"Tylko przyjazna instytucja publiczna daje nadzieję, że system emerytalny w Polsce nie będzie postrzegany jako zbędny balast, ale bardzo ważny i dobroczynny element kapitału społecznego wspólnoty narodowej" - napisał prezes Zakładu Zbigniew Derdziuk z okazji 80-lecia ZUS.
Ocenił ponadto, że warunkiem zaufania do systemu emerytalnego, jako gwaranta bezpiecznej przyszłości, jest transparentność i efektywność instytucji.
24 października 1934 r. rozporządzenie w sprawie powołania ZUS podpisał prezydent Ignacy Mościcki. Wcześniej - 28 marca 1933 r. - Sejm zintegrował systemy zabezpieczenia społecznego w ramach modernizacji państwa.
W 1924 r. wprowadzono przepisy o ubezpieczeniu na wypadek braku pracy, a w 1927 r. - jednolite ubezpieczenie pracowników umysłowych. W 1933 r. sejmowa ustawa scaleniowa powołała Izbę Ubezpieczeń Społecznych, która koordynowała firmy ubezpieczeniowe i powołane w ramach systemu cztery zakłady ubezpieczeniowe: na wypadek choroby, od wypadków, emerytalny robotników i pracowników umysłowych.
Rozporządzenie prezydenta Mościckiego zmieniło ustawę i powołało ZUS łącząc państwowe izby ubezpieczeniowe.
Pod okupacją ZUS działał nadal w Generalnej Guberni. "W 1943 r. mimo poważnych ograniczeń, renty i zapomogi pobierało 105 tys. osób" - przypomina Zakład. ZUS wspierał też podziemie - podczas wojny zatrudniani w nim byli żołnierze AK, a w powstaniu warszawskim lekarze Zakładu pracowali w szpitalach polowych.
Po 1945 r. ZUS wznowił swoją działalność, ale w 1951 r. finanse ubezpieczeń społecznych włączono do budżetu państwa. Zakład zlikwidowano w 1955 r. - jego zadania przejęły związki zawodowe oraz resort pracy. ZUS przywrócono pięć lat później.
W 1999 r. reforma emerytalna wprowadziła cztery osobne fundusze ubezpieczeniowe - emerytalny, rentowy, chorobowy i wypadkowy. Składki wpłacane przez pracodawcę i pracownika zaczęły być zapisywane na indywidualnych kontach dla ubezpieczonych. Zmiany wprowadziły też drugi filar ubezpieczeń społecznych - obowiązkowe Otwarte Fundusze Emerytalne i trzeci - dobrowolne indywidualne ubezpieczenia emerytalne.
Po ostatnich zmianach część składek wróciła do ZUS, a ubezpieczeni mają dobrowolny wybór czy chcą być ubezpieczeni w OFE. Z takiej możliwości skorzystało 2,34 mln osób.
ZUS oprócz centrali w Warszawie ma 43 oddziałów, 212 inspektoratów i 70 biur terenowych w miastach w całym kraju. W Zakładzie pracuje 46 tys. osób.
