Mrożonki warzywne na topie...

Do bezpośredniego spożycia przeznacza się około 70 proc. zebranych w Polsce warzyw, pozostałe 30 proc. zbiorów przerabia krajowy przemysł przetwórczy. Warzywa i przetwory warzywne są stałym, tradycyjnym elementem naszej diety, toteż ich spożycie w ostatnich latach było dość stabilne - w granicach 63-65 kg na osobę (szacunki IERiGŻ na podstawie badań budżetów rodzinnych).

Apetyt sezonowy

Nieznaczne wahania konsumpcji warzyw są przede wszystkim uzależnione od wielkości zbiorów, a tym samym cen.

Jak szacuje IERiGŻ, w 2007 r. statystyczny Polak zjadł 60,5 kg warzyw świeżych oraz przetworów warzywnych, czyli o 3,1 proc. mniej niż w roku poprzednim. To najniższy poziom od początku bieżącej dekady. Nie oznacza to jednak, że nagle przestaliśmy lubić warzywa. Zjedliśmy ich mniej w ubiegłym roku, gdyż ceny warzyw wzrosły o 5 proc., a przetworów warzywnych o 2,1 proc.

W tym roku ceny mogą być nieznacznie niższe niż w 2007 r. - prognozuje IERiGŻ.

Dlatego eksperci nie przewidują znaczących zmian w spożyciu warzyw ani w 2008 roku, ani w latach następnych.

Około 86 proc. warzyw jemy w postaci świeżej, 14 proc. jako przetwory. Wśród świeżych warzyw prym na polskich stołach wiodą pomidory (19 proc.), ogórki (14 proc.), kapusta (14 proc.), marchew (13 proc.) oraz cebula (11 proc.).

Spożycie świeżych warzyw zmniejszyło się od początku obecnej dekady o około 14 proc. na rzecz przetworów warzywnych.

Warto odnotować, że spożycie tych ostatnich wzrosło od początku bieżącej dekady o ponad 30 proc. Jemy coraz więcej zwłaszcza mrożonek warzywnych (wzrost o 123 proc.), koncentratu pomidorowego (o 75 proc.) oraz konserw warzywnych (47 proc.).

Największą popularnością wśród przetworów warzywnych cieszą się mrożonki (27 proc. spożycia).

Spożycie przetworzonych warzyw cechuje znaczna sezonowość. Największy popyt na nie widoczny jest zimą, natomiast w lecie w większym stopniu korzystamy z tanich, świeżych produktów. Widać jednak stopniowe zmniejszanie się zjawiska sezonowości sprzedaży przetworów warzywnych. Sprzyja temu przede wszystkim coraz szybsze tempo życia w Polsce, które upodabnia konsumpcję w naszym kraju do wzorca znanego z państw wysoko rozwiniętych.

Mrożonki rządzą

W ostatnich latach byliśmy świadkami szybkiego rozwoju produkcji przetworów warzywnych. Od początku bieżącej dekady zwiększyła się ona o ponad 40 proc. - do 960 tys. ton. Do tej liczby należy jeszcze dodać 75 tys. ton soków warzywnych, które nasze zakłady przetwórcze wytworzyły w 2007 r. Wraz ze wzrostem wymagań konsumentów szybko rozwija się produkcja wyrobów bardziej przetworzonych.

Obecna dekada przyniosła aż 131-procentowy wzrost produkcji soków warzywnych, 60-procentowy - mrożonek i 50-procentowy kiszonek.

Dawniej na rynku dominowały mrożonki jedno- lub dwuskładnikowe, obecnie coraz większą popularność zdobywają mieszanki wieloskładnikowe, często z dodatkiem przypraw lub sosów.

_ Popyt na mrożone warzywa jest ogromny nie tylko w kraju, ale i za granicą, i to nie tylko na Zachodzie, lecz także za naszą wschodnią granicą. Dlatego produkcja mrożonek rośnie dynamicznie - w tym sezonie będzie ich już ok. 500 tys. ton, co stawia nas w roli potęgi w Unii, zaraz za Belgią (800 tys.ton) _- informuje dr Bożena Nosecka z Instytutu Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej.

O blisko połowę zwiększyła się również od początku bieżącej dekady produkcja konserw warzywnych i koncentratu pomidorowego, a o jedną trzecią - keczupu i sosów pomidorowych. Keczupy i sosy pomidorowe, wytwarzane w znacznej mierze z taniego chińskiego koncentratu, są obecnie naszym hitem eksportowym na Zachodzie.

_ Głównym problemem, z jakim boryka się nasze przetwórstwo warzywne, są nadmiernie rozbudowane moce przetwórcze w stosunku do podaży surowca. W przypadku wyrobów o wyższym stopniu przetworzenia stopień wykorzystania mocy produkcyjnych nie przekracza 60-70 proc. Jedynie w przypadku mrożonek warzywnych moce przetwórcze są jeszcze małe i można je rozbudowywać, żeby zaspokoić rosnący popyt _- uważa dr Nosecka. Baza surowcowa przetwórstwa warzywnego jest dość dobrze ukształtowana: aż 80 proc. skupu realizowane jest poprzez bezpośrednie umowy kontraktacyjne.

Z danych udostępnionych przez firmę Hortex wynika, że mrożone warzywa kupowane są średnio 36,5 razy w roku.

Konsumenci zazwyczaj kupują jedno opakowanie, ale sięganie w sklepie po dwa również nie należy do rzadkości.

_ Największym powodzeniem wśród rodzimych konsumentów wciąż cieszą się warzywa mono i mieszanki warzywne. Z roku na rok rośnie też zainteresowanie warzywami przetworzonymi (np. na patelnię) i daniami gotowymi, które szczególną popularność zyskały wśród ludzi młodych, aktywnych _- wyjaśnia Tomasz Kurpisz, prezes Hortex Holding. Firma ta kontroluje ponad połowę tego rynku. Do liczących się wytwórców mrożonek należą ponadto firmy: Hortino (marka Poltino), Bonduelle, Chłodnia Olsztyn, Frosta, Nordis i Oerlemans Foods Polska.

Ważną rolę na naszym rynku odgrywają warzywa pasteryzowane w puszkach i słoikach. Ich sprzedaż sięgnęła 366 mln zł i w stosunku do ubiegłego roku wzrosła o blisko 13 proc.
_ Największy popyt na warzywa pasteryzowane i konserwowe odnotowujemy w okresie Bożego Narodzenia i Nowego Roku, a także Świąt Wielkanocnych. W tej kategorii zaznacza się rosnąca lojalność konsumentów wobec marki i gotowość do poszukiwania jej w sklepach, a także duże znaczenie smaku produktów. Coraz więcej konsumentów uważa też, że warzyw konserwowych nie da się zastąpić niczym innym (świeżymi, mrożonkami itp.), co otwiera przed tą branżą korzystne perspektywy na przyszłość _- informuje Justyna Szejba, menedżer ds. badań i analiz rynkowych, HJ Heinz Polska.

_ Mocną drugą pozycję - po Bonduelle - utrzymują w tym segmencie rynku Pudliszki (blisko 21 proc. udziału), a w przypadku groszku i czerwonej fasoli są marką, którą konsumenci wskazują jako kupowaną najczęściej _- kontynuuje Justyna Szejba.

Do liczących się wytwórców warzyw pasteryzowanych w puszkach i słoikach należą także Dawtona oraz Pamapol (ZPOW Kwidzyn). Oprócz znanych marek ogólnokrajowych i międzynarodowych, których oferta dostępna jest od lat w sklepach w całym kraju, w Polsce działa sporo mniejszych lokalnych producentów, specjalizujących się w określonym asortymencie.

Do głównych kategorii w tym segmencie zalicza się warzywa jednoskładnikowe, mieszanki warzywne i warzywa w sosie.

_ Bezkonkurencyjne są warzywa jednoskładnikowe, głównie kukurydza, groszek, papryka i fasola, które stanowią podstawowy składnik sałatek oraz innych gotowanych potraw. Ich udział w sprzedaży sięga blisko 90 proc., natomiast mieszanek warzywnych, wśród których prym od lat dzierży marchewka z groszkiem - ok. 9 proc., a warzyw w sosie poniżej 1 proc. _- informuje Joanna Bancerowska, rzecznik prasowy firmy Agros Nova.

Znaczącym segmentem rynku przetworów warzywnych są koncentraty i przeciery, przy czym te pierwsze mają ponad 90-proc. udział w wolumenie sprzedaży tej kategorii. Jej liderem jest koncentrat pomidorowy. Do czołowych wytwórców koncentratów i przecierów zaliczane są Agros Nova (marki Łowicz i Włocławek), Pudliszki, Kotlin (własność Orkla Foods) oraz Dawtona.

Przyszłość w innowacjach i eksporcie

Krajowy rynek przetworów warzywnych jest dość nasycony, toteż w najbliższych latach będzie rósł raczej umiarkowanie i stabilnie. Przewaga podaży nad popytem sprzyjać będzie doskonaleniu istniejących produktów, poszerzaniu oferty rynkowej o nowe linie wyrobów oraz intensyfikacji eksportu.

Zainteresowanie konsumentów będzie przesuwać się z wyrobów prostych w kierunku bardziej przetworzonych i innowacyjnych produktów, takich jak: mrożonki wieloskładnikowe z dodatkiem przypraw i ziół, warzywa pasteryzowane jednoskładnikowe i mieszanki, dania gotowe, a także soki.

_ Rosnące tempo życia konsumentów i ciągły brak czasu mogą wpłynąć na znaczny rozwój segmentów mrożonych warzyw przetworzonych i dań gotowych. Zaletą tych produktów jest łatwość i szybkość ich przyrządzania, co w perspektywie ciągłego pośpiechu pomaga nam przygotować zdrowy i smaczny posiłek, dając poczucie zadbania o siebie, a także zaoszczędzenia czasu _- konkluduje prezes Kurpisz.

Na rynku przetworów warzywnych dzieje się coraz więcej, a producenci ciągle stają przed nowymi wyzwaniami - zarówno ze strony konkurentów, jak i otoczenia.

_ W przypadku tego ostatniego szczególnie istotne są zmiany społeczne i demograficzne, jak np. stały wzrost liczby małych, 1-2 osobowych gospodarstw domowych, których członkowie mają mniej czasu na przygotowywanie tradycyjnych posiłków i częściej jedzą poza domem _ - informuje Justyna Szejba z firmy HJ Heinz Polska.

_ Nasi konkurenci również mierzą się z tymi wyzwaniami, podobnie jak my wprowadzają kolejne innowacje i dzięki temu wszyscy działamy w coraz ciekawszym otoczeniu, w którym można się więcej nauczyć i dynamiczniej rozwijać, lepiej wychodzić naprzeciw oczekiwaniom naszych klientów _- uważa Justyna Szejba.

Jacek Okrzesik