Wypłata gwarantowana z ZUS. Kto może ją otrzymać?

Jak donosi serwis prawo.pl, w ubiegłym roku ZUS rozpatrzył łącznie 97 tys. wniosków spadkobierców o wypłatę środków z subkont i wydał w ten sposób w sumie 796,5 mln zł. To o 56 mln zł więcej niż rok wcześniej i ok. 300 mln zł więcej niż w 2020 r.

Zgodnie z danymi udostępnionymi przez ZUS, na koniec czerwca 2022 r. ubezpieczeni w ZUS zgromadzili na kontach średnio po 106 tys. zł kapitału emerytalnego na osobę, a na subkontach średnio po blisko 29 tys. zł na osobę – podaje Instytut Emerytalny.

Najwięcej na subkontach zgromadziły osoby urodzone w latach 1958-1965 - średnio ponad 60 tys. zł. Oznacza to, że średnio osoba ubezpieczona w ZUS urodzona w tych latach posiada (razem z I filarem) ponad 135 tys. zł kapitału emerytalnego.

- Procedura ubiegania się o pieniądze po osobie zmarłej nie jest jednak prosta ani automatyczna. Wypłata następuje tylko na pisemny wniosek osób uprawnionych do dziedziczenia - przypomina Jarosław Panasiuk, prezes Omega Kancelarie Prawne. Dodaje, że osobom uprawnionym, tj. uposażonym oraz spadkobiercom, przysługuje prawo do uzyskania środków "zalegających" zarówno w OFE, jak i na subkoncie ZUS.

Tyle że – jak zwraca on uwagę – istotna jest różnica pomiędzy sytuacją osób dziedziczących po osobie posiadającej konto OFE oraz subkonto ZUS, a osobami uprawnionymi do dziedziczenia po osobie posiadającej jedynie subkonto ZUS. Polega ona na "mniejszym poziomie doinformowania spadkobiercy", który dziedziczy tylko środki w ZUS. Składając wniosek o wypłatę z OFE, to fundusz emerytalny informuje ZUS o konieczności dokonania wypłaty również środków z subkonta w ZUS.

Natomiast w przypadku, gdy zmarły posiadał wyłącznie subkonto w ZUS, Zakład nie ma obowiązku informowania spadkobierców o dziedziczeniu tych środków. To spadkobiercy muszą wystąpić z taką inicjatywą i złożyć odpowiedni wniosek do ZUS – tłumaczy nasz rozmówca.

Warto przypomnieć, że ZUS zaprzestaje odprowadzania składek na rachunek członka OFE, gdy ten ukończy wiek niższy o dziesięć lat od wieku emerytalnego. Od tego momentu to OFE systematycznie, przez te 10 lat, przekazują środki zgromadzone na rachunku ubezpieczonego na subkonto w ZUS. Gdy osiąga on wiek emerytalny, na jego rachunku w OFE nie ma już żadnych środków, a jego członkostwo w tym programie emerytalnym ustaje. Jest to tzw. mechanizm suwaka bezpieczeństwa, który nie jest dobrowolny dla ubezpieczonych, ale obligatoryjny.

To, czy ubezpieczony osiągnął wiek emerytalny i pobierał świadczenie w chwili swojej śmierci, czy nie - jest więc przy wypłacie środków z subkonta w ZUS kluczowe. ZUS ogranicza bowiem wypłatę w przypadku, gdy rozwód, unieważnienie małżeństwa albo śmierć ubezpieczonego nastąpiły już po dniu złożenia wniosku o emeryturę.

– W tym przypadku, gdy nastąpiła wypłata emerytury ubezpieczonemu, ZUS wypłaci współmałżonkowi oraz spadkobiercom zmarłego jedynie tzw. wypłatę gwarantowaną. Pod warunkiem że śmierć nastąpiła w okresie nie dłuższym, aniżeli trzy lata od rozpoczęcia pobierania emerytury - tłumaczy Panasiuk.

- W uproszczeniu jest to część środków zgromadzonych w OFE, proporcjonalna do czasu, który upłynął od momentu nabycia prawa do emerytury – tłumaczy Aneta Sołtysik z Kancelarii Kupilas & Krupa.

Dodaje, że wypłata gwarantowana jest ustalana jako różnica między kwotą środków na subkoncie w ZUS a iloczynem, który jest liczbą pełnych miesięcy, jakie upłynęły od miesiąca, w którym po raz pierwszy wypłacono emeryturę, do miesiąca, w którym nastąpiła śmierć emeryta oraz trzydziestej siódmej części kwoty zewidencjonowanej na subkoncie w ZUS.

Na podstawę obliczenia emerytury składają się:

• składki na ubezpieczenie emerytalne, które zostały zapisane na indywidualnym koncie w ZUS, z uwzględnieniem ich waloryzacji,
• zwaloryzowany kapitał początkowy,
• środki zapisane na subkoncie w ZUS, z uwzględnieniem ich waloryzacji.