Historia ropy naftowej

Już Akadyjczycy, Babilończycy i Asyryjczycy korzystali z dostępnych w obszarach Bliskiego Wschodu, dorzeczach Eufratu i Tygrysu zasobów ropy i bituminów. Smolista substancja szybko zyskała uznanie przede wszystkim wśród konstruktorów, którzy używali jej do uszczelniania np. kadłubów statków czy spajania cegieł. Ta technika została między innymi użyta przy budowie wieży Babel, ponad dachami Babilonu. Znamienity przykład na użycie ropy, do uszczelniania łodzi podaje Biblia, w której to sam Noe wysmarował Arkę od wewnątrz smołą by nie przepuszczała wody. Podobne zastosowanie odkryli Indianie w Ameryce, którzy uszczelniali nią czółna ale również impregnowali ubrania, wykorzystywali jako leki i prawdopodobnie stosowali do opału.

Przez wieki sposoby wykorzystania nie uległy większym zmianom, dopiero około 1000 roku Arabowie opanowali sztukę destylacji, a od XII wytwarzali naftę na masową skalę. Niestety ich odkrycia przepadły na długie wieki i dopiero w XIX w. przyniósł podobne odkrycia.

Przodkowie największych dzisiejszych ropy naftowej, odkryli ją stosunkowo późno, bo dopiero w XVIII w. n.e.. Zarówno Europejczycy, jak i pierwsi amerykańscy osadnicy nie wiedzieli co to bituminy oraz jak można je wykorzystywać. Pierwsze wycieki ropy naftowej zostały odkryte w 1750 roku w Pensylwanii, Wirginii i okolicach Nowego Jorku. Przez ponad 100 lat była ona jednak traktowana jako substancja szkodliwa, brudząca wodę. Dopiero odkrycie w 1847 roku, przez Samuela M. Kiera zastosowania dla niej, rozpoczęło jej sprzedaż. Okazało się, że świetnie zastępuje tłuszcze roślinne i zwierzęce, jako smar, z którego chętnie korzystały wozy udające się na Dziki Zachód w poszukiwaniu złota.

Dziesięć lat później, kanadyjski geolog, Abraham Gesner, odrył naftę, uzyskiwaną poprzez destylację oleju skalnego. Również Polska miała swój udział w historii wykorzystania ropy naftowej. Ignacy Łukaszewicz skonstruował w 1853 roku lampę naftową, która była stosowana w szpitalach we Lwowie, a rok później doprowadził do otwarcia pierwszej w Europie kopalni ropy naftowej. W 1856 roku otworzył z kolei pierwszą destylarnię Europy. Można więc śmiało powiedzieć, że Polska pokazała Europie jak wykorzystać tą najcenniejszą substancję świata. 1857 rok przyniósł pierwszą studnię naftową i wybudowaną obok niej rafinerię w Oil Springs w Ontario. Ten sam rok to produkcja na poziomie 2000 baryłek w Rumunii.

Początków przemysłu naftowego upatruje się jednak w przedsięwzięciu, które zakończyło się bankructwem. W 1854 roku, George H. Bissel założył w New Haven w stanie Conecticut, spółkę Pennsylvanian Rock Oil Company, która rozpoczęła wiercenia w Titusville. Było to miejsce, gdzie w 1854 roku Edwin L. Drake odwiercił pierwszy szyb naftowy. Model biznesowy opierał się na sprzedaży surowca jako paliwa, smarów i materiałów oświetleniowych. Jak jednak wspomniałem na początku, okazało się to nieudaną inwestycją, przynamniej dla Bissela. Wiara w przyszłość ropy naftowej i ogromne zyski jakie może przynieść, skłoniły inwestorów do założenia nowej spółki, na której czele postawili bezrobotnego Drake’a.

Pierwszy szyb naftowy, był bardzo prymitywną drewnianą konstrukcją, z wiertłem napędzanym maszyną parową. Wiercenia bardzo utrudniały dopływ wody i osuwający się grunt do wnętrza odwiertu. Drake postanowił więc wbić w ziemię metalową rurę długości 12 metrów i w jej wnętrzu rozpocząć wiercenia. Dzięki temu pionierskiemu posunięciu, udało się wwiercić na głębokość 27 metrów gdzie natrafiono na pokład ropy. By ją wydobywać należało zamontować pompę, która dziennie wydobywała od 10 do 25 baryłek. Rosnący popyt szybko przyczynił się do kolejnych wierceń i zwiększenia wydobycia, co również znacznie obniżyło ceny z 10 dolarów za baryłkę do 10 centów.

Zaczęła się Era ropy naftowej, pierwszy transport do rafinerii odbywał się na wozach i barkach wodnych w drewnianych beczkach. Pierwsza rafineria powstała nad Atlantykiem, wkrótce jednak powstały nowe, przyczyniając się tym samym do budowy w 1865 roku pierwszego rurociągu. Miał on 8 kilometrów długości i łączył rafinerię ze stacją załadunkową kolei. Kolejny rurociąg miał już 97 km długości i dziennie transportował 5000 baryłek ropy z pola naftowego do Pittsburgha.

Sukces Edwina L. Drake’a przyczynił się do kolejnych odkryć złóż ropy na terenie Stanów Zjednoczonych, aż w końcu udało się natrafić na olbrzymie złoże ropy w Zatoce Meksykańskiej. 10 stycznia 1901 roku, gdy zrobiono odwiert w Spindletop, ropa trysnęła na wysokość 60 metrów. Było to największe odkrycie w tym czasie, a szyb dostarczał 100 000 baryłek dziennie.

Przemysł naftowy właśnie się rodził, ropa była wydobywana prawie na całym świecie i coraz to nowe kraje mogły poszczycić się wydobyciem. Najpierw Włosi wydobyli niewielkie ilości w 1960 roku, następnie Kanada, Rosja, Polska, Rumunia, Japonia, Niemcy, Indie, Indonezja, Peru, Meksyk, Argentyna i Trynidad dokonały odkryć.

Co może dziwić, pokłady ropy naftowej na Bliskim Wschodzie zostały odkryte wyjątkowo późno. W końcu to właśnie tam ropa i bituminy były znane od tysięcy lat. Pierwsze odkrycia nastąpiły w Iranie w 1908 r, a następnie w Iraku w 1927 roku. Do 1938 roku nie zdawano sobie sprawy, z potencjału jaki kryją ziemie tego regionu. Wtedy bowiem, na terenie Arabii Saudyjskiej odkryto olbrzymi pokład roponośny, co zapoczątkowało liczne wiercenia w tym regionie. Dziś Bliski Wschód może poszczycić się zasobami stanowiącymi ponad 50% wszystkich światowych złóż.

Tomasz Gołąb
IPO.pl