o zwłokę w jej przyjęciu. Bruksela ponagla też Polskę.

Opinia
Grzegorz Sibiga, doktor prawa, Instytut Nauk Prawnych PAN

Projektowana ustawa może być przełomem w uwalnianiu informacji posiadanych przez sektor publiczny. Ponowne wykorzystanie informacji ekonomicznych, statystycznych czy turystycznych ma znaczenie w obrocie gospodarczym i dla innych celów (naukowych, społecznych itp.). Obecnie takie sprawy rozpatrywane są na styku dostępu do informacji publicznej, prawa autorskiego oraz prawa do bazy danych. Obowiązujące przepisy ustawy z 2001 r. już nie wystarczają, bo jawność nie zawsze oznacza dopuszczalność rozporządzania informacją. To podmiot posiadający informację określi warunki ponownego jej wykorzystania z zachowaniem zasad niedyskryminacji, transparentności i zakazu zawierania umów na wyłączność.

Michał Kosiarski
Rzeczpospolita