Ten, kto się zgadza, świadczy usługę

Naczelny Sąd Administracyjny (wyrok z 10 czerwca 2014 r., sygn. I FSK 981/13) orzekł, że kwota uiszczona przez najemcę z tytułu przedwczesnego rozwiązania umowy najmu nie jest odszkodowaniem. Stanowi formę wynagrodzenia za możliwość odstąpienia od umowy. Tym samym podlega opodatkowaniu VAT.

Stanowisko NSA budzi wątpliwości zarówno na gruncie przepisów krajowych, jak i całego europejskiego systemu VAT. Wystąpienie odpłatnej usługi opodatkowanej VAT wymaga bowiem istnienia bezpośredniego związku między wykonywanym świadczeniem a wynagrodzeniem.

Tymczasem jeżeli strony umawiają się na zapłatę przez najemcę określonej kwoty jako rekompensaty za przedwczesne rozwiązanie umowy najmu, to kwota taka z reguły ma charakter odszkodowawczy. Wynajmujący dąży przecież do zminimalizowania strat związanych z wcześniejszym zakończeniem umowy.

Pogląd, że umieszczenie w umowie kary za jej niewykonanie lub wcześniejsze rozwiązanie jest równoznaczne ze zgodą stron na takie okoliczności, wydaje się pozbawiony uzasadnienia prawnego oraz ekonomicznego. Zatem identyfikowanie jakiegokolwiek świadczenia usługi, które miałoby istnieć między stronami, nawet w formie tolerowania czy godzenia się na taką sytuację, jest - moim zdaniem - nieuprawnione.

Najważniejsze jest jednak to, że tezy omawianego wyroku mogą być brzemienne w skutki dla wielu podatników. W związku z tym warto przeanalizować wszystkie zawierane umowy, a także porozumienia, w których umawiamy się, że w określonych okolicznościach zostanie wypłacone odszkodowanie bądź kara. Rozstrzygnięcie NSA może bowiem zmienić praktykę rozliczania wypłat o charakterze odszkodowawczym również w wypadku innych umów niż najem.

Autor jest doradcą podatkowym, partnerem w kancelarii FL Tax