Projekt badawczy: pogórnicze odpady przyczynią się do recyklingu elektroniki

W wartym w sumie 3,4 mln euro projekcie badawczym w tym zakresie uczestniczy Główny Instytut Górnictwa (GIG) w Katowicach oraz spółka Tauron Wydobycie, skupiająca aktywa górnicze grupy energetycznej Tauron. Partnerami tego innowacyjnego przedsięwzięcia są też placówki z Francji, Belgii, Wielkiej Brytanii i Bułgarii.

Projekt pod skrótową nazwą CEReS (od angielskiej nazwy projektu: Przetwórstwo odpadów pogórniczych i elektronicznych - Nowe zasoby dla zrównoważonej przyszłości) ma służyć ograniczeniu zagrożeń środowiskowych związanych ze składowaniem wysokozasiarczonych odpadów pogórniczych.

Chodzi o opracowanie technologii, w której zasiarczone odpady będą tanim źródłem pozyskania substancji ługującej, czyli roztworu do ługowania (wydzielania) cennych metali z odpadów elektronicznych PCB. W efekcie górnicze odpady mają być mniej szkodliwe, a z odpadów elektronicznych będzie można odzyskiwać metale nieszlachetne, w tym pierwiastki ziem rzadkich.

Do badań posłużą odpady z kopalń spółki Tauron Wydobycie, w różnym stopniu uziarnienia. Powstanie też tzw. cross-mapping, czyli baza obejmująca zarówno miejsca powstawania i składowania w Polsce odpadów z górnictwa węgla kamiennego, jak i miejsca recyklingu odpadów elektronicznych.

W ramach projektu przewidziano łącznie sześć zadań, m.in. procesy tzw. bioługowania cennych pierwiastków z odpadów PCB, przy zastosowaniu substancji ługującej z odpadów pogórniczych. W tym celu ma powstać demonstracyjne laboratorium.

GIG we współpracy ze spółką Tauron Wydobycie odpowiada m.in. za przygotowanie i charakterystykę odpadów do dalszych badań, sporządzenie cross-mappingu dla Polski oraz opracowanie innowacyjnych kierunków zastosowania odsiarczonych odpadów pogórniczych.

Przedsięwzięcie znalazło się wśród siedmiu projektów badawczych, wyłonionych spośród 43 zgłoszonych do ogłoszonego w 2015 r. konkursu Funduszu Badawczego dla Węgla i Stali (Research Found for Coal and Steel). Całkowity budżet projektu sięga 3,4 mln euro, z czego udział spółki Tauron Wydobycie to 180 tys. euro; wielkość dofinansowania dla firmy sięga ok 108 tys. euro.

W projekcie, oprócz GIG i Taurona, uczestniczą też partnerzy z Francji (Bureau De Recherches Geologiques Et Minieres oraz CASPEO), Belgii (Universite De Liege i Comet Traitements SA), Wielkiej Brytanii (The University Of Exeter) oraz Bułgarii (Iontech Engineering Ltd.).

Zarówno dla katowickiego GIG-u, jak i spółki Tauron Wydobycie, jest to kolejny projekt finansowany z Funduszu Badawczego dla Węgla i Stali, a realizowany przez międzynarodowe konsorcjum naukowców i inżynierów. Oba podmioty uczestniczyły też w zakończonym w czerwcu trzyletnim projekcie dotyczącym zarządzania wodami kopalnianymi dla ograniczenia zagrożeń środowiskowych po zakończeniu eksploatacji górniczej.

Celem tego przedsięwzięcia było przedstawienie opracowanych metod i rozwiązań technicznych dla efektywnego zarządzania zrzutami wód kopalnianych i ograniczenia ryzyka środowiskowego. W efekcie powstał katalog innowacyjnych technologii oczyszczania oraz interaktywne narzędzie (boxmodel) wspomagające analizy wpływu wód kopalnianych na ekosystemy wodne. Opracowano też podręcznik zawierający wytyczne wdrażania efektywnych rozwiązań zarządzania zrzutami i ponownego wykorzystania wód kopalnianych.

Projekt był ważny dla górnictwa, ponieważ eksploatacja węgla kamiennego wiąże się z odprowadzaniem na powierzchnię wód kopalnianych, których ilości i skład są uzależnione od specyfiki danego obszaru wydobywczego. Rodzaj podłoża oraz głębokość eksploatacji wpływają na stopień zasolenia tych wód, zawartość pierwiastków promieniotwórczych i metali ciężkich. W ramach projektu opracowano m.in. pakiet technologii oczyszczania wód kopalnianych, zarówno w skali laboratoryjnej, jak i pilotażowej.

Technologie takie jak biotechnologia z wykorzystaniem glonów, żel fosforanowy, system alkalizujący pracujący okresowo, mieszanina naturalnych zeolitów czy system odgazowywania, zostały przetestowane w kopalniach w Polsce, Francji, Hiszpanii i Wielkiej Brytanii. Określono też możliwości dalszego wykorzystania oczyszczonej wody i produktów z procesów oczyszczania oraz wykonano analizę rentowności zastosowanych rozwiązań. Rezultaty projektu umożliwią kompleksowe zarządzanie zrzutami wód kopalnianych.