Rachunkowość bardziej przyjazna dla firm

Zmian w ustawie o rachunkowości jest wiele. Nie wszystkie firmy, które dotychczas prowadziły księgi, będą jednak musiały się ich uczyć. To dlatego, że jedną z nowości jest podwyższenie limitu zobowiązującego firmy do prowadzenia ksiąg rachunkowych. Jeszcze na początku 2008 r. było to 800 tys. euro, czyli 3,022 mln zł. Dziś jest to 1,2 mln euro. Co prawda przedsiębiorcy mieli możliwość zrezygnowania z prowadzenia ksiąg już w trakcie roku, ale ze względu na komplikacje z tym związane nie wszyscy się na to zdecydowali.

Od 1 stycznia wszystkie osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, spółki cywilne i jawne osób fizycznych oraz spółki partnerskie będą już brały pod uwagę wyższy limit. Jeśli w 2008 r. ich przychody nie okażą się wyższe niż 4 089 960 zł, to będą mogli zrezygnować z ksiąg rachunkowych w 2009 r.

Nowelizacja zmienia zasady ewidencjonowania operacji wyrażonych w walutach obcych. Sprzedaż lub kupno walut oraz zapłatę należności lub zobowiązań na dzień przeprowadzenia operacji ujmuje się w księgach po kursie faktycznie zastosowanym w tym dniu. W pozostałych sytuacjach stosowany będzie kurs średni z dnia poprzedzającego ten dzień ogłoszony dla danej waluty przez NBP. To istotne ułatwienie dla firm, ponieważ nowe rozwiązania oparte są na zasadach przyjmowanych do celów podatkowych.

Obecnie ustawa o rachunkowości nie nakłada na członków rad nadzorczych odpowiedzialności za ewentualne uchybienia w zakresie obowiązków z niej wynikających. Od 1 stycznia to się zmieni. Dodany art. 4a wyraźnie stwierdza, że kierownik jednostki oraz członkowie rady nadzorczej (bądź innego organu nadzorującego jednostki) są zobowiązani do zagwarantowania, aby sprawozdanie finansowe oraz sprawozdanie z działalności spełniały wymagania przewidziane w ustawie o rachunkowości. Za szkodę wyrządzoną działaniem lub zaniechaniem tego obowiązku osoby te odpowiadają solidarnie wobec spółki.

Zamykanie ksiąg
Po wejściu w życie nowelizacji firmy rzadziej będą otwierać i zamykać księgi rachunkowe. Rozszerzony zostanie bowiem katalog sytuacji, kiedy nie jest to konieczne. Obecnie można nie zamykać ksiąg w razie przekształcenia spółki osobowej oraz cywilnej w inną spółkę osobową, a także w razie połączenia jednostek, gdy w myśl ustawy rozliczenie przejęcia jednostki następuje metodą łączenia udziałów i nie powoduje powstania nowej jednostki. Od nowego roku nie będzie to konieczne także w razie:

• przekształcenia spółki kapitałowej w inną spółkę kapitałową,
• ogłoszenia upadłości jednostki z możliwością zawarcia układu,
• podziału jednostki przez wydzielenie.

Kolejna zmiana to wprowadzenie możliwości przechowywania list płac w formie elektronicznej. Niestety, nie oznacza to, że w ogóle nie będą musiały być drukowane. To dlatego, że archiwizowanie na nośnikach informatycznych jest możliwe dopiero po zatwierdzeniu sprawozdania finansowego. Ułatwienia dla małych

Jednym z istotniejszych problemów firm produkcyjnych jest prawidłowa wycena wytworzenia produktu. Obejmuje ona koszty pozostające w bezpośrednim związku z danym produktem oraz uzasadnioną część kosztów pośrednio związanych z jego wytworzeniem. Do kosztów bezpośrednich wlicza się wartość zużytych materiałów bezpośrednich, koszty pozyskania i przetworzenia związane bezpośrednio z produkcją i inne poniesione w związku z doprowadzeniem produktu do postaci i miejsca, w jakich się znajduje w dniu wyceny.

Do uzasadnionej - odpowiedniej do okresu wytwarzania produktu - części kosztów pośrednich zalicza się zmienne pośrednie koszty produkcji. Trzeba także uwzględnić tę część stałych, pośrednich kosztów produkcji, które odpowiadają poziomowi tych kosztów w wypadku normalnego wykorzystania zdolności produkcyjnych.

Ustalenie tej ostatniej kwoty sprawia wiele kłopotów małym firmom produkcyjnym. Z tego powodu ustawodawca zdecydował się na wprowadzenie dla nich ułatwień. Jeśli sprawozdanie finansowe firmy nie podlega obligatoryjnemu badaniu, to, obliczając koszt wytworzenia produktu, będzie ona mogła do kosztów bezpośrednich doliczyć koszty pośrednie związane z wytworzeniem tego produktu, niezależnie od poziomu wykorzystania zdolności produkcyjnych. Ustalony w ten sposób koszt wytworzenia nie może być jednak wyższy od ceny sprzedaży netto.

Firmy inwestujące w nieruchomości muszą się zapoznać z nowymi zasadami ujmowania tych aktywów w rachunku zysków i strat.
Warto także zauważyć, że do ustawy zostały wpisane zasady uzyskiwania uprawnień do usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych. Dotychczas regulowało je rozporządzenie.

Nie wprowadzono jednak - jak to początkowo planowano - obowiązkowego egzaminu dla wszystkich osób zamierzających otworzyć biuro rachunkowe. Nadal będzie można go uniknąć pod warunkiem posiadania wyższego wykształcenia o kierunku rachunkowość lub ukończenia studiów podyplomowych o takim profilu.

- ustawa z 18 marca 2008 r. o zmianie ustawy o rachunkowości (DzU nr 63, poz. 393)
- ustawa z 7 sierpnia 2008 r. o zmianie ustawy o rachunkowości (DzU nr 144, poz. 900)
- ustawa z 10 października 2008 r. o zmianie ustawy o rachunkowości (DzU nr 214, poz. 1343)
- ustawa z 21 listopada 2008 r. zmieniająca ustawę o zmianie ustawy o rachunkowości (DzU nr 223, poz. 1466)

Nowelizacje ustawy o rachunkowości powodują, że:

• członkowie rad nadzorczych będą ponosili większą odpowiedzialność za wykonywanie przez firmę obowiązków nakładanych przez ustawę o rachunkowości,
• firmy będą stosowały jednolite kursy do przeliczania transakcji wyrażonych w walutach obcych (obecnie rozwiązania podatkowe i bilansowe znacznie się różnią),
• małe firmy produkcyjne nie będą musiały ustalać normalnego poziomu mocy produkcyjnych,
• listy płac będą mogły być przechowywane w postaci elektronicznej,
• przekształcenie spółki kapitałowej w inną tego rodzaju spółkę nie będzie wymagało zamknięcia ksiąg. Konrad Piłat Rzeczpospolita