Uważaj na produkty z E! 

Pod postacią tajemniczych kodów E, widniejących na etykietach, kryją się substancje, które mogą powodować różnego rodzaju, mniej lub bardziej dotkliwe, efekty uboczne - od kataru siennego, bezsenności i biegunki począwszy, na nadpobudliwości, astmie, depresji czy poronieniu skończywszy.

Mimo że znajdują się na liście oficjalnie dopuszczonych dodatków do żywności, mogą wywoływać działania niepożądane. Co to za substancje?

*Nazwa: *siarczan (VI) magnezu, sól gorzka, sól angielska, sól z Epsom
*Kod E: *E518
*Dopuszczalne dzienne spożycie: *nie określono

Siarczan magnezu występuje w przyrodzie jako naturalny minerał, epsomit bądź kizeryt. W przemyśle żywnościowym wykorzystuje się go np. do wyrobu wód mineralnych.

Związek ten dodawany jest również do piwa, a także do warzyw w puszkach. Dzięki niemu wyglądają bardziej apetycznie.

Po spożyciu siarczanu magnezu w ilościach stosowanych w żywności efekty uboczne nie występują. Przy spożyciu większej ilości związek ten ma właściwości silnie przeczyszczające.

*Nazwa: *tlenek siarki (IV), ditlenek siarki
*Kod E: *E220
*Dopuszczalne dzienne spożycie: *do 0,7 mg/kg masy ciała

W swojej zwykłej postaci ditlenek siarki jest bezbarwnym gazem o ostrym, gryzącym i duszącym zapachu, który może silnie podrażnić drogi oddechowe. Jest trujący dla zwierząt i szkodliwy dla roślin.

Ten sam związek wykorzystuje się jednak jako konserwant, zwłaszcza win, także tych markowych. Zapobiega enzymatycznemu i bakteryjnemu rozkładowi produktów. Dwutlenek siarki rozpuszcza się w wodnej fazie produktu, w wyniku czego powstaje kwas będący czynnym składnikiem. Jest on zatem najbardziej efektywny w kwaśnych lub lekko kwaśnych produktach. Stabilizuje witaminę C i zapobiega przebarwieniom białego wina.

Związek ten może obniżyć zawartość witamin w produktach na skutek utlenienia. U osób cierpiących na astmę może powodować problemy w oddychaniu. W wysokich stężeniach (powyżej tych używanych w żywności) może powodować zaburzenia układu trawiennego.

*Nazwa: *heksamina, metylenoamina, heksametylenotetraamina
*Kod E: *E239
*Dopuszczalne dzienne spożycie: *do 0,15 mg/kg masy ciała

Heksamina jest sztucznym konserwantem, produkowanym z formaldehydu i amoniaku. Stosuje się ją w przemyśle żywnościowym w szczególności jako środek ochronny przeciwko grzybom.

Znaleźć ją możemy w takich produktach jak kawior, ser, śledzie czy marynowane ryby.

Wysokie stężenia tego środka mogą powodować zatrucia. Nikt jednak nie faszeruje heksaminą żywności, ponieważ zmienia ona jej smak.

*Nazwa: *amarant
*Kod E: *E123
*Dopuszczalne dzienne spożycie: *0,5 mg/kg masy ciała

Amarant jest syntetycznym czerwonym barwnikiem.

Choć producenci żywności od niego odchodzą, to nadal można go znaleźć m.in. w: ciastach i galaretkach w proszku, płatkach śniadaniowych, bezalkoholowych i niskoprocentowych napojach alkoholowych, kawiorze i przetworach z czarnej porzeczki.

Wykorzystuje się go głównie do produkcji kosmetyków, np. szminek, róży kosmetycznych.

Amarant należy do grupy barwników azowych. Wywołuje więc działania niepożądane charakterystyczne dla tej grupy organicznych związków chemicznych. Może nasilić objawy astmy, a także spowodować skurcze macicy u kobiet w ciąży, powodując poronienie. Dodatkowo, w połączeniu z benzoesanami, amarant może powodować wystąpienie nadpobudliwości u dzieci. Nawet u osób nieuczulonych może wywołać pokrzywkę.

Barwniki azowe mogą spowodować nasilenie objawów nietolerancji salicylanów (np. aspiryny).

*Nazwa: *zieleń brylantowa BS, zieleń S, zieleń malachitowa G, zieleń diamentowa
*Kod E: *E142
*Dopuszczalne dzienne spożycie: *5 mg/kg masy ciała

Kolejnym syntetycznym barwnikiem jest zieleń brylantowa. Jest to barwnik stosowany w przemyśle spożywczym m.in. do groszku konserwowego, sosu miętowego, serników w proszku czy galaretek.

Zieleń ta w stosowanych stężeniach rzadko jest szkodliwa dla zdrowia. W większych ilościach może powodować jednak poważniejsze zaburzenia zdrowotne, jak astma, nadpobudliwość, bezsenność, reakcje alergiczne, np. wysypkę, a nawet anemię.

*Nazwa: *tartazyna, żółcień spożywcza 5, żółcień kwasowa 23
*Kod E: *E102
*Dopuszczalne dzienne spożycie: *7,5 mg/kg masy ciała

Tartazyna to cytrynowożółty barwnik azowy. W Polsce jej nazwa handlowa to żółcień spożywcza 5.

Stosuje się ją w produktach spożywczych, takich jak napoje, zupy czy polewy do deserów. Występuje w wyrobach cukierniczych, groszku i kukurydzy konserwowej, krakersach serowych, napojach bezalkoholowych, galaretkach (głównie miętowej), likierach owocowych, marcepanie, dżemach, sztucznym miodzie czy musztardach.

Po spożyciu tartazyny mogą wystąpić niepożądane efekty. Tartazyna uwalnia histaminę, dlatego po jej spożyciu astmatycy mogą odczuwać wzmożone objawy choroby. Unikać jej powinny także kobiety w ciąży - jest odpowiedzialna za skurcze macicy, grożące poronieniem u ciężarnych.

Tartazyna wzmaga także objawy w przypadku osób z nietolerancją salicylanów (np. aspiryna, jagody, maliny). Jest niezalecana dla dzieci - w połączeniu z benzoesanami (E210–215) może u nich powodować trudności w nauce, a nawet wystąpienie syndromu ADHD. U innych (nawet nieuczulonych) osób może wywoływać: pokrzywkę, zapalenie skóry, bóle głowy, katar sienny, trudności z koncentracją, depresję, wysypkę, swędzenie warg i języka, bezsenność, dezorientację, anafilaksję.

*Nazwa: *karmel
*Kod E: *E150a, E150b, E150c, E150d
*Dopuszczalne dzienne spożycie: *do 200 mg/kg masy ciała dla E150c i E150d. Nie ma wyznaczonej dopuszczalnej dziennej dawki dla E150a i E150b.

Spośród czterech rodzajów karmelu tylko karmel E150a to barwnik naturalny, powstały po poddaniu cukru działaniu wysokiej temperatury w procesie karmelizacji. Pozostałe trzy to sztuczne barwniki.

Karmel jest stosowany jako główny składnik niektórych rodzajów cukierków (np. karmelków) oraz barwnik do napojów typu cola, a także: ciemnego pieczywa, czekolad, lodów, dżemów i jogurtów. Barwimy nim również piwo typu porter, granulowane herbaty czy wina, whisky czy brandy.

Przy nadmiernym spożyciu karmel może powodować różnego rodzaju działania niepożądane, np. nadpobudliwość, rozwolnienie oraz wpływać negatywnie na żołądek, wątrobę oraz płodność.

*Nazwa: *kwas benzoesowy
*Kod E: *E210
*Dopuszczalne dzienne spożycie: *5 mg/kg masy ciała

Jednym z najpopularniejszych konserwantów stosowanych w żywności jest kwas benzoesowy. W naturze znajdziemy go w korze czereśni, w malinach, anyżu, żurawinie, grzybach czy cynamonie.

Jego zadaniem - jako konserwantu - jest zapobieganie rozwojowi bakterii czy grzybów. Służy również jako aromat do wielu produktów żywnościowych, np. napojów bezalkoholowych, ciast (głównie jabłecznika), gumy do żucia, soków owocowych, margaryny oraz lodów.

Skoro znalazł się na naszej liście, jego zastosowanie nie jest do końca bezpieczne. W nadmiernych ilościach może on powodować astmę, pokrzywkę oraz problemy behawioralne. W niektórych przypadkach wpływa również niekorzystnie na płuca, a także podrażnia oczy i skórę. Jest toksyczny dla układu nerwowego. Ponieważ jego pochodną jest aspiryna, powinny go unikać osoby uczulone na ten lek.

*Nazwa: *kwas karminowy, koszenila, karmina
*Kod E: *E120
*Dopuszczalne dzienne spożycie: *5 mg/kg masy ciała

Koszenila to naturalny ciemnoczerwony barwnik pozyskiwany z wysuszonych, zmielonych owadów, zwanych czerwcami kaktusowymi, żyjących w Meksyku. Jeden kilogram koszenili uzyskuje się z około 155 tys. owadów.

Obecnie koszenila jest wciąż szeroko stosowana w przemyśle kosmetycznym do barwienia m.in: cieni do powiek, szamponów i tuszów do rzęs, ale jej zastosowania nie kończą się na kosmetykach. Koszenilą barwi się także napoje alkoholowe, sosy (głównie sos jabłkowy), owocowe nadzienia do ciast, mięsa, wypieki, jogurty i polewy.

Na produkty z koszenilą trzeba jednak uważać. Zanieczyszczenia zawarte w ekstrakcie koszenili mogą powodować wstrząs anafilaktyczny, katar sienny oraz pokrzywkę. Unikać jej powinny osoby, które są uczulone na salicylany oraz astmatycy.

*Nazwa: *karagen
*Kod E: *E407
*Dopuszczalne dzienne spożycie: *nie określono

Karagen jest naturalnym surowcem pochodzenia roślinnego. Ten polisacharyd może pochodzić bądź z wodorostów, bądź też ze chrząstnicy kędzierzawej, krasnorostu określanego jako mech irlandzki.

Wykorzystuje się go w przemyśle spożywczym w charakterze substancji zagęszczającej, a także stabilizującej zawiesiny i emulsje. Jest on używany m.in. w celu zmniejszenia sedymentacji (rozdzielania substancji) kakao, mleka skondensowanego i innych napojów. Karagen jest stosowany również jako czynnik żelujący przy wyrobie dżemów i deserów o zmniejszonej zawartości cukru.

Efekty uboczne stosowania karagenu występują jedynie przy wysokich stężeniach. Może on powodować wzdęcia, które wynikają z fermentacji mikrojelitowej. Przy produkcji żywności nie można stosować karagenów o małej masie cząsteczkowej, gdyż mogą wywołać owrzodzenia jelit.