Produkt niebezpieczny - odpowiedzialność producenta
Ustawa o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym ma zastosowanie m. in. w sprawach o roszczenia z tytułu odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny.
Jeżeli została nam, a także innym osobom (musi być co najmniej 10 poszkodowanych) wyrządzona szkoda przez taki produkt, warto skorzystać z możliwości, jaką daje powyższa ustawa i wytoczyć pozew zbiorowy przeciwko osobie odpowiedzialnej za szkodę. Zastanówmy się więc, czym jest produkt niebezpieczny oraz kto i w jakich sytuacjach odpowie za szkodę wyrządzoną przez taki produkt.
Przepisy dotyczące odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny zostały umieszczone w kodeksie cywilnym (art. 4491 i następne). Zgodnie z ustawową definicją przez produkt rozumie się rzecz ruchomą, choćby została połączona z inną rzeczą. Za produkt uważa się także zwierzęta i energię elektryczną. Niebezpieczny jest taki produkt, który nie zapewnia bezpieczeństwa, jakiego można oczekiwać, uwzględniając normalne użycie produktu. O tym, czy produkt jest bezpieczny, decydują okoliczności z chwili wprowadzenia go do obrotu, a zwłaszcza sposób zaprezentowania go na rynku oraz podane konsumentowi informacje o właściwościach produktu. Produkt nie może być uznany za nie zapewniający bezpieczeństwa tylko dlatego, że później wprowadzono do obrotu podobny produkt ulepszony. Przykładowo za produkt niebezpieczny może zostać uznana kuchenka mikrofalowa, która podczas normalnego jej używania, zapala się i wybucha, czego nie mogła się spodziewać osoba korzystająca z niej zgodnie z instrukcją obsługi.
Produktem niebezpiecznym może być też zabawka dla niemowląt wytworzona z tworzywa, z którego wydzielają się "trujące" substancje, gdy dziecko bierze je do buzi.
Kto ponosi odpowiedzialność za produkt niebezpieczny? Przede wszystkim jego producent. Przy czym odpowiada on za szkodę na mieniu tylko wówczas, gdy rzecz zniszczona lub uszkodzona należy do rzeczy zwykle przeznaczanych do osobistego użytku i w taki przede wszystkim sposób korzystał z niej poszkodowany. Producent nie odpowiada jednak za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny, jeżeli produktu nie wprowadził do obrotu albo gdy wprowadzenie produktu do obrotu nastąpiło poza zakresem jego działalności gospodarczej. Nie odpowiada również wówczas, gdy właściwości niebezpieczne produktu ujawniły się po wprowadzeniu go do obrotu, chyba że wynikały one z przyczyny tkwiącej poprzednio w produkcie. Nie odpowiada on także wtedy, gdy nie można było przewidzieć niebezpiecznych właściwości produktu, uwzględniając stan nauki i techniki w chwili wprowadzenia produktu do obrotu, albo gdy właściwości te wynikały z zastosowania przepisów prawa.
Odpowiedzialność za produkt tak samo jak producent może też ponieść wytwórca materiału, surowca albo części składowej produktu, chyba że wyłączną przyczyną szkody była wadliwa konstrukcja produktu lub wskazówki producenta. Odpowiedzialność może też ponieść ten, kto podaje się za producenta danego produktu (np. umieszcza na produkcie swoją nazwę), a także importer. Jeżeli nie można ustalić osoby odpowiedzialnej za produkt niebezpieczny jak wyżej (np. nie wiadomo kto jest producentem lub importerem), za szkodę odpowiedzialnym jest ten, kto w zakresie swojej działalności gospodarczej zbył nam produkt niebezpieczny (np. sprzedawca). Osoba, która zbyła nam taki produkt może jednak uwolnić się od odpowiedzialności, jeżeli wskaże nam w ciągu miesiąca od zawiadomienia o szkodzie osobę i adres producenta, wytwórcy materiału, surowca albo części składowej produktu, osoby podającej się za producenta lub importera, ewentualnie innej osoby, od której sama nabyła produkt.
Należy przy tym zauważyć, że w przypadku odpowiedzialności za produkt niebezpieczny odszkodowanie za szkodę na mieniu nie obejmuje uszkodzenia samego produktu ani korzyści, jakie poszkodowany mógłby osiągnąć w związku z jego używaniem. Odszkodowanie od producenta nie przysługuje także, gdy szkoda na mieniu nie przekracza kwoty będącej równowartością 500 EURO.
Warto też wskazać, że Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów prowadzi rejestr produktów niebezpiecznych (jest dostępny na stronie internetowej Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów). Umieszczono w nim przykładowo określone modele rowerów, zapalniczki, wskazane ubrania, kosmetyki, meble, zabawki dla dzieci, płyny do spryskiwaczy itd. Niezależnie od dochodzenia roszczeń w postępowaniu cywilnym, możemy zawiadomić Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów lub Inspekcję Handlową o tym, że dany produkt nie spełnia wymagań bezpieczeństwa.