Składki ZUS należy płacić nawet za pracę za darmo

Najbliższa rodzina przedsiębiorcy, która pomaga mu w jakikolwiek sposób w prowadzeniu firmy to według standardów ZUS tzw. osoby współpracujące. Zalicza się do nich m.in. małżonka, dzieci czy rodziców, jeśli pozostają we wspólnym gospodarstwie domowym i jednocześnie współpracują przy prowadzeniu działalności gospodarczej. W takiej sytuacji przedsiębiorca powinien ubezpieczyć osobę współpracującą w ZUS oraz odprowadzać za nią składki.

Za osoby współpracujące z osobami prowadzącymi działalność gospodarczą uważa się:
- małżonka,
- dzieci własne, drugiego małżonka lub przysposobione,
- rodziców,
- macochę i ojczyma.

Osobami współpracującymi nie są:
- brat i siostra,
- członek rodziny zatrudniony w celu przygotowania zawodowego (na podstawie umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego).

Przedsiębiorca powinien dopełnić tego obowiązku niezależnie od tego, czy osoba współpracująca wykonuje swoją pracę na rzecz jego firmy za odpowiednim wynagrodzeniem - na przykład na podstawie umowy o pracę czy umowy zlecenia - czy też pomaga przy jego działalności nieodpłatnie. Należy także pamiętać, że nawet jeśli osoba współpracująca zostanie zatrudniona na etacie, składki za nią będą odprowadzane na takich samych zasadach, jak w przypadku przedsiębiorcy.

Przedsiębiorcy mają prawo do płacenia składek w formie zryczałtowanej - od najniższej możliwej podstawy wymiaru składek, niemającej zazwyczaj odzwierciedlenia w ich faktycznych zarobkach. Najniższa możliwa podstawa składek na ubezpieczenia społeczne i Fundusz Pracy dla przedsiębiorców wynosi obecnie 2227,80 zł (60% prognozowanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, za wyjątkiem osób dopiero rozpoczynających działalność gospodarczą, którzy mają prawo do jeszcze niższych składek na ubezpieczenia społeczne, ale tylko przez 2 lata). Składki na ubezpieczenia społeczne naliczane od takiej podstawy wynoszą w 2013 r. 765,25 zł. (wraz ze składką na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe). Natomiast w przypadku składki zdrowotnej minimalna podstawa wymiaru dla przedsiębiorców to 2908,13 zł, a sama składka wynosi 261,73 zł.

Trzeba jednak mieć na uwadze, że osoby współpracujące nie mają prawa - jak przedsiębiorcy rozpoczynający działalność gospodarczą - do preferencyjnych składek ZUS. Z drugiej jednak strony zatrudnienie w firmie osoby współpracującej nie zabiera początkującym przedsiębiorcom przywileju płacenia składek na preferencyjnych zasadach.

W przypadku, gdy osoba współpracująca pomaga w firmie, pobierając za to wynagrodzenie, przedsiębiorca jest zobowiązany odprowadzić z tego tytułu podatek dochodowy. Niestety, jeśli dotyczy to małżonka lub małoletnich dzieci, w takiej sytuacji nie może zaliczyć ich wynagrodzenia w koszty firmy - tak jak ma to miejsce w przypadku pensji innych pracowników. Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych mówi bowiem, że do kosztów prowadzenia działalności nie zalicza się wartości pracy własnej podatnika, jego małżonka lub małoletnich dzieci. Kosztem w tej sytuacji mogą być za to opłacone składki na ubezpieczenia społeczne tych osób.

Agata Szymborska-Sutton
Tax Care