Zawody z przywilejami
Chyba najwięcej emocji wywołuje w zawodzie nauczyciela liczba godzin pracy
Nauczyciel
Chyba najwięcej emocji wywołuje w zawodzie nauczyciela liczba godzin pracy. M.in. dla nauczycieli szkół podstawowych, gimnazjów i liceów liczba obowiązkowych zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych to 18 w tygodniu. Nauczyciele podnoszą larum, że ich praca to w rzeczywistości znacznie więcej czasu, bo do lekcji trzeba się przygotować, a potem sprawdzić klasówki, kartkówki czy przejrzeć prace domowe. Dlatego Magdalena Kaszulanis, rzecznik prasowy ZNP zapytana o to, ile w tygodniu pracuje nauczyciel, bez wahania odpowiedziała, że 40 godzin.
Kontrowersje budzi też urlop. Wakacje, Wielkanoc, kiedy to nauczyciele mają wolne od środy w Wielkim Tygodniu do kolejnej środy, czas między Bożym Narodzeniem a Nowym Rokiem, Dzień Edukacji Narodowej, ferie zimowe. Trzeba tu jednak zaznaczyć, że terminy te są z góry określone przez kalendarz danego roku szkolnego i gdy nauczyciel w nagłej sytuacji potrzebuje wolnego, musi brać urlop bezpłatny. Dodatkowo rodzicowi przysługują dwa dni na opiekę nad dzieckiem.
W razie problemów ze zdrowiem nauczycielowi przysługuje płatny urlop zdrowotny, który w okresie całego zatrudnienia nie może przekraczać trzech lat. Gdy nauczyciel idzie na taki urlop, ma gwarancję, że gdy wróci, praca nadal będzie na niego czekać.
Nauczyciele, jak inni pracownicy sfery budżetowej, mają prawo do tzw. 13-stki, której wysokość zależy od stopnia awansu zawodowego. Poza tym nauczycielowi zatrudnionemu na terenie wsi lub w mieście liczącym do 5 tys. mieszkańców przysługuje dodatek – 10 proc. wynagrodzenia zasadniczego. Po czterech latach pracy dostaje też bonus za wysługę lat – 1 proc. wynagrodzenia zasadniczego za każdy rok pracy, wypłacany co miesiąc, ale dodatek nie może przekroczyć 20 proc. Nauczyciel może mieć też przyznawany dodatek motywacyjny czy dodatek za trudne warunki pracy.
Po 20 latach pracy nauczyciel dostaje pierwszą nagrodę – 75 proc. wynagrodzenia miesięcznego. Jest to nagroda jednorazowa. I tak co pięć lat odpowiednio 100 proc. wynagrodzenia, 150, 200 i 250. Oprócz tego nauczyciele ze szczególnymi osiągnięciami co roku mają przyznawane nagrody dyrektora, burmistrza/prezydenta, kuratora czy Ministra Edukacji Narodowej.
Co jeszcze? Nauczyciele mają 37 proc. zniżki na przejazdy pociągami osobowymi. Z tym że przywilej ten chce znieść nauczycielom Senat i przy okazji przyjrzeć się też innym ulgom dotyczącym tej grupy zawodowej.
Nauczyciele przechodzą na emeryturę jak w każdym innym zawodzie. Do 2032 roku jest jeszcze możliwość skorzystania z nauczycielskich świadczeń kompensacyjnych. Mogą je dostać nauczyciele, którzy ukończyli co najmniej 55 lat, po przepracowaniu 30 lat, w tym 20 przy tablicy.
Sędzia
Sędziowie przechodzą w tzw. stan spoczynku w wieku 65 lat. Wówczas dożywotnio dostają pensję w wysokości 75 proc. ostatniego wynagrodzenia. Każdy z nich zgodnie z prawem może przedłużyć okres pracy na własny wniosek do 70. roku życia, z czego korzysta blisko 60 proc. sędziów. W stanie spoczynku również przysługują im podwyżki, takie jak pracującym sędziom. Istnieje jednak możliwość, by kobiety przeszły w stan spoczynku w wieku 55 lat (jeśli przepracowały na swoim stanowisku przynajmniej 25 lat), a mężczyźni w wieku 60 lat (gdy przepracowali minimum 30). Jednak taką możliwość sędziowie mają mieć tylko do 2017 roku. Od 1 stycznia 2013 roku, zgodnie z nowelą ustawy podwyższającej wiek emerytalny docelowo do 67. roku życia, sędziowie będą mieli podwyższany wiek emerytalny o 1 miesiąc co cztery miesiące tak, aby poziom 67 lat został osiągnięty dla mężczyzn w 2020 r., a dla kobiet w 2040 r.
Premier zapowiadał też zmiany dotyczące „specyficznych uprawnień wynikających ze stanu spoczynku prokuratorów i sędziów”. Tutaj sędziowie obawiają się zmniejszenia ich wynagrodzenia w stanie spoczynku. Bartłomiej Przymusiński, rzecznik prasowy Stowarzyszenia Sędziów Polskich „Iustitia” zaznacza jednak, że sędziowie muszą mieć godne wynagrodzenia, ponieważ ich zawód obwarowany jest licznymi ograniczeniami, które są gwarancją zachowania bezstronności i niezawisłości.
- Sędziowie do końca życia nie mogą podejmować dodatkowego zatrudnienia, prowadzić działalności gospodarczej, zasiadać w radach nadzorczych - wylicza Przymusiński.
Sędzia nie otrzymuje premii i nagród. Należy mu się jedynie po 5 latach dodatek za staż pracy, ale nie może on przekraczać 20 proc. wynagrodzenia. Gdy pełni więcej niż jedną funkcję, przysługuje mu tylko jeden dodatek funkcyjny – ten najwyższy. Policjant
Wojskowi i mundurowi mogą przejść na emeryturę już po 15 latach służby bez względu na wiek. Otrzymują wtedy 40 proc. ostatniej pensji, a za każdy dodatkowy rok służby świadczenie rośnie o 2,6 pkt proc. ostatniej pensji. Z kolei maksymalna emerytura mundurowa to 75 proc. ostatniej pensji. Aby ją dostać, trzeba przepracować 28,5 roku.
Poza tym mundurowi mogą pracować będąc już na emeryturze, ale obowiązują tu pewne zasady. Gdy zarabiają do 70 proc. średniej pensji, emeryturę otrzymują w całości. Jednak gdy przekroczą 70 proc., wypłata emerytury będzie zmniejszona o tyle, o ile został przekroczony limit, ale nie więcej niż 25 proc. pierwotnego świadczenia.
Zmiany mają nadejść wraz z reformą emerytalną. Mundurowi najprawdopodobniej będą mogli najwcześniej przechodzić na emeryturę po 25 latach służby, gdy ukończą przynajmniej 55 lat. Ma się też zmienić sposób naliczania emerytur. Emerytura dla funkcjonariusza wyniesie 60 proc. podstawy jej wymiaru za 25 lat służby i wzrastać będzie o 3 pkt proc. za każdy dodatkowy rok pracy. Jednak reforma ma dotyczyć tylko tych, którzy pracę rozpoczną po wejściu w życie reformy, czyli po styczniu 2013 roku.
Wynagrodzenie policjanta poza wynagrodzeniem zasadniczym, które zależy od grupy zaszeregowania składa się z dodatku stażowego, dodatków służbowego i za stopień. Policjant dostaje ponadto mundurówkę, nagrodę roczną – tzw. 13-stkę, a także świadczenia w ramach systemu socjalnego.
Policjantowi przysługują też nagrody. Po 20 latach służby – 75 proc. miesięcznej wypłaty. Co kolejne 5 lat odpowiednio 100 proc., 150, 200 i 300.
Policjantowi przysługuje też prawo do lokalu mieszkalnego w miejscowości, w której pełni służbę lub w pobliskiej, z uwzględnieniem liczby członków rodziny. W razie śmierci policjanta, pozostałej po nim rodzinie przysługuje odprawa pośmiertna w takiej wysokości, w jakiej przysługiwałaby temu policjantowi odprawa, gdyby był zwolniony ze służby oraz inne świadczenia, jak zasiłek pogrzebowy i odprawa pośmiertna.
Górnik
Górnik, który ma 50 lat, może przejść na emeryturę po minimum 25 latach pracy górniczej, w tym 15 latach pod ziemią. Następnie górnicy mogą odchodzić na emeryturę w wieku 55 lat, ale muszą mieć co najmniej 25 lat pracy górniczej, w tym 10 lat pracy pod ziemią.
Na jakie inne przywileje mogą liczyć górnicy? Wszystkie są zapisane w Karcie Górnika. Ponieważ warunki ich pracy są ciężkie, z tego tytułu otrzymują posiłki regeneracyjne. Pracodawca zapewnia całej załodze wysokokaloryczny posiłek. W praktyce wygląda to często tak, że pracownicy otrzymują bony, które mogą wymienić w sklepach na żywność.
Poza tym górnicy otrzymują dwie dodatkowe pensje. Jedna to tzw. barbórkowe, wypłacane 4 grudnia, a druga do 14-stka. Dodatkowo górnicy mają zagwarantowane bilety kolejowe, gdy wybierają się na urlop. Otrzymują też dodatek na wyprawkę szkolną dla dzieci (ołówkowe), a po 25 latach pracy pod ziemią otrzymują pamiątkowy zegarek i szpadę górniczą.
Anna Dąbrowska/MA