Trzeba odbudować prestiż orzecznictwa

Słabości orzecznictwa sądowego w sprawach podatkowych są liczne i oczywiste.

Niektóre mają charakter „technologiczny" - taki jak brak rzetelnego uzasadniania wyroków, koncentrowanie argumentacji używanej w uzasadnieniach na treści uchwał Naczelnego Sądu Administracyjnego zamiast na treści przepisów, pomijanie zasady in dubio pro tributario w sytuacjach interpretacyjnie niejednoznacznych czy też nieodnoszenie się w uzasadnieniach do argumentacji strony przegrywającej spór.

Inne mają charakter głębszy i polegają na pomijaniu w procesie interpretacji prawa teoretycznych założeń konstrukcji poszczególnych podatków, ignorowaniu aspektów gospodarczych dokonywanego wyboru hipotez interpretacyjnych oraz braku jakiejkolwiek strategii orzeczniczej w sprawach podatkowych (a w każdym razie jej nieujawnianie). Podzielam też powszechnie wyrażany pogląd o rosnącym w ostatnich latach profiskalnym nastawieniu sądów administracyjnych.

Paradoksalnie - bo w prezentowanym rankingu wybrano najbardziej kontrowersyjne tegoroczne orzeczenia - moim zdaniem w tym roku nastąpiła jednak nieznaczna, ale dostrzegalna poprawa. Skończył się swoisty wyścig z administracją podatkową o to, kto zidentyfikuje więcej sytuacji, które mogą być uznane za przynoszące przychody z nieodpłatnych świadczeń. W tym wyścigu sądy długi czas dzierżyły palmę pierwszeństwa. Wydano za to wiele wartościowych, a nawet przełomowych orzeczeń, takich chociażby jak wyrok WSA we Wrocławiu (sygn. SAB/Wr 5/14). Uznano w nim, że bezczynność organu kontroli skarbowej przy prowadzeniu postępowania kontrolnego dotyczącego zwrotu VAT może stanowić rażące naruszenie prawa.

Nomina sunt odiosa - ale jest to zasługa konkretnych sędziów. Być może to początek procesu odbudowy prestiżu, jakim niegdyś cieszyło się sądownictwo administracyjne.

Autor jest prof. dr hab., kierownikiem Katedry Prawa Finansów Publicznych ?Wydziału Prawa i Administracji UMK w Toruniu