Rewolucja w spadkach

Ideą testamentu ustnego było to, aby osoby, które znalazły się w nadzwyczajnej sytuacji mogły sporządzić swoją ostatnią wolę. Tak działo się w momencie, gdy spodziewano się rychłej śmierci danej osoby. Niestety, mechanizm ten był nadmiernie wykorzystywany przez oszustów, którzy chcieli ubiec ustawowych spadkobierców i zagarnąć spadek - pisze "Dziennik Gazeta Prawna"

Jak podkreśla Waldemar Żurek, członek Krajowej Rady Sądownictwa nikt nie ucierpi na planowanych zmianach, bo nawet jeżeli spadkobierca nie jest w stanie napisać testamentu własnoręcznie, zawsze można wezwać notariusza, który przyjedzie do domu czy do szpitala i sporządzi testament notarialny.

Jednocześnie członek Rady dodaje, że wszystkie testamenty ustne, które badał, okazały się sfałszowane.

Z planami Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Cywilnego nie zgadza się Roman Nowosielski z Kancelarii Nowosielski, Gotkowicz i Partnerzy. Wskazuje na to, że są zarówno sytuacje, w których spadkodawca może sporządzić tylko taki testament, jak i na to, iż prawo pozwala na skuteczną kontrolę prawdziwości testamentów ustnych.

Komisja planuje ma w planach ograniczenie prawa do zachowku i wprowadzenie wspólnych testamentów małżonków. W przypadku zachowku ma zostać znacząco ograniczony krąg osób do niego uprawnionych. Mogłyby z niego korzystać tylko dzieci i małżonkowie. Nie wiadomo, jak nowe przepisy potraktują rodziców spadkodawcy. Najwięcej zwolenników ma propozycja, by mieli do niego prawo tylko wówczas, gdy znajdą się sytuacji, która "uzasadniałaby przyznanie im świadczeń alimentacyjnych od dziecka".

Kolejną zmianą, nad którą debatuje Komisja Kodyfikacyjna Prawa Cywilnego, są zasady odpowiedzialności spadkobierców za długi spadkowe oraz przepisy mówiące o dziedziczeniu pomiędzy małżonkami, jednak nie ma podjętych jeszcze decyzji, jak te zmiany mają wyglądać. Pojawiły się też propozycje, aby zmienić zasady dziedziczenia ustawowego po bezdzietnych małżonkach. Teraz z wdową albo wdowcem dziedziczy rodzeństwo zmarłego. Komisja proponuje zaś, aby ten krąg zawęzić jedynie do małżonka.

Kolejnym pomysłem Komisji jest wprowadzenie tzw. substytucji powierniczej. Umożliwi ona spadkodawcy zdecydowanie o tym, co będzie się działo z jego majątkiem nie tylko zaraz po śmierci, ale również po śmierci jego spadkobierców. Dla przykładu - będzie mógł w testamencie zapisać mieszkanie drugiej żonie, a w ramach substytucji powierniczej wskaże, że po jej śmierci przypadnie ono jego synowi z pierwszego małżeństwa. Dziedzicząca mieszkanie zostanie spadkobiercą powierniczym i będzie mogła swobodnie korzystać z lokalu, wynajmować go, ale nie będzie mogła go sprzedać ani rozporządzić nim na wypadek swojej śmierci i np. zapisać w testamencie innej osobie niż wskazana przez spadkodawcę, po którym je odziedziczyła.

Najbardziej zaawansowane są prace komisji nad projektem zmian przepisów dotyczących odpowiedzialności za długi spadkowe. Projekt przewiduje, że w trakcie niezłożenia przez spadkobierców w ciągu sześciu miesięcy oświadczenia o sposobie przyjęcia spadku będzie dochodziło do automatycznego przyjęcia go z dobrodziejstwem inwentarza. W razie przyjęcia spadku w taki sposób spadkobierca poniesie odpowiedzialność za długi spadkowe tylko do wartości odziedziczonego majątku, a nie jak obecnie bez ograniczeń, co powoduje, że spadkobiercy muszą niekiedy za długi spadkodawcy płacić z własnej kieszeni.