Leasing w funduszach unijnych po nowemu

Nowe wytyczne Ministerstwa Rozwoju Regionalnego do programu Innowacyjna Gospodarka oznaczają korzystne zmiany dla przedsiębiorców stosujących leasing w ramach unijnych dotacji. Najważniejsze z nich to jednorazowa wypłata oraz refundacja całej wartości umowy leasingu. Nowe przepisy wiążą się także z mniejszą ilością formalności do spełniania. Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka jest jednym z sześciu opracowanych w ramach Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia na lata 2007–2013. Stanowi instrument umożliwiający rozwój krajowej gospodarki w oparciu o innowacyjne przedsiębiorstwa, do których przede wszystkim jest adresowany. Promuje niestandardowe projekty, związane z badaniami i rozwojem, nowoczesnymi technologiami, inwestycjami o dużym znaczeniu dla gospodarki lub wykorzystywaniem technologii informacyjnych oraz komunikacyjnych. Patrząc z perspektywy polskich firm, program Innowacyjna Gospodarka stanowi obecnie główne źródło dotacji unijnych dla przedsiębiorstw. Jednak mimo iż został uchwalony w
październiku 2007 r., po blisko trzech latach nadal brakowało przepisów umożliwiających szerokie wykorzystanie w jego ramach leasingu, który jest jednym z kluczowych instrumentów finansowania inwestycji.

Dlaczego leasing?

Leasing jest korzystnym wyjściem dla firm przeprowadzających modernizację bez konieczności zbytniego angażowania własnych środków finansowych. Wiąże się z korzyściami finansowymi oraz operacyjnymi. Umożliwia firmie indywidualne dopasowanie struktury kosztów do spodziewanych przychodów. Wyróżniamy dwie podstawowe formy leasingu: finansowy i operacyjny. W leasingu operacyjnym wielkość spłacanego kapitału stanowi dla przedsiębiorcy koszt uzyskania przychodu. W tej formie leasingu spłata kapitału, a zatem i poziom kosztów uzyskania przychodu, następuje zazwyczaj szybciej niż to ma miejsce przy samodzielnym amortyzowaniu przedmiotu inwestycji. Przedsiębiorcy optymalizują w ten sposób rozliczenia podatkowe i nie są sztywno związani wielkością stawek amortyzacyjnych. Dla podmiotów, którym nie przysługuje prawo do rozliczenia VAT, istotną korzyścią leasingu może być także to, że w wariancie operacyjnym umożliwia on rozłożenie podatku VAT na raty. Porównanie leasingu i kredytu wypada na korzyść tego pierwszego:
prostsze procedury, mniejsza ilość formalności, niższe wymagane zabezpieczania. Dodatkowo firmy leasingowe, jako masowy nabywca dóbr inwestycyjnych mają lepszą siłę przetargową niż klienci jednostkowi. Stąd, dzięki efektowi skali, mogą uzyskać wyższe upusty.

Wczoraj i dziś

W okresie 2007-2013 leasing został uznany jako koszt kwalifikujący się do refundacji z funduszy unijnych we wszystkich programach krajowych i regionalnych. Zasady kwalifikowalności wydatków zostały określone w „Krajowych wytycznych dotyczących kwalifikowania wydatków w ramach funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności w okresie programowania 2007-2013”. Obowiązujące od 2007 r. wytyczne Ministerstwa Rozwoju Regionalnego przewidywały tylko jeden i to niekorzystny sposób rozliczania leasingu w ramach dotacji unijnych. Opierał się on na wypłacie w transzach. Przedsiębiorca, po opłaceniu kolejnej raty umowy leasingowej, zgłaszał się do urzędu, który zwracał mu poniesione wydatki. Wiązało się to nie tylko z dużą ilością formalności i biurokracją. Było także niekorzystne dla tych firm, których umowy leasingowe wykraczały poza umowę o dofinansowanie. Dla nich bowiem oznaczało zwrot tylko tych kosztów, które poniosły do tego czasu. Pozostałe, jako wykraczające poza ramy czasowe umowy o dofinansowanie, nie były
refundowane. Takie rozwiązanie było korzystniejsze dla firm zaciągających kredyt bankowy, ponieważ otrzymywali oni refundację z „góry”. Dlatego też gros przedsiębiorstw korzystało z tego rozwiązania, rezygnując z leasingu, mimo iż ten wiązał się z korzyściami finansowymi. W ten sposób łączny udział leasingu w finansowaniu projektów realizowanych ze środków unijnych był znikomy.

Prace nad zmianami w wytycznych do programu trwały blisko rok. Uczestniczyli w nich, obok ministerialnych urzędników, także przedstawiciele Związku Polskiego Leasingu zrzeszającego firmy leasingowe. To właśnie ZPL był autorem pierwszego projektu zmian, które następnie stanowiły punkt wyjścia ministerialnych prac. Nowe wytyczne MRR weszły w życie 14 maja br. Ich mocą uzupełniono dotychczas stosowaną wypłatę środków w transzach po opłaceniu przez firmę kolejnych rat leasingowych. Obok niej wprowadzono również jednorazową refundację. Podstawą do wypłaty stały się koszty poniesione przez firmę leasingową. Oznacza to daleko idące zmiany dla firm decydujących się na leasing. Z jednej strony do minimum ograniczono formalności, znosząc obowiązek dostarczania do urzędu potwierdzenia płatności kolejnych rat, z drugiej przedsiębiorcy uzyskali pewność otrzymania pełnej refundacji i to w postaci jednorazowej wypłaty. Dzięki temu uzyskane wolne środki finansowe mogą przeznaczyć, według decyzji firmy – bądź na nowe
inwestycje bądź też na spłatę należności leasingowych.

Jak skorzystać ze zmian?

Droga do uzyskania refundacji leasingu na nowych zasadach jest krótka. Wymaga jednak spełniania kilku warunków, bez których wniosek zostanie odrzucony. Pierwszym krokiem, jeszcze przed złożeniem wniosku aplikacyjnego, powinno być podpisanie porozumienia z firmą leasingową, w którym beneficjent wskaże tę firmę jako podmiot upoważniony do ponoszenia wydatków kwalifikowanych w ramach projektu. Jest to najważniejszy element całej procedury. Na podstawie tego upoważnienia firma leasingowa wystawi fakturę, która stanie się podstawą refundacji. Formularz upoważnienia można pobrać ze strony internetowej MRR. Wypełniając wniosek należy pamiętać o zaznaczeniu w formularzu, że chce się otrzymać refundację transakcji leasingu. Brak zakreślenia tej opcji skutkuje później poważnymi komplikacjami, często uniemożliwiającymi uzyskanie zwrotu. Do wniosku, oprócz promesy, należy dołączyć porozumienie czy też umowę, która zapewni odpowiednią trwałość projektu. Wypłata środków unijnych będzie następowała na podstawie wystawionej
przez dostawcę leasingodawcy faktury obejmującej całość kosztów związanych z leasingiem. Środki te będą trafiały bezpośrednio na konto beneficjenta z pominięcie firmy leasingowej.

Wiedza kluczem do sukcesu

Nowe zasady rozliczania leasingu przy dotacjach unijnych oznaczają prawne zrównanie dwóch instrumentów finansowych: kredytu i leasingu. Obowiązujące do tej pory wytyczne były bowiem korzystniejsze dla firm zaciągających kredyt bankowy. Obecnie usunięto barierę, która utrudniała przedsiębiorcom finansowanie inwestycji leasingiem i pozwolono na swobodny wybór. Z tymi zmianami duże nadzieje wiąże także branża leasingowa. Traktuje je jako szansę na zwiększenie udziału leasingu w finansowaniu projektów realizowanych ze środków unijnych. Kluczową barierą jest jednak świadomość, zarówno urzędników jak i beneficjentów. Widoczne jest to na przykład w programie Infrastruktura i Środowisko, który był pierwszym, w jakim uwzględniono nowe wytyczne. Beneficjenci, chcący skorzystać z nowych zasad, są jednak błędnie informowani o konieczności stosowania mniej korzystnego dla nich leasingu finansowego. W efekcie wielu z nich rezygnuje z tej formy finansowania, decydując się na kredyt bankowy.

Właśnie podnoszenie świadomości i wiedzy przedsiębiorców oraz urzędników jest kluczowym punktem działań firm leasingowych prowadzonych pod auspicjami Związku Polskiego Leasingu. Wysiłki skupiają się na informowaniu o możliwościach i korzyściach płynących z leasingu. Próbujemy dotrzeć przede wszystkim do urzędników, którzy często stanowią podstawowe źródło wiedzy firm o dotacjach unijnych. Biorąc pod uwagę całość inwestycji przedsiębiorstw, udział leasingu w ich finansowaniu, zwiększa się. Obecnie środki na co trzecią inwestycję pochodzą od firm leasingowych. W 2009 r., jak wynika z danych Związku Polskiego Leasingu, łączna wartość należności leasingowych wyniosła 55 mld zł i była zbliżona do wysokości salda kredytów inwestycyjnych udzielonych w tym samym okresie przez banki (59,9 mld zł). Mamy nadzieję, że w wyniku wprowadzenia nowych wytycznych MRR, także udział leasingu w finansowaniu projektów unijnych będzie porównywalny do tego, jaki mają kredyty bankowe.

Maria Awa, starszy specjalista ds. sektora publicznego i funduszy unijnych w Europejskim Funduszu Leasingowym