W środę może się rozstrzygnąć los programu Litwa-Polska-Rosja

Transgraniczny program Litwa-Polska-Rosja został zatwierdzony w 2008 r. Jego budżet to 176 mln zł. Na finansowanie programu złożyły się Polska (59 mln euro przeznaczonych na ten cel z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego), Litwa (18 mln euro, także z EFRR), Komisja Europejska (55 mln euro) oraz Rosja (44 mln euro z budżetu państwa).

Choć formalnie program istnieje już od kilku lat, to nie tylko nie wydano z niego ani jednego euro, ale nawet nie wyłoniono projektów, które dostaną dofinansowanie. To jedyny w Europie program, w jakim uczestniczą kraje spoza Wspólnoty, a w którym nie rozpoczęto jeszcze żadnej inwestycji.

Do tej pory przeprowadzono jeden nabór wniosków o dofinansowanie inwestycji, w którym wpłynęło 190 wniosków na łączną kwotę przekraczającą 250 mln euro. Wnioski były oceniane przez niezależnych ekspertów - jednak reprezentanci trzech krajów zasiadający we Wspólnym Komitecie Monitorującym, który jest najważniejszym gremium tego programu, nie doszli do porozumienia co do tego, które projekty należy ostatecznie zatwierdzić do dofinansowania. Litwini i Rosjanie domagali się przeprowadzenia kolejnej oceny wniosków, ale tym razem na poziomie rządowym.

Polskie Ministerstwo Rozwoju Regionalnego uważa, że przedstawiciele polskich regionów powinni mieć możliwość zapoznania się z oceną wniosków dokonaną na poziomie rządowym, dlatego projekty, których ocena ekspercka była rozbieżna z rządową powinny być przedyskutowane na Wspólnym Komitecie Monitorującym.

Ponadto strona rosyjska domaga się umożliwienia rosyjskim audytorom kontrolowania projektów na terenie Polski na takich samych zasadach, jak robią to kontrolerzy unijni. Polska nie odmawia kategorycznie stronie rosyjskiej prawa do przeprowadzania audytów, ale też określa warunki, na których by się na to zgodziła.

Litwini upatrują powód opóźnienia programu w tym, że polskie MRR, jako instytucja zarządzająca programem, nie dość sprawnie, ich zdaniem, organizuje pracę przy jego realizacji. Strona rosyjska nie chce na razie komentować sprawy. Litwini odnosząc się do braku zgody, co do listy projektów, które uzyskają dofinansowanie, odpowiadają, że oni jak i strona rosyjska proponowali zatwierdzić listę. Według nich lista nie została zatwierdzona "jedynie z powodu niespodziewanych działań ze strony polskiej delegacji".

Te rozbieżności znajdą się w agendzie planowanego na środę spotkania w Brukseli. "Jeśli nie dojdziemy do porozumienia, to Komisja Europejska może wystąpić z wnioskiem o rozwiązanie programu" - powiedziała we wtorek dziennikarzom dyrektor Departamentu Współpracy Terytorialnej w MRR Iwona Brol. W tej sytuacji przepadnie możliwość wykorzystania 84 mln euro, które były zarezerwowane na realizację programu w latach 2008-11, w tym ok. 38 mln polskiego wkładu. Wtedy Polska wystąpi do KE o przesunięcie pozostałych 21 mln euro z naszego wkładu do innych programów transgranicznych.

- Nam bardzo zależy na tym, żeby ten program ruszył, by nie stracić z niego ani jednego euro. I jesteśmy przekonani, że to jest możliwe - powiedział wiceminister rozwoju regionalnego Konrad Niklewicz. Jeśli strony dojdą do konsensusu, będzie można wreszcie podpisać umowy na dofinansowanie inwestycji i organizować drugi nabór wniosków.

Jest jeszcze trzecia możliwość - rozmowy przedłużą się i będą kontynuowane w innym terminie. Jednak nawet w takiej sytuacji losy programu i tak prawdopodobnie rozstrzygną się do końca marca br. Wtedy KE ma podjąć decyzję, czy rezerwować kolejną transzę pieniędzy na realizację programu w kolejnym roku.

W ramach programu Litwa-Polska-Rosja mogą być realizowane projekty transgraniczne obejmujące co najmniej dwa kraje, w tym Rosję. Dofinansowane mogą być np. projekty z obszaru współpracy w dziedzinie ochrony zdrowia, infrastruktury komunikacyjnej i turystycznej, ochrony środowiska, kultury, a także tzw. projekty miękkie, jak np. wymiany międzynarodowe.