To jeden z flagowych projektów nowej unijnej strategii gospodarczej Europa 2020. Zakłada ona, że promowanie innowacji przełoży się na wzrost gospodarczy i nowe miejsca pracy, a także, że lepiej skoordynowane badania naukowe pozwolą walczyć ze zmianami klimatycznymi, poprawią bezpieczeństwo energetyczne i żywnościowe oraz zdrowie społeczeństw.
KE podkreśla, że sektor publiczny ma stymulować sektor prywatny oraz usuwać przeszkody, które uniemożliwiają wprowadzanie nowatorskich pomysłów na rynek. To nie tylko brak funduszy, ale też rozdrobnienie krajowych systemów badawczych, niedostateczne korzystanie z zamówień publicznych oraz zbyt wolne ustanawianie wspólnych norm.
- Jeżeli nie przekształcimy Europy w Unię Innowacji, nasze gospodarki zaczną poważnie podupadać, a pomysły i talenty zostaną zmarnowane. Innowacje stanowią klucz do zrównoważonego wzrostu oraz sprawiedliwszego i bardziej ekologicznego społeczeństwa. Radykalna poprawa wyników Europy to jedyny sposób na utworzenie stałych i dobrze płatnych miejsc pracy, które wytrzymają presję globalizacji - powiedziała unijna komisarz ds. badań, innowacji i nauki Maire Geoghegan-Quinn.
Zwiększenie inwestycji w badania i rozwój do 3 proc. PKB pozwoliłoby do 2025 r. utworzyć 3,7 mln miejsc pracy i podwyższyć roczny PKB nawet o 795 mld euro - przekonuje KE.
By to osiągnąć, "Unia Innowacji" zakłada m.in., że rządy będą przeznaczać specjalne budżety na zamówienia publiczne na innowacyjne produkty i usługi, co ma w całej UE stworzyć rynek przetargów wartości co najmniej 10 mld euro rocznie. Tzw. europejskie partnerstwa innowacyjne mają połączyć różne podmioty - europejskie, krajowe i regionalne, publiczne i prywatne. Już w przyszłym roku ma powstać pilotażowe partnerstwo dotyczące aktywnej i zdrowej starości. Celem jest przedłużenie o dwa lata okresu dobrego stanu zdrowia Europejczyków, co ma nastąpić do 2020 r. - zapowiada KE.
Potem powstaną kolejne partnerstwa w takich dziedzinach jak np: energia, inteligentne miasta i inteligentna mobilność, zrównoważony rozwój wydajnego rolnictwa. By zapewnić lepsze finansowanie badań, KE chce m.in. skłonić kraje do lepszego wydawania 86 mld euro z funduszy strukturalnych, które przeznaczono na badania i innowacje w obecnym budżecie UE na lata 2007-13. Po roku 2103 - zastrzega KE - w unijnym budżecie jeszcze większy nacisk zostanie położony na innowacje, a w 2011 r. KE ogłosi nowe ramy przyznawania pomocy państwa na ten cel. Ponadto KE proponuje rozszerzenie programów finansowanych przez Europejski Bank Inwestycyjny i ułatwienia transgranicznych funduszy ryzyka (venture).
W 2011 r. KE ustanowi Europejską Radę ds. Wzornictwa oraz markę "wybitne wzornictwo europejskie". Do 2014 r. ma powstać przewidziana w Traktacie z Lizbony europejska przestrzeń badawcza. Ma to m.in. usunąć przeszkody dla mobilności naukowców, w tym brak możliwości przenoszenia uprawnień emerytalnych. Oznacza to również upowszechnienie wyników badań finansowanych ze środków publicznych na jak największą skalę. KE zapowiada także niezależny system rankingowy uczelni wyższych.
"Unia Innowacji jest kluczowym krokiem, by sprawić, że europejska gospodarka będzie bardziej dynamiczna i konkurencyjna. Ale by była skuteczna, potrzebuje wsparcia 27 krajów - zarówno politycznego, jak i finansowego. Wzywamy, by ten plan przerodził się w szybkie, skuteczne działanie" - skomentowała Naukowo-Biznesowa Rada Innowacji, organizacja non-profit zrzeszająca przedstawicieli świata akademickiego i przemysłu.
Plan ma być zatwierdzony przez szefów państw i rządów na szczycie UE w grudniu.
Michał Kot
