Umowy o pracę – co się w nich kryje?

Umowa o pracę ma status najbardziej pożądanego przez pracowników sposobu nawiązania stosunku pracy z pracodawcą. Trzeba jednak pamiętać, że sam ten termin nie jest do końca precyzyjny. Umowa umowie nie jest bowiem równa. Co musi znaleźć się w takim dokumencie?

Kodeks pracy wyróżnia podstawowe rodzaje umów o pracę. Najkorzystniejszą dla pracownika jest umowa na czas nieokreślony. Poza nią kodeks wyróżnia umowę o pracę na czas określony, na okres próbny oraz na czas wykonania określonej pracy.

Istnieją elementy, które w każdej umowie o pracę bezwzględnie muszą się znaleźć. Ich brak sprawia, że nie będzie ona ważna. Należą do nich strony umowy oraz rodzaj pracy.

Strony umowy – to najkrócej pracodawca i pracownik. Dane zawarte w umowie powinny precyzyjnie określać obie strony. Rodzaj pracy może być określony przez podanie funkcji lub czynności, jakie będzie wykonywał pracownik. Jeśli na podstawie umowy nie da rady stwierdzić, jaką pracę ma wykonywać zatrudniony, to można uznać, że umowa o pracę nie jest ważna.

Polecamy: Pensje w górę o 1 tysiąc zł

Często pracownicy uważają, że tylko umowa zawarta na piśmie pozostaje w mocy, a umowy ustne nie mają żadnego znaczenia. Nie jest tak – umowa ustna jest ważna, tyle tylko, że musi ona zostać potwierdzona przez pracodawcę najpóźniej w dniu rozpoczęcia pracy przez pracownika.

W umowie określa się też warunki pracy. Chodzi tu o wymiar czasu pracy, czyli: czy będzie to pełny etat, czy też pół, bądź ćwierć etatu. Nie wymienia się natomiast w umowie liczby godzin, jakie pracownik winien spędzić w pracy. Musi być za to podany termin jej rozpoczęcia i miejsce, w którym pracownik będzie ją wykonywał (na przykład siedziba firmy albo obszar, po którym będzie się poruszał w czasie pracy).

Jeśli chodzi o wynagrodzenie, to warto pamiętać, że nie może ono być niższe od płacy minimalnej, czyli obecnie – 1600 zł miesięcznie w przypadku zatrudnienia na cały etat, 800 zł – na pół etatu, 400 zł na ćwierć etatu. Pozostałe warunki dotyczące wysokości wynagrodzenia ustalają ze sobą indywidualnie pracodawca i pracownik. Wiadomo, od jak wielu czynników mogą one zależeć: od wykształcenia pracownika, jego kwalifikacji, sytuacji na rynku pracy, popytu na fachowców w danej firmie itd. Kandydat przed ustalaniem warunków umowy o pracę powinien więc poznać je możliwie najdokładniej.

Jeśli wchodzą w grę dodatkowe składniki wynagrodzenia, takie jak np. premia uznaniowa, to powinny być one podane w umowie. Natomiast nie ma potrzeby wspominania w niej o dodatkowych składnikach, które wynikają z Kodeksu pracy.

Zobacz: Kodeks pracy 2013 po zmianach

Jednak to, co bezwzględnie musi znaleźć się w umowie, to dane pozwalające bez problemu zidentyfikować pracodawcę i pracownika.

A więc musi nastąpić oznaczenie pracodawcy w taki sposób, by można go było odróżnić od innych firm. W tym podanie informacji, czy pracodawcą jest osoba prawna, fizyczna – bo osoby fizyczne też mogą zatrudniać pracowników – bądź jednostka, która nie posiada osobowości prawnej.

Polecamy: Pensje w górę o 1 tysiąc zł

Spółki cywilne i jawne podają dane osobowe wszystkich wspólników. Natomiast pracownik jest identyfikowany na podstawie dokumentów, które przedstawił podczas rekrutacji.

W umowie musi być także określony rodzaj zadań, jakie pracownik ma spełniać. Jeśli go nie ma – to nie ma też umowy. Zadania te nie muszą natomiast być wymienione szczegółowo. Pracodawca może doprecyzować zakres zadań pracownika już w trakcie wykonywania przez niego pracy.

Brak innych danych nie powoduje, że umowa jest nieważna, nawet jeśli nie zostały zawarte w jej pisemnej formie. Na przykład jeśli nie zostało zapisane, czy pracownika przyjęto na czas określony czy nieokreślony, przyjmuje się, że zachodzi ta druga, korzystniejsza dla niego sytuacja. A jeśli w umowie nie ma zapisanego dnia, od którego pracownik ma rozpocząć pracę, przyjmuje się, iż stosunek pracy zaczął się w dniu zawarcia umowy. Podobnie jest z wymiarem czasu pracy – jeśli nie został ujęty w umowie, zachodzi domniemanie, iż pracownik ma pracować w pełnym wymiarze.

Doprecyzowania wymaga natomiast sytuacja, w której pracownik ma pracować w niepełnym wymiarze czasu pracy. Jeśli jest to np. pół etatu, to umowa powinna określać, czy powinien przychodzić do pracy codziennie na połowę dniówki, czy też pracować w pełnym wymiarze dziennym, ale, dajmy na to, co drugi dzień.

Umowa o pracę pozostaje ważna, nawet jeśli nie ma w niej ustaleń dotyczących wynagrodzenia. Pracownik ma jednak prawo oczekiwać, iż wysokość wynagrodzenia będzie podana w jego umowie w sposób nie pozostawiający żadnych wątpliwości.

Zasady wynagradzania dotyczą także jego terminu. Pracodawca ma tu trzy możliwości do wyboru. Może płacić pracownikowi przed końcem miesiąca, w ostatnim dniu miesiąca, za który przysługuje wynagrodzenie, bądź do 10 dnia następnego miesiąca.
Termin wypłaty musi być podany w układzie zbiorowym, regulaminie wynagradzania lub umowie o pracę. Jeśli ten pierwszy nie obejmuje pracodawcy, drugi nie został przez niego stworzony, zaś umowa o pracę nie zawiera stosownego zapisu, to pracownik musi zostać na piśmie poinformowany przez pracodawcę o terminie wypłaty wynagrodzenia.

TK,JK,WP.PL

Zobacz: Kodeks pracy 2013 po zmianach