CIR: obradowała Rada Ministrów (komunikat)

09.10. Warszawa - CIR informuje:

Podczas dzisiejszych obrad rząd przyjął:

- projekt ustawy o zmianie ustawy Kodeks postępowania karnego, ustawy Kodeks karny i niektórych innych ustaw,

- założenia do projektu ustawy o zmianie ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich i ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych,

- założenia do projektu ustawy o redukcji niektórych obciążeń administracyjnych w gospodarce.

Rada Ministrów zajęła negatywne stanowisko wobec poselskiego projektu ustawy o zasadach wykonywania prawa własności górniczej przez Skarb Państwa w zakresie wydobywania węglowodorów oraz utworzeniu Funduszu im. Ignacego Łukasiewicza (druk nr 512), zalecając wstrzymanie prac nad tym projektem do czasu przedstawienia rządowego projektu ustawy.

Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy o zmianie ustawy Kodeks postępowania karnego, ustawy Kodeks karny i niektórych innych ustaw, przedłożony przez ministra sprawiedliwości.

Projekt nowelizacji ustawy realizuje postulat skrócenia czasu postępowań sądowych zapowiedziany przez premiera Donalda Tuska w expose wygłoszonym w listopadzie 2011 r.

Włączone do projektu nowelizacji przepisy wprowadzają bardzo istotne rozwiązania zmieniające model postępowania w sprawach karnych. Ich wynikiem będzie: usprawnienie i przyspieszenie postępowania, nowe zasady stosowania środków zapobiegawczych, eliminujące ich nadmierne wykorzystywanie, odciążenie sędziów, prezesów sądów i przewodniczących wydziałów poprzez przekazywanie referendarzom sądowym części merytorycznych decyzji. Dzięki nowym rozwiązaniom zarzuty dotyczące formalizmu pracy sądów i procedur wydłużających nadmiernie postępowania nie będą miały racji bytu.

Zgodnie z projektem noweli ustawy, we wszystkich wszczynanych z inicjatywy procesowej postępowaniach przed sądem inicjatywa dowodowa należeć będzie do stron. Sąd będzie więc arbitrem, który na koniec postępowania wyda sprawiedliwy wyrok. Dowody będą przeprowadzone przed sądem przez tę stronę, na wniosek której dowód został dopuszczony. Przeprowadzenie dowodów przez sąd będzie możliwe, ale tylko w wyjątkowych wypadkach.

Przyjęto, że strony - poza prokuratorem reprezentującym interes publiczny - nie będą miały obowiązku uczestniczenia w rozprawie. Sąd będzie mógł ogłosić wyrok bez udziału stron. Zrezygnowano ponadto z odczytywania przez oskarżyciela całego aktu oskarżenia i - w niektórych sytuacjach - z odczytywania dowodów. Skróci to znacznie przebieg rozprawy. Wzmocniono przepisy dotyczące konieczności obowiązkowego informowania pokrzywdzonego o przysługujących mu uprawnieniach i obowiązkach.

W postępowaniu sądowym obrońca z urzędu ma być wyznaczany na wniosek oskarżonego. Obrona z urzędu będzie przyznawana przy tym, jak dotąd, zawsze z urzędu osobie, która: nie ukończyła 18 lat; jest głucha, niema lub niewidoma; ma trudności z rozpoznaniem znaczenia czynu lub kierowania swoim postępowaniem. Obrońca z urzędu będzie występował również w imieniu osoby chorej psychicznie. Za wniosek o ustanowienie obrońcy z urzędu będzie pobierana opłata - od 100 do 1 tys. zł w postępowaniu przed sądem pierwszej lub drugiej instancji.

Rozszerzono zakres stosowania wnioskowania o skazanie bez rozprawy na wszystkie występki. Wprowadzono przy tym możliwość zgłoszenia przez pokrzywdzonego sprzeciwu wobec wydania wyroku bez rozprawy. Instytucja dobrowolnego poddania się karze będzie obejmować wszystkie przestępstwa, również najcięższe.

W nowych przepisach podkreślono znaczenie mediacji i jej poufności. Przyjęto, że oświadczenia składane w toku mediacji nie będą wykorzystywane jako dowody w postępowaniu karnym. Z mediacji wyłączono m.in.: sędziego, prokuratora, adwokata, radcę prawnego, aplikanta, ławnika, referendarza sądowego. Określono przypadki, kiedy ugoda mediacyjna może zyskać nadaną przez sąd klauzulę wykonalności. Przyjęto, że mediacja nie powinna trwać dłużej niż miesiąc.

Wprowadzono zmiany przepisów dotyczących składu sądu. W sądach pierwszej instancji dopuszczona będzie możliwość orzekania w mniej licznym składzie niż dotychczas (np. jeden sędzia i dwóch ławników, a nie jak obecnie 3 sędziów). Trzeba zaznaczyć, że w sprawach większej wagi skład sędziowski może być liczniejszy. To ograniczenie odnosić się będzie także do sądów odwoławczych (orzekanie jednoosobowe).

Referendarze sądowi będą mogli wykonywać niektóre czynności w postępowaniu karnym - np. wydawać postanowienia o charakterze obligatoryjnym, decydować o udziale obrońcy i pełnomocnika w postępowaniu karnym, określać koszty procesu, wydawać polecenia policji i innym organom, czy wykonywać czynności z zakresu pomocy prawnej.

Projekt wprowadza zasadniczą zmianę w zakresie postępowania odwoławczego, która ogranicza możliwość uchylenia orzeczenia sądu pierwszej instancji - zamiast tego przewiduje się zwiększenie uprawnień tego sądu do merytorycznej zmiany orzeczenia.

Wprowadzono bardzo ważną grupę przepisów dotyczących zakresu dochodzenia, które ma być prowadzone przez prokuratora, gdy podejrzanym będzie: sędzia, prokurator, funkcjonariusz policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego Służby Celnej, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Żandarmerii Wojskowej i innych organów. Obecnie w przypadku podejrzeń wobec tych grup osób prowadzone jest śledztwo.

Uregulowano i doprecyzowano przesłanki stosowania środków przymusu - chodzi o tzw. zatrzymanie prokuratorskie oraz tymczasowe aresztowanie. Wskazano dokładnie, jakie informacje powinien zawrzeć prokurator we wniosku o zastosowanie tymczasowego aresztowania lub jego przedłużenie (określono przypadki uzasadniające przedłużenie aresztowania).

W posiedzeniu sądu dotyczącym przedłużenia tymczasowego aresztowania musi obowiązkowo uczestniczyć obrońca oskarżonego. Tymczasowe aresztowanie nie będzie stosowane, jeżeli przestępstwo jest zagrożone karą pozbawienia wolności do 2 lat (obecnie do 1 roku).

Regulacjami objęto także zabezpieczenie majątkowe, odszkodowania za niesłuszne skazanie, czy niesłuszne stosowanie środków przymusu procesowego, określając podstawy tych roszczeń. Sąd może podjąć decyzję o zaprzestaniu tymczasowego aresztowania, gdy w wyznaczonym terminie zostanie złożone poręczenie majątkowe. Postanowienie o zabezpieczeniu majątkowym wydaje sąd, a w postanowieniu przygotowawczym - prokurator.

Ponadto określono sytuacje, w których będzie przysługiwać (lub nie) odszkodowanie od Skarbu Państwa za poniesioną szkodę oraz zadośćuczynienie za doznaną krzywdę. Chodzi np. o sytuacje, gdy w kasacji lub we wznowionym postępowaniu oskarżony został uniewinniony lub gdy orzeczono wobec niego łagodniejszą karę. Żądanie odszkodowania winno być złożone do właściwego sądu okręgowego.

Zmiany objęły ponadto przepisy dotyczące postępowania przygotowawczego, postępowania przed sądem pierwszej instancji czy postępowania odwoławczego. Wprowadzono szczegółowe przepisy dotyczące procedur odwoławczych i trybu postępowania sądu odwoławczego. W projekcie nowelizacji ustawy określono, że dochodzenie powinno być zakończone w ciągu 2 miesięcy.

Dopuszczalne ma być - zgodnie z nowymi przepisami - umorzenie postępowania karnego, gdy sprawca pojedna się z pokrzywdzonym i naprawi wyrządzoną szkodę. Taki tryb będzie możliwy w sprawach o przestępstwa zagrożone karą do 5 lat pozbawienia wolności.

Nowością jest również zmiana kwalifikacji prowadzenia pod wpływem alkoholu pojazdów innych niż mechaniczne, np. roweru - będzie za to grozić kara aresztu lub grzywna nie niższa niż 50 zł (obecnie kara grzywny do 5.000 zł, kara ograniczenia albo pozbawienia wolności do 1 roku).

Rada Ministrów przyjęła założenia do projektu ustawy o zmianie ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich i ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych, przedłożone przez ministra sprawiedliwości.

Przedstawione w założeniach propozycje zmian dotyczą uregulowania terminu pobytu nieletniego w policyjnej izbie dziecka. Zgodnie z nowym prawem, pobyt nieletniego w izbie dziecka - po podjęciu przez sąd decyzji o umieszczeniu w schronisku - nie może przekraczać 5 dni. Ma to zahamować zjawisko nieuzasadnionego przetrzymywania nieletnich w policyjnych placówkach.

Istotne zmiany przewiduje się w kwestiach zarządzania obserwacji psychiatrycznej nieletnich. Przyjęte będą rozwiązania podobne do regulacji zawartych w art. 203 par. 1 i 2 Kodeksu postępowania karnego. Chodzi o: skrócenie pobytu nieletniego w zakładzie leczniczym na obserwacji, skonkretyzowanie przesłanek orzekania o obserwacji psychiatrycznej nieletniego oraz określenie sposobu procedowania i wprowadzeniu zaskarżalności postanowienia sądu.

Zmodyfikowany zostanie dotychczasowy dwuetapowy model procedowania w sprawie nieletniego przed wydaniem orzeczenia. Zniesiony zostanie podział postępowania na postępowanie wyjaśniające i opiekuńczo-wychowawcze. Dzięki temu znikną praktyki polegające na wydawaniu przez sędziego rodzinnego orzeczenia, w którym wyraża on swoje przekonanie o winie nieletniego przed rozpoznaniem sprawy na rozprawie lub posiedzeniu. Przewiduje się, że oprócz policji uprawnienia do zatrzymania nieletnich będzie mieć również Straż Graniczna.

Rozszerzone będą gwarancje procesowe nieletnich. Z chwilą umieszczenia w schronisku nieletni, tak jak dotychczas, będzie miał ustanowionego obrońcę. Sąd będzie mógł wyznaczyć obrońcę z urzędu, również na prośbę nieletniego. Zapisane będzie, że obrońca musi podejmować czynności uwzględniające interes nieletniego.

Uregulowane będą sprawy związane z przyznawaniem nagród i stosowaniem środków dyscyplinarnych wobec nieletnich umieszczonych w zakładach poprawczych i schroniskach. Określone będą przypadki stosowania środków dyscyplinarnych. Za jedno przewinienie będzie stosowany jeden środek dyscyplinarny.

Do projektu nowelizacji włączone będą przepisy dotyczące stosowania wobec nieletnich środków przymusu bezpośredniego. Dyrektor zakładu zostanie zobowiązany do prowadzenia rejestru zastosowanych środków przymusu. Przewiduje się także, że nieletni wobec których zastosowano środki przymusu bezpośredniego, muszą być objęci wzmożonym oddziaływaniem psychologiczno-pedagogicznym.

Rada Ministrów przyjęła założenia do projektu ustawy o redukcji niektórych obciążeń administracyjnych w gospodarce, przedłożone przez ministra gospodarki.

Zgodnie z założeniami, przepisy projektowanej ustawy o redukcji obciążeń administracyjnych mają poprawić warunki prowadzenia działalności gospodarczej, znieść lub ograniczyć niektóre bariery administracyjne oraz uprościć przepisy prawne związane z działalnością gospodarczą.

Nowe przepisy powinny przyczynić się do poprawy płynności finansowej przedsiębiorców, ograniczyć zatory płatnicze oraz zwiększyć dyscyplinę płatniczą między przedsiębiorcami.

Poprawa płynności finansowej przedsiębiorców oraz wsparcie inwestycji

Proponowane rozwiązania wprowadzą ułatwienia w metodzie kasowej rozliczenia VAT dla małych podatników. Najważniejsze propozycje:

- Zniesienie obowiązku zapłaty podatku VAT przez małego podatnika (w rozliczeniach kasowych) w przypadku nie otrzymania przez niego płatności za dostarczony towar/wykonaną usługę, jeżeli jego kontrahentem jest czynny podatnik VAT (zniesiony zostanie termin 90 dni). W przypadku, gdy kontrahentem małego podatnika będzie inny podmiot niż czynny podatnik VAT - termin zostanie wydłużony do 180 dni; brak obowiązku zapłaty podatku po stronie przedsiębiorcy skorelowany będzie z ograniczeniem prawa do odliczania podatku przez dłużnika;

- Zmiany w kasowych rozliczeniach przeterminowanych faktur w podatkach dochodowych - zaproponowano, by podatnik będący dłużnikiem był zobowiązany do dokonania korekty kosztów uzyskania przychodu w sytuacji nieuregulowania kwoty wynikającej z faktury w ciągu 30 dni od upływu terminu płatności ustalonego przez strony. Takie rozwiązania przyczynią się do ograniczenia zatorów płatniczych poprzez ograniczenie możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodu wydatków, których dłużnik faktycznie nie poniósł;

- Ułatwienia w korzystaniu z ulgi na "złe" długi w obszarze VAT - nowe przepisy umożliwią wierzycielowi dokonanie korekty podatku należnego, który wynika z nieuregulowanej przez kontrahenta faktury w terminie skróconym o co najmniej 30 dni, bez konieczności zawiadomienia dłużnika o dokonanej korekcie podatku;

- Niezaliczanie zobowiązań z tytułu umów PPP do długu publicznego i deficytu sektora finansów publicznych - wprowadzenie istotnego rozwiązania, że zobowiązania wynikające z tytułu umów o partnerstwie publiczno-prywatnym nie będą wpływać na poziom państwowego długu publicznego w przypadku, gdy partner prywatny będzie ponosił ryzyko związane z budową oraz ryzyko dostępności lub ryzyko popytu z uwzględnieniem wpływu na te ryzyka gwarancji i finansowania przez partnera publicznego czy alokacji aktywów po zakończeniu umowy;

- Zniesienie uznaniowości administracyjnej w sprawach ograniczenia wysokości zaliczek płaconych przez podatników - celem zmiany jest to, by organy podatkowe nie podwyższały nadmiernie wysokości zaliczek w stosunku do przewidywanego podatku;

- Zapewnienie sukcesji podatkowej przy przekształceniu osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą w jednoosobową spółkę kapitałową - sukcesja obejmowałaby te prawa osoby przekształcanej, które są związane z działalnością gospodarczą (obecnie dopuszczalna jest jedynie sukcesja cywilnoprawna);

- Wprowadzenie możliwości żądania odsetek podatkowych od zwrotu akcyzy po terminie - brak jest obecnie przepisu umożliwiającego naliczenie odsetek w razie opóźnienia w zwrocie akcyzy podatnikowi;

- Pakiet zmian dotyczących leasingu nieruchomości (m.in. skrócenie minimalnego czasu umowy do 5 lat) oraz objęcia umową leasingu użytkowania wieczystego.

Ograniczenie obowiązków informacyjnych

- Pakiet rozwiązań dotyczących akcyzy, w tym: odstąpienie od konieczności uzyskiwania nowego zezwolenia akcyzowego, ujednolicenie warunków dot. zwolnienia z obowiązku złożenia zabezpieczenia akcyzowego z warunkami dla zezwoleń akcyzowych, wydłużenie terminu na przekazywanie danych o wyrobach akcyzowych, zniesienie ograniczeń w terminach ostatecznej zmiany wstępnego zapotrzebowania na znaki akcyzy;

- Rezygnacja z konieczności przekazywania wykazu informacji do ustalenia wysokości opłat środowiskowych - chodzi o eliminację przekazywania informacji do wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska, wójta, burmistrza lub prezydenta miasta; oraz zmniejszenie częstotliwości przekazywania tych informacji;

- Pakiet dotyczący rezygnacji z konieczności przedstawiania oryginałów i uwierzytelnionych kopii w różnych obszarach administracji.

Sprawna administracja

- Zapewnienie publikowania przez ZUS, NFZ i KRUS wydanych interpretacji oraz wskazanie zakresu przedmiotowego interpretacji indywidualnych - takie rozwiązania przyczynią się do wyjaśniania wątpliwości przedsiębiorców o stosowanym prawie w zakresie ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych;

- Zniesienie możliwości dokonywania wymiaru uzupełniającego przy zwrocie sprawy organowi pierwszej instancji przez organ rozpatrujący odwołanie - obecnie nie ma podstaw do utrzymywania stanu prawnego, który pozwala organom podatkowym drugiej instancji naprawiać wszelkie błędy w ustalaniu wymiaru podatków przez organ podatkowy pierwszej instancji tylko dlatego, że podatnik złożył odwołanie od decyzji określającej lub ustalającej zobowiązanie podatkowe.

Przyjęte w przyszłości rozwiązania nie pozbawią organów odwoławczych możliwości naprawienia rażących naruszeń prawa przez organ podatkowy pierwszej instancji.

UWAGA: komunikaty publikowane są w serwisie PAP bez wprowadzania przez PAP SA jakichkolwiek zmian w ich treści, w formie dostarczonej przez nadawcę. Nadawca komunikatu ponosi wyłączną i pełną odpowiedzialność za jego treść. (PAP)

kom/ aja/