Zmiany w prawie pracy w 2013 roku. Co czeka pracodawcę?

W dniu 2 października 2012 r. Trybunał Konstytucyjny, sygn. akt K 27/11 (Dz. U. z 2012 r. poz. 1110) orzekł, że przepisy pozbawiające pracowników prawa do dnia wolnego od pracy w okresie rozliczeniowym w zamian za święto, które wypada w sobotę są niezgodne z Konstytucją. Oznacza to, że przy ustalaniu rozkładu czasu pracy wracamy do reguł sprzed stycznia 2011 r., czyli gdy dzień ustawowo wolny od pracy będący świętem przypada w wolną sobotę pracownikom należy się inny wolny dzień w tygodniu.

Wyrok dotyczył zmienionego w 2011 r. art. 130 § 21 k.p., zgodnie z którym jeżeli zgodnie z przyjętym rozkładem czasu pracy święto przypada w dniu wolnym od pracy, wynikającym z przeciętnie 5-dniowego tygodnia pracy, to nie obniża ono wymiaru czasu pracy. Ta zasada obowiązywała od 1 stycznia 2011 r. w związku z wprowadzeniem do kalendarza dni świątecznych nowego święta – Święta Trzech Króli (wypada 6 stycznia). Oznaczało to, że pracodawca oddzielnie ustalał wymiar czasu pracy obowiązujący w danym okresie rozliczeniowym dla poszczególnych pracowników, jeżeli pracowali w różnych dniach tygodnia. W rezultacie pracodawca mógł tak planować rozkłady, że część pracowników w jednym zakładzie mogła korzystać z dnia wolnego od pracy i tzw. wolnej soboty – a część załogi natomiast mogła stracić wolne, gdy dla nich pracę zaplanowano w sobotę. Sędziowie Trybunału Konstytucyjnego uznali, że wprowadzając rozwiązanie w art. 130 § 21 k.p naruszono konstytucyjną zasadę równości obywateli wobec prawa przyznając pracodawcom
prawo do samodzielnego ustalania przysługujących pracownikom dni wolnych od pracy. Tym samym przepis ten jest niezgodny z Konstytucją.

Niekonstytucyjny przepis przestał obowiązywać 8 października 2012 r., gdy wyrok TK został ogłoszony w Dzienniku Ustaw. Praktyczne skutki orzeczenia pracownicy odczują dopiero w 2014 r., gdyż wtedy dwa święta wypadają w sobotę (1 maja i 1 listopada).

*VI. Wysokość odpisów na Zakładowy Fundusz Świadczeń Socjalnych i świadczenia urlopowego *

Nie wzrośnie wysokość odpisów na Zakładowy Fundusz Świadczeń Socjalnych. Tak wynika z tzw. ustawy okołobudżetowej. Podstawą odpisów będzie jak w 2012 r. przeciętne miesięczne wynagrodzenie w gospodarce narodowej w drugim półroczu 2010 r. Jest to kwota 2917,14 zł.

Przypomnijmy tylko, że podstawą odpisów podstawowych jest określony procent przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w roku poprzednim lub w drugim półroczu roku poprzedniego. Jeżeli ta ostatnia wartość była wyższa od przeciętnego wynagrodzenia w roku ubiegłym, wówczas podstawą odpisów było właśnie wynagrodzenie w drugim półroczu.

Na ogłoszenie wysokości tych wynagrodzeń dotychczas należało czekać najpóźniej do 20 lutego każdego roku. Były zamieszczane w obwieszczeniu Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Monitorze Polskim. Jednak już w 2012 r. pracodawcy, aby poznać wysokość odpisów na ZFŚS nie musieli czekać do lutego następnego roku, gdyż w związku z nowelizacją ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (art. 5a, który wszedł w życie pod koniec 2011 r.) doprecyzowano, że przez przeciętne wynagrodzenie rozumieć należy przeciętne wynagrodzenie miesięczne w drugim półroczu 2010 r. ogłoszone 18 lutego 2011 r. w obwieszczeniu Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Monitorze Polskim.

W związku z tym odpis podstawowy na ZFŚS w 2013 r. wynosić będzie tak jak w roku ubiegłym:

1) na jednego zatrudnionego w normalnych warunkach – 1093,93 zł (37,5% przeciętnego wynagrodzenia będącego podstawą ustalania odpisów);

2) na każdego zatrudnionego wykonującego prace w szczególnych warunkach lub prace o szczególnym charakterze – 1458,57 zł (50% przeciętnego wynagrodzenia będącego podstawą ustalania odpisów);

3) na każdą zatrudnioną osobę, w stosunku do której orzeczono znaczny lub umiarkowany stopień niepełnosprawności oraz na każdego emeryta i rencistę objętego opieką socjalną pracodawcy można zwiększyć wartość odpisu o kwotę – 182,32 zł (6,25% wartości odpisu).

W 2013 r. wynosić będą - tak jak w tym roku:

1) w pierwszym roku nauki – 145,86 zł (5% przeciętnego wynagrodzenia będącego podstawą ustalania odpisów);

2) w drugim roku nauki – 175,03 zł (6% przeciętnego wynagrodzenia będącego podstawą ustalania odpisów);

3) w trzecim roku nauki – 204,20 zł (7% przeciętnego wynagrodzenia będącego podstawą ustalania odpisów).

W przyszłym roku wysokość świadczenia urlopowego kształtować będzie się na tym samym poziomie, jak w roku ubiegłym. Tak wynika z przepisów ustawy okołobudżetowej na 2013 r.

1) 1093,93 zł – dla zatrudnionego w normalnych warunkach,
2) 1458,57 zł – dla zatrudnionego wykonującego prace w szczególnych warunkach lub prace o szczególnym charakterze,
3) 145,86 zł – dla pracownika młodocianego w pierwszym roku pracy,
4) 175,03 zł - dla pracownika młodocianego w drugim roku pracy,
5) 204,20 zł - dla pracownika młodocianego w trzecim roku pracy.

Gdy pracownik jest zatrudniony w niepełnym wymiarze czasu pracy, to kwotę wypłacanego świadczenia urlopowego obniża się proporcjonalnie do wymiaru etatu.

Przypomnieć należy, że wypłata świadczenia urlopowego dotyczy wyłącznie pracodawców spoza sfery budżetowej zatrudniających mniej niż 20 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty. Taki pracodawca bowiem nie ma obowiązku tworzenia zakładowego funduszu świadczeń socjalnych, ale może to uczynić.

*VII. Mniej formalności przy zakładaniu firmy * Pracodawcy rozpoczynający działalność będą mieli o jeden obowiązek mniej. Senat przyjął bez poprawek ustawę z dnia 9 listopada 2012 r. o zmianie ustawy Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw. Nowelizacja przewiduje likwidację obowiązku informacyjnego spoczywającego na pracodawcy, który rozpoczyna działalność. Dokładnie chodzi o przepis art. 209 k.p. nakładający na pracodawcę rozpoczynającego działalność obowiązek zgłoszenia tego faktu do Państwowej Inspekcji Pracy i Państwowej Inspekcji Sanitarnej. Pracodawca do tej pory był zobligowany w terminie 30 dni od rozpoczęcia działalności powiadomić na piśmie o miejscu, rodzaju i zakresie prowadzonej działalności:

1) właściwego okręgowego inspektora pracy,
2) właściwego państwowego inspektora sanitarnego.

Przez pojęcie rozpoczęcia działalności należy rozumieć moment zatrudnienia choćby jednego pracownika. Obowiązek powiadomienia powyższych organów spoczywał na pracodawcy również wówczas, gdy dochodziło do zmiany miejsca, rodzaju i zakresu prowadzonej działalności, jeżeli zmiany te mogły spowodować zwiększenie zagrożenia dla pracowników. Wraz z uchyleniem art. 209 k.p. konsekwentnie skreślony został pkt 1 przepisu art. 283 § 2 k.p., który przewidywał karę dla pracodawcy za niedopełnienie powyższych obowiązków. Takie wykroczenie zagrożone było dotychczas karą grzywny od 1000 zł do 30 000 zł.

Magdalena Stojek-Siwińska

(AS)