Produkcję w toku także trzeba wycenić

31 grudnia każdego roku to dla przedsiębiorców prowadzących podatkową księgę przychodów i rozchodów termin na sporządzenie spisu z natury. Obowiązek ten wynika z art. 24 ust. 2 ustawy o PIT, zgodnie ?z którym u przedsiębiorców prowadzących księgi przychodów i rozchodów dochodem ?z działalności jest różnica pomiędzy przychodem a kosztami uzyskania powiększona ?o różnicę pomiędzy wartością remanentu końcowego i początkowego towarów handlowych, materiałów (surowców) podstawowych i pomocniczych, półwyrobów, produkcji w toku, wyrobów gotowych, braków i odpadków, jeżeli wartość remanentu końcowego jest wyższa niż wartość remanentu początkowego, lub pomniejszona o różnicę pomiędzy wartością remanentu początkowego i końcowego, jeżeli wartość remanentu początkowego jest wyższa. Tym samym prawidłowe sporządzenie spisu z natury na koniec roku, a co więcej także jego właściwa wycena przeprowadzona zgodnie z obowiązującymi w tym zakresie przepisami, decyduje o poprawnym ustaleniu wysokości osiągniętego dochodu bądź
uzyskanej ?w roku podatkowym straty ?z działalności gospodarczej. ?W efekcie decyduje także ?o właściwym ustaleniu wartości podatku dochodowego za dany rok podatkowy.

Biorąc pod uwagę charakter i podatkowe skutki remanentu sporządzanego na koniec roku podatkowego, warto wskazać na składniki majątku, które muszą nim zostać objęte. Kwestię tę reguluje art. 24 ust. 2 ustawy o PIT, a w sposób szczegółowy również rozporządzenie ministra finansów ?z 26 sierpnia 2003 r. w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów. W myśl § 27 ust. 1 tego rozporządzenia, na koniec roku podatnik jest obowiązany do sporządzenia i wpisania do księgi spisu:

- ?towarów handlowych,

- ?materiałów (surowców) podstawowych i pomocniczych,

- ?półwyrobów,

- ?produkcji w toku,

- ?wyrobów gotowych,

- ?braków i odpadów.

Wskazany katalog elementów obejmowanych spisem ?z natury sporządzanym przez przedsiębiorców prowadzących podatkowe księgi przychodów nie jest zbiorem zamkniętym. Trzeba bowiem także pamiętać o składnikach remanentu wymaganych ?w przypadku prowadzenia działalności wskazanych w treści § 28 ust. 2 ww. rozporządzenia (przykładowo w przypadku działalności kantorowej spisem z natury obejmuje się również niesprzedane wartości dewizowe), a także o konieczności wykazania w spisie z natury towarów będących własnością podatnika, znajdujących się ?w dniu sporządzenia spisu poza jego zakładem oraz towarów obcych znajdujących się w zakładzie podatnika, które jednak nie podlegają wycenie.

O ile samo sporządzenie spisu posiadanych składników majątku zazwyczaj nie sprawia podatnikom większego problemu, o tyle częstym błędem, zwłaszcza u podatników z branży budowlanej, jest brak ujęcia w tym spisie produkcji w toku czy niezakończonych robót bądź usług. Trzeba pamiętać, że produkcja taka jest elementem spisu ?z natury, co oznacza, że zarówno jej pominięcie, jak i wadliwa wycena prowadzi do uznania spisu za nieodpowiadający obowiązującym przepisom.

Zgodnie z § 29 ust. 1 rozporządzenia, wykazaną w spisie z natury produkcję w toku wycenia się według kosztów wytworzenia. Rozporządzenie precyzuje także sposób wyceny produkcji niezakończonej rozumianej jako produkcja w toku oraz jako półfabrykaty (a więc niegotowe jeszcze produkty własnej produkcji), a także wykonywane roboty, usługi przed ich ukończeniem w przypadku działalności usługowej lub budowlanej. Tutaj bowiem również obowiązuje zasada wyceny takiej produkcji według kosztu wytworzenia, ale - co szczególnie istotne - nie może to być wartość niższa od kosztów materiałów bezpośrednich zużytych do produkcji niezakończonej.

Autor jest doradcą podatkowym