Organizacje muszą być przejrzyste
Organizacje pożytku publicznego, które nie przekażą w terminie ministrowi pracy sprawozdań z działalności i finansowego, nie będą miały szans na otrzymanie 1-proc. podatku.
Taką sankcję za brak przejrzystości funkcjonowania wprowadza obowiązująca od dzisiaj obszerna nowelizacja ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (DzU nr 28 z 2010 r., poz. 146). Status organizacji pożytku publicznego sąd będzie mógł przyznać tylko takiej, która wcześniej działała na rzecz społeczeństwa przez co najmniej dwa lata. Ustawa przesądza, że organizacje pozarządowe mogą być zakładane, rejestrowane i prowadzone również w formie kapitałowych spółek prawa handlowego. Działalność pożytku publicznego mogą teraz prowadzić także spółdzielnie socjalne.
Nowelizacja zawiera wiele istotnych rozwiązań dotyczących współdziałania organizacji pozarządowych i administracji lokalnej. Takim jest np. możliwość rezygnacji przez jednostki samorządu terytorialnego z otwartych konkursów ofert, gdy zlecają organizacjom wykonanie drobnych zadań publicznych.
Samorząd będzie mógł bez konkursu przekazać do wykonania zadanie o charakterze lokalnym, którego finansowanie nie przekroczy kwoty 10 tys. zł, a czas wykonania 90 dni. Łączna kwota przekazana jednej organizacji w taki sposób nie może przekroczyć 20 tys. zł rocznie, a suma wydatków samorządu – 20 proc. kwot przekazywanych organizacjom pozarządowym na realizację zadań publicznych.
Przewidziano też inną możliwość zlecania zadań bez konkursu – w razie klęski żywiołowej czy katastrofy naturalnej. W takiej sytuacji rząd będzie mógł pomijać tryb konkursowy np. gdy zajdzie konieczność ochrony życia ludzi, a minister spraw wewnętrznych – w zakresie ratownictwa.
Ustawa wprowadza, obok obowiązku uchwalania przez samorządy rocznych programów współpracy z organizacjami pozarządowymi, także możliwość uchwalania programów wieloletnich.
Reguluje też powoływanie z inicjatywy organizacji pozarządowych wojewódzkich, powiatowych i gminnych rad działalności pożytku publicznego skupiających reprezentantów sektora pożytku publicznego oraz administracji samorządowej.
Samorządy będą mogły udzielać organizacjom pozarządowym pożyczek, gwarancji i poręczeń na wykonywanie zadań w sferze pożytku publicznego.
Nowością są tzw. inicjatywy lokalne. Mieszkańcy gminy, powiatu i województwa bezpośrednio lub za pośrednictwem organizacji pozarządowych będą mogli wystąpić do samorządu z wnioskiem o realizację przedsięwzięć ważnych dla lokalnej społeczności (np. budowy dróg, kanalizacji, wodociągów, ochrony przyrody, edukacji czy bezpieczeństwa). Władze samorządowe ocenią, czy inicjatywa jest celowa i po akceptacji wniosku będą zawierać z wnioskodawcami umowę o wykonanie inicjatywy lokalnej, w której mieszkańcy zobowiążą się np. do pracy, a samorząd – do wsparcia ich dotacją.
Ireneusz Walencik
