UOKiK: rynek usług audytorskich w Polsce w rękach "wielkiej czwórki"

Światowy kryzys finansowy spowodował spadek zaufania do rynku usług audytorskich. By temu zaradzić, Komisja Europejska przyjęła nowe rozwiązania prawne, które muszą zostać wprowadzone we wszystkich państwach członkowskich do 17 czerwca 2016 r. Ich celem jest m.in. jaśniejsze określenie roli biegłego, zapobieganie wszelkim konfliktom interesów wynikającym ze świadczenia usług niebędących badaniem, poszerzenie wyboru firm audytorskich, a także poprawa efektywności nadzoru.

W Ministerstwie Finansów trwają prace m.in. nad wprowadzeniem zmian do ustawy z dnia maja 2009 r. o biegłych rewidentach i ich samorządzie, podmiotach uprawnionych do badania sprawozdań finansowych oraz nadzorze publicznym. W ramach przygotowań do tych zmian, UOKiK przeprowadził badanie rynku usług audytorskich. Analiza objęła ponad 300 podmiotów - firmy audytorskie, spółki notowane na Rynku Głównym GPW oraz na NewConnect, banki krajowe, a także kancelarie prawne. Swoim zakresem obejmuje on sześć lat działalności firm audytorskich na rynku.

Z badania wynika, że podobnie jak w pozostałych krajach UE rynek audytu jest silnie skoncentrowany - występuje na nim czterech wyraźnych liderów (tzw. wielka czwórka: Deloitte, EY, KPMG, PwC). Jest to barierą dla mniejszych graczy na tym rynku. W całym badanym okresie (2008-2013) "wielka czwórka" posiadała ok. 80 proc. udziałów w rynku.

Średnia cena audytu dla indeksu WIG20 wynosiła 775-981 tys. zł. W tym samym czasie średnie ceny dla indeksów mWIG40 i sWIG80 kształtowały się na zdecydowanie niższym poziomie, odpowiednio 236-266 i 165-187 tys. zł.

W ramach badania Urząd zweryfikował także, w jakim trybie dokonywany był ostatni wybór podmiotu uprawnionego przeprowadzającego obowiązkowe roczne badanie sprawozdania finansowego w spółkach giełdowych. Większość firm wykorzystywała w tym celu zapytanie ofertowe, przy czym, im indeks obejmował mniejsze spółki, tym ww. tryb był powszechniejszy - od 42,1 proc. w przypadku indeksu WIG20 do 86,7 proc. w przypadku indeksu sWIG80. Rzadziej spółki wybierały audytora w drodze przetargu - od 3,3 proc. (sWIG80) do 31,6 proc. (WIG20).

W ramach badania ustalono także, jakie czynniki mają największy wpływ na wybór podmiotu uprawnionego do badania sprawozdania finansowego. Wyniki pokazują, że najwięcej ankietowanych spółek dokonując wyboru firmy audytorskiej, kierowało się wcześniejszym doświadczeniem podmiotu w audycie danej branży - 24,7 proc. Natomiast 18,8 proc. ankietowanych emitentów wskazywało na znaczenie renomy lub pozycji rynkowej, często mierzonej miejscem zajmowanym w wybranym rankingu. Równie ważne było doświadczenie firmy audytorskiej w badaniu spółek giełdowych (17,6 proc.).

Wyniki przygotowanej ankiety wskazują, że według zdecydowanej większości firm audytorskich (80 proc.) i ponad 60 proc. spółek giełdowych zatrudnienie firmy o dobrej reputacji pozwala osobie odpowiedzialnej za wybór uniknąć krytyki ze strony udziałowców, zarządu lub zewnętrznych doradców. Ponadto część ankietowanych postrzega reputację jako pochodną doświadczenia audytora w badaniu sprawozdań spółek z danego sektora, spółek giełdowych lub międzynarodowych grup kapitałowych.

UOKiK uważa, że szansą na zwiększenie konkurencji na rynku mogłoby być połączenie średnich sieci audytorskich i powstanie w ten sposób podmiotu zdolnego w większym stopniu konkurować z największymi przedsiębiorcami na rynku.