Zarząd nie zapłaci sankcji wymierzonej firmie

Tak wynika z wczorajszej uchwały Naczelnego Sądu Administracyjnego. Uznał on, że nie jest to zobowiązanie podatkowe, za które odpowiadają członkowie zarządu spółki.

Podatek to nie kara

Z pytaniem zwrócił się jeden ze składów NSA. Rozpatrywał on skargę kasacyjną od wyroku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku z 25 maja 2007 r. (sygn. akt I SA/Gd 538/06). Sprawa dotyczyła dodatkowego zobowiązania podatkowego wymierzonego spółce z o.o. w związku z wykryciem nieprawidłowości w rozliczaniu VAT w 2001 r. i 2002 r. Firma ta nie zapłaciła sankcji więc organy podatkowe podjęły próbę wyegzekwowania jej od zarządu.

WSA w Gdańsku uznał, że nie miały do tego prawa, bo dodatkowe zobowiązanie podatkowe ustalone na podstawie starej ustawy o VAT (z 8 stycznia 1993 r.) było sankcją administracyjną. Taki charakter tego świadczenia wyklucza możliwość uznania go za podatek i w konsekwencji za zaległość podatkową. Sąd I instancji wskazał, że podatki nie mogą mieć funkcji sankcyjnej. Jego zdaniem to, że ustawodawca nazwał dodatkowe zobowiązanie podatkiem nie oznacza jeszcze, że ono podatkiem w znaczeniu materialnym. Nie ma bowiem wątpliwości, że jest to forma kary.

Nie jest to jednak jedyny sposób wykładni przepisów przez sądy administracyjne. Z części orzeczeń wynika, że decyzja ustalająca dodatkowe zobowiązanie podatkowe może skutkować powstaniem zaległości podatkowej, która następnie może być przedmiotem decyzji orzekającej o odpowiedzialności osoby trzeciej. Przykładem jest wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie z 3 października 2008 r. (sygn. akt I SA/Lu 268/08) oraz wyrok NSA z 25 listopada 2005 r. (sygn. akt I FSK 305/05). Wynika z nich, że skoro decyzja ustalająca dodatkowe zobowiązanie podatkowe stanowi konsekwencję sprawowania wadliwego i nieprawidłowego zarządu spółką, to odpowiedzialność podatkową z tego tytułu może ponosić osoba trzecia, jeśli jej działania i zaniechania w okresie sprawowania funkcji członka zarządu spółki skutkowały wymierzeniem sankcji.

W uchwale NSA przychylił się do poglądu, że sankcja w VAT nie jest podatkiem. W uzasadnieniu wskazał na wcześniejsze rozstrzygnięcia Trybunału Konstytucyjnego oraz wyrok Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości z 15 stycznia tego roku (C-502/07). Warto podkreślić, że od 1 grudnia 2008 r. przepisy umożliwiające nakładanie sankcji w VAT zostały uchylone. Na uchwale NSA skorzystają jednak członkowie zarządu, od których fiskus próbuje wyegzekwować zaległości za wcześniejsze rozliczenia. (sygn. FPS 2/09).

Konrad Piłat