Skarb Państwa zapłaci za błędy fiskusa

Fiskus najczęściej błędnie zarzuca firmom zastosowanie złej klasyfikacji statystycznej. W efekcie muszą one płacić wyższy VAT lub akcyzę (np. zamiast 7 proc. – 22 proc.).

Jak się dowiedziała „Rz”, z najwyższym roszczeniem wystąpiła spółka Elektrim Megadex. Domaga się wypłaty 213 mln zł. Dużo mniej, bo 38 mln zł, żąda MCI Management SA, akcjonariusz JTT Computer, dawnego lidera komputerów osobistych na polskim rynku. O ok. 35 mln zł (bez odsetek) walczy też Optimus. Na razie odszkodowanie od Skarbu Państwa w wysokości 42,5 mln zł zasądzone zostało dla giełdowej spółki Centrozap, którą błędne decyzje aparatu skarbowego doprowadziły do upadłości.

Pierwsze takie orzeczenie

Wyrok, który zapadł przed Sądem Okręgowym w Katowicach po trzyletnim procesie, nie jest jeszcze prawomocny, a Prokuratoria Generalna reprezentująca pozwany urząd kontroli skarbowej zapowiedziała apelację, ale już wiadomo, że sprawa jest precedensowa. Jak się dowiedzieliśmy, pierwszy raz przed sądem zasądzone zostało tak duże odszkodowanie od Skarbu Państwa za decyzje podatkowe. Spółka ma otrzymać 42,5 mln zł, choć domagała się ponad 100 mln zł.

Precedensową ma też szansę być sprawa, jaką Skarbowi Państwa wytoczyła spółka akcyjna MCI Management. I nie chodzi tu o żądaną kwotę odszkodowania, lecz o to, kto tych pieniędzy się domaga. Z powództwem nie wystąpił bowiem pokrzywdzony podatnik, czyli firma JTT Computer, ale jej akcjonariusz – właśnie spółka MCI Management.

Przepisy zachęcają

To, że coraz więcej spraw o odszkodowania trafia na drogę sądową, jest zasługą zmienionego cztery lata temu art. 417 kodeksu cywilnego. Wprowadził on odpowiedzialność Skarbu Państwa za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej. Za wyrządzoną szkodę odpowiada również jednostka samorządu terytorialnego lub inna osoba prawna wykonująca władzę z mocy prawa.

Naprawdę jednak takie orzecznictwo dopiero się kształtuje.
_ Potrzeba jeszcze wielu lat, aby sądy przyzwyczaiły się do orzekania w tych sprawach, a zazwyczaj są bardzo trudne i skomplikowane _– podkreśla dr Irena Ożóg z kancelarii Ożóg i Wspólnicy. _ Bo czym innym jest orzekanie o odpowiedzialności między dwoma podmiotami gospodarczymi, a czym innym – w sprawach między państwem a jego obywatelem _ – dodaje.

Od początku istnienia Prokuratorii Generalnej (tj. od 2006 r.) sądy rozstrzygnęły 17 spraw o odszkodowania za decyzje podatkowe. Wygrała 15 i oddalono powództwa na kwotę 425 mln zł. Tylko dwa razy sądy przyznały rację podatnikom, zasądzając od Skarbu Państwa 65 tys. zł.

Są bezkarni

Urzędnicy popełniający rażące błędy wobec podatników pozostają zazwyczaj bezkarni. Być może wkrótce się to zmieni. Ministerstwo Gospodarki przygotowało projekt przepisów, które zakładają odpowiedzialność majątkową urzędników. Jej wartość proponuje się powiązać z wielkością szkody, ale ostatecznie powinna wynieść nie więcej niż np. 12-krotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej (dziś ok. 36 tys. zł).

Grażyna J. Leśniak

Opinia

Marcin Dziurda, prezes Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa
Coraz więcej podatników próbuje uzyskać odszkodowania w sądzie. Niewątpliwie przyczyniło się do tego wprowadzenie w 2004 r. do k. c. nowych przepisów o odpowiedzialności Skarbu Państwa. My staramy się wykazywać, że nie każda wadliwość w toku postępowania podatkowego powinna skutkować przyznaniem odszkodowania. Bo jest to kwestia rodzaju tej wadliwości, ewentualnego uchylenia decyzji, a nawet legitymacji do dochodzenia odszkodowania. Mam jednak wrażenie, że przy okazji decyzji podatkowych przedsiębiorcy próbują przerzucać na Skarb Państwa odpowiedzialność za różne swoje niepowodzenia związane z działalnością gospodarczą. Niejednokrotnie źródeł biznesowych porażek upatrują jedynie w decyzji podatkowej. Zapominają o innych czynnikach, które mogą doprowadzić firmy do upadku, jak wahania koniunktury czy kryzysy.