Artysta bez etatu i emerytury

.

Artyści wykonawcy, reżyserzy, realizatorzy dźwięku, prezenterzy radiowi i telewizyjni oraz tłumacze, którzy ze względu na specyfikę swojej pracy zazwyczaj nie są zatrudnieni na etatach, chcą utworzenia specjalnej kasy ubezpieczenia społecznego (na wzór KRUS), do której będą mogli wpłacać składki, by później dostać emeryturę.

Tak wynika z obywatelskiego projektu ustawy o ubezpieczeniu społecznym twórców kultury i ich rodzin. Projekt powstał z inicjatywy Związku Zawodowego Twórców Kultury. Teraz czeka na zielone światło od polityków. Został on już skierowany przez związek do ministra kultury, marszałka Sejmu i poszczególnych posłów.

– Kiedyś mogliśmy wpłacać dobrowolne składki na ubezpieczenie w ZUS, łatwiej było także o etat – mówi Irena Santor, znana piosenkarka. – Teraz artystom trudniej znaleźć zatrudnienie, w teatrach nie ma wolnych miejsc, organizatorzy imprez czy producenci wolą podpisywać krótkie kontrakty. Warto więc rozważyć wprowadzenie takiego ubezpieczenia. Może taka emerytura nie będzie zbyt wysoka, ale na pewno bardzo się przyda.

Kto skorzysta

Związek opracował własną definicję twórcy: to każdy, kto w sferze sztuki tworzy utwory słowne, muzyczne, wizualne. Twórcami kultury są zarówno ci, którzy tworzą dzieła o charakterze trwałym, np. muzyczne, literackie, malarskie, rzeźbę czy fotografię, jak i ci, którzy uczestniczą w procesie twórczym, np. artyści wykonawcy, reżyserzy, realizatorzy dźwięku, prezenterzy radiowi i telewizyjni czy tłumacze form literackich i dzieł audiowizualnych. Takie właśnie osoby miałyby skorzystać z dobrodziejstwa nowej ustawy.

W myśl projektu wszyscy artyści będą mogli przystąpić do Kasy Ubezpieczenia Twórców Kultury, do której zapłacą składki na ubezpieczenie w wysokości 10 proc. zadeklarowanych przychodów z działalności twórczej. Na tej podstawie, po ukończeniu 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn i opłacaniu składek odpowiednio przez 30 i 35 lat, będą oni mogli wystąpić o emeryturę liczoną na podstawie oskładkowanej wcześniej gaży. Artyści mogliby także liczyć na renty, gdyby stało się im cokolwiek podczas występów, produkcji czy przygotowania audycji, tłumaczeń.

Postulowane zmiany

Jak udało nam się ustalić, projekt zmian proponowany przez ZZTK nie wpłynął jeszcze do resortu kultury. Problem z ubezpieczeniem artystów jest jednak w resorcie znany, ale jako właściwe w tej sprawie wskazywane jest Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej odpowiedzialne za system emerytalny. Zapewne projektem będzie musiało się zająć także Ministerstwo Finansów, gdyż przewiduje on, że tylko jedna trzecia środków, z których kasa będzie wypłacała świadczenia, powstanie ze składek od artystów. Pozostałe będą pochodziły z dwóch źródeł: z dotacji budżetu państwa i z potrąceń od opłat pobieranych z tytułu praw autorskich i pokrewnych, w tym opłat od utworów, których ochrona już wygasła.

Opinia

prof. Paweł Bromski
wiceprzewodniczący Związku Zawodowego Twórców Kultury

Nikt nie policzył, ilu jest twórców kultury. My szacujemy, że może to być nawet 40 tys. osób. Większość z nich to nie tylko artyści największego formatu, ale także osoby, których nie stać na takie ubezpieczenie. Wszyscy znani mi artyści – malarze, literaci, poeci, którzy byli ubezpieczeni na podstawie dotychczasowych przepisów w ZUS w minimalnym zakresie, dostają teraz po 600 zł emerytury. Są też tacy, których nie było stać na opłacanie składek i zostali teraz z niczym. Uważamy, że twórcy kultury są szczególną grupą wymagającą opieki państwa i wsparcia z jego strony. Mam nadzieję, że przedstawiając politykom i opinii publicznej projekt nowej ustawy, rozpoczniemy dyskusję, która zakończy się korzystnymi zmianami dla tej grupy zawodowej. Specjalnie rozdaliśmy ten projekt posłom teraz, aby mieli czas na zapoznanie się z nim i przemyślenie podczas wakacji.

Mateusz Rzemek