Apteka dla aptekarza, nie dla pacjentów. Nawet tysiąc aptek do zamknięcia

Niemal z dnia na dzień mieszkańcy Kamieńska, niewielkiego miasta w województwie łódzkim, dowiedzieli się o zamknięciu apteki przy ulicy Słowackiego. Punkt będzie działał do środy. Co dalej? Nie wiadomo. Przyczyną zamknięcia apteki jest próg 1 proc. Chodzi o przepisy wprowadzone w 2004 roku, zgodnie z którymi jeden przedsiębiorca lub grupa kapitałowa może mieć nie więcej niż 1 proc. aptek w województwie. To uchwalona przez PiS ustawa zwana w skrócie "apteką dla aptekarza".

Zaskoczony informacją o zamknięciu apteki jest miejski radny Jarosław Bąkowicz.- Dopiero co mieszkańcy dowiedzieli się o zamknięciu placówki banku w centrum miasta, który funkcjonował tutaj od dziesięcioleci, a tutaj wiadomość o zamknięciu apteki spada jak grom z jasnego nieba - mówi.

Przypomina, że w Kamieńsku jeszcze do niedawna działały cztery apteki. Teraz zostanie jedna. - W dobie COVID-u, kiedy zachowanie dystansu społecznego jest tak ważne, likwidowanie jednej z dwóch aptek może wydłużyć kolejki i tym samym ograniczyć dostęp do leków - dodaje Bąkowicz.

Katarzyna Górnicz w aptece przy ul. Słowackiego pracuje od początku jej istnienia, czyli 15 lat, na stanowisku kierowniczki. Decyzja o zamknięciu apteki jest dla niej dużym zaskoczeniem.

- Po 15 latach nienagannej pracy lądujemy na bruku. Płaczemy i my, i pacjenci. Czyj interes bierze tu górę? Bo na pewno nie pacjenta - zastanawia się.

Do grudnia 2014 roku apteka przy ul. Słowackiego prowadzona była przez firmę Medycyna i Farmacja. W grudniu nastąpiło przejęcie. Medycynę i Farmację przejął Cefarm Śląski i w związku z tym złożył wniosek o zamianę zezwolenia na prowadzenie apteki w Kamieńsku.

Taki wniosek był dobrowolny, bo zmiana i tak nastąpiła z mocy prawa. Po trzech miesiącach, w marcu, z Łódzkiego Wojewódzkiego Inspektoratu Farmaceutycznego przyszła decyzja odmowna. Nie zgodzono się na zmianę zezwolenia z powodu przekroczenia progu 1 proc. aptek w województwie.

Od tej decyzji się odwołano. Po negatywnym rozpatrzeniu, sprawa została skierowana do sądu. Dnia 11 sierpnia NSA przyznał rację łódzkiemu inspektoratowi. We wrześniu, po kontroli, apteka otrzymała informację o unieruchomieniu. Od decyzji się odwołano. Bezskutecznie. Dnia 9 listopada właściciel apteki otrzymał informację o unieruchomieniu punktu.

– Decyzja jest w sposób rażący bezprawna. Podstawą zagrożenia dla zdrowia i życia jest, zdaniem inspekcji, fakt, że właściciel kiedyś przekraczał 1 proc. aptek w województwie. To powoduje, ich zdaniem, że zezwolenie dla apteki nie przeszło. Nie została wydana jednak żadna decyzja wygaszająca ani cofająca zezwolenie, więc zezwolenie nadal w obrocie funkcjonuje, co więcej postępowanie w sprawie wygaszenia zezwolenia zostało umorzone – mówi Tomasz Kowolik, adwokat z Kancelarii Adwokackiej Duraj Reck, która reprezentuje aptekę.

W połowie września do apteki zapukali kontrolerzy. Sprawdzali wykonanie wyroku NSA. – To absurd. Przedmiotem kontroli WIF nie może być sprawdzanie wykonania wyroku. WIF powinien sprawdzać, jak funkcjonuje apteka pod względem zaopatrzenia w leki, realizacji recept – oburza się Tomasz Kowolik.

Kontrolerzy nie stwierdzili żadnych uchybień. Ale następnego dnia Łódzki WIF zdecydował o unieruchomieniu apteki. – To szczególny tryb przewidziany dla sytuacji, gdy apteka stanowi zagrożenie dla życia i zdrowia – wyjaśnia adwokat.

Zamknięcie apteki potwierdza Romuald Boguszewski, Łódzki Wojewódzki Inspektor Farmaceutyczny.

- Potwierdzam, że apteka ogólnodostępna w Kamieńsku, ul. Słowackiego 12/14 została zamknięta, zgodnie z wyrokiem NSA. Zamknięto jeszcze jedną aptekę tego przedsiębiorcy w związku z przekroczeniem progu 1 proc. Kolejne postępowanie w toku. Obecnie w Kamieńsku funkcjonują jeszcze dwie apteki ogólnodostępne i zapewniają dostęp do produktów leczniczych miejscowej ludności - zapewnia.

Do zamknięć aptek z powodu obowiązywania progu 1 proc. będzie dochodzić coraz częściej. Inspekcja dopiero zaczyna egzekwować prawo. Marcin Wiśniewski, prezes Związku Aptekarzy Pracodawców Polskich Aptek (ZAPPA), przypomina, że przepis dotyczący progu 1 proc. jest przepisem antymonopolowym.

- Limity antykoncentracyjne są konieczne, jasne i muszą być egzekwowane, by w interesie publicznym chronić konkurencję. Ich brak lub brak ich egzekwowania prowadziłby do zabetonowania rynku przez monopolistę. Dlatego oceniamy je bardzo pozytywnie - mówi.

Przypomina, że na rynku aptecznym od lat dochodziło do naruszenia limitów koncentracji, a inspekcja farmaceutyczna nie radziła sobie z tym problemem.

- W latach 2011-2015 w wyniku narastającej bezprawnej dominacji sieci aptecznych upadło w Polsce ponad 4 tys. małych aptek. Wówczas nikt o "kontrowersje" nie pytał. Dziś natomiast kontrowersje budzi fakt, że organy państwa zaczynają egzekwować polskie prawo. Otóż bardzo dobrze, że to robią, bo do tego są powołane - zauważa.

Marcin Wiśniewski z ZAPPA pytany, czy zamykanie aptek za naruszenie limitów koncentracji nie utrudnia dostępu pacjentów do leków, zapewnia, że nie zna ani jednego takiego przypadku.

- Mamy nadpodaż aptek. W Polsce jest ich ponad 13 tys., a żebyśmy osiągnęli średnią UE, powinno być 9-10 tys. aptek. Natomiast gdyby nawet tak się stało, że dostęp do leków będzie utrudniony, z pewnością apteka zostanie odtworzona przez innego przedsiębiorcę, rynek nie znosi pustki – twierdzi prezes ZAPPA.

Marcin Wiśniewski przypomina natomiast, że w 2017 roku, kiedy dokonano noweli prawa farmaceutycznego podawano, że 10 proc. czyli około 1,5 tys. aptek działało wówczas z naruszeniem limitu 1 proc. - Mamy udokumentowanych już ponad 1 tys. przejęć aptek dokonanych z naruszeniem nowych, zaostrzonych przepisów. To kolejne 7-8 proc. rynku. Co gorsza, ogromna ich większość jest dokonywana przez firmy zagraniczne - mówi Marcin Wiśniewski.

Katarzyna Górnicz, kierowniczka apteki, mówi, że o przepisy prawa mogą spierać się prawnicy. – Pacjentom zależy na tym, żeby móc po prostu wygodnie kupić lekarstwa. Tymczasem w trakcie pandemii zamyka się im aptekę. Gdzie tu jest zdrowy rozsądek? – zwraca uwagę.

Wyjaśnienie redakcji:

W tekście nie podajemy nazwy apteki ani marki pod jaką działała, w obawie przed zarzutami inspekcji farmaceutycznej, która nawet wywiady z przedstawicielami branży farmaceutycznej potrafi traktować jako rzekome reklamy. Jednocześnie stoimy na stanowisku, że takie podejście inspektorów może stanowić naruszenie wolności prasy.