Warsztaty, budowa obiektów kultury i centrów informacyjnych

Znaczenia kultury i dziedzictwa kulturowego nie da się podważyć. Obecnie wpływ tej sfery znacznie wykracza poza turystykę kulturalną i przyczynia się do rozwoju regionów, generuje dochody, nowe miejsca pracy, sprzyja przeciwdziałaniu wykluczeniu społecznemu. Istnieją różne możliwości dofinansowania działań związanych z kulturą: od warsztatów teatralnych, które odbywają się w ramach zajęć pozaszkolnych, przez renowację budynków, po organizację międzynarodowych wystaw.

Realizacji przedsięwzięć kulturalnych służy między innymi Program Operacyjny Kapitał Ludzki, regionalne programy operacyjne, ale także specjalne granty dla projektów o znaczeniu europejskim, czy międzynarodowym. W ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki dofinansowanie na projekty związane z kulturą można uzyskać w ramach priorytetów centralnych (Priorytet 3 „Wysoka jakość systemu oświaty”, Priorytet 4 „Szkolnictwo wyższe i nauka”) oraz priorytetów regionalnych (Priorytet 7 „Promocja integracji społecznej”, Priorytet 9 „Rozwój wykształcenia i kompetencji w regionach”). W 2011 roku beneficjenci mogą skorzystać z działania 7.3 i działania 9.5 oraz poddziałań: 7.2.1, 9.1.2. Beneficjentami są tu wszystkie podmioty - z wyłączeniem osób fizycznych (nie dotyczy osób prowadzących działalność gospodarczą lub oświatową na podstawie przepisów odrębnych).

W ramach działania 7.3 ,,Inicjatywy lokalne na rzecz aktywnej integracji’’ dofinansowanie można uzyskać w trzynastu województwach: dolnośląskim, kujawsko-pomorskim, lubelskim, lubuskim, łódzkim, małopolskim, mazowieckim, opolskim, podkarpackim, pomorskim, śląskim, warmińsko-mazurskim i zachodniopomorskim. Głównym celem tego działania jest wsparcie dla rozwoju inicjatyw, które mają służyć przeciwdziałaniu wykluczeniu społecznemu członków społeczności lokalnych na terenach wiejskich oraz ich aktywizacji, zarówno zawodowej, jak i społecznej. Wsparciem mogą zostać objęte m.in. projekty związane z realizacją pozaszkolnych form integracji społecznej młodzieży, takich jak warsztaty muzyczne, plastyczne czy teatralne organizowane w domach kultury. Dofinansowaniem w ramach działania 7.3 mogą zostać objęte również inicjatywy lokalne, np. z zakresu kultywowania tradycji. Działanie 9.5 programu Kapitał Ludzi ,,Oddolne inicjatywy edukacyjne na obszarach wiejskich’’ związane jest z pobudzaniem aktywności mieszkańców
obszarów wiejskich na rzecz samoorganizacji i tworzenia lokalnych inicjatyw, które ukierunkowane są na rozwój edukacji i podnoszenie poziomu wykształcenia mieszkańców tych terenów. Dofinansowane mogą zostać projekty z zakresu tworzenia i wsparcia inicjatyw, które dotyczą pobudzania świadomości i zaangażowania środowisk lokalnych w działania na rzecz rozwoju edukacji na obszarach wiejskich i podnoszenia poziomu wykształcenia ich mieszkańców. Nabory wniosków przeprowadzane będą w następujących województwach: lubelskim, lubuskim, małopolskim, mazowieckim, podkarpackim, podlaskim, pomorskim, śląskim, warmińsko-mazurskim oraz zachodniopomorskim.

Realizacji projektów związanych z kulturą służyć będą również z Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki dwa poddziałania: 7.2.1 oraz 9.1.2. Pierwsze z nich – ,,Aktywizacja zawodowa i społeczna osób zagrożonych wykluczeniem społecznym’’ – projekty konkursowe, dotyczy m.in. tworzenia centów integracji społecznej w gminnych ośrodkach kultury i bibliotekach. Ich zadaniem jest poprawa dostępu do zatrudnienia osób zagrożonych wykluczeniem społecznym, organizacja zajęć o charakterze kulturalnym (np. warsztaty plastyczne), których celem będzie przywrócenie osób zagrożonych wykluczeniem do życia w społeczeństwie, czy pozaszkolnych form integracji społecznej dla młodzieży, takich jak warsztaty poetyckie czy zajęcia taneczne. W 2011 roku nabory wniosków odbędą się w jedenastu województwach: kujawsko-pomorskim, lubuskim, mazowieckim, opolskim, podkarpackim, pomorskim, śląskim, świętokrzyskim, warmińsko-mazurskim, wielkopolskim, zachodniopomorskim. Poddziałanie drugie, 9.1.2 ,,Wyrównywanie szans edukacyjnych uczniów z grup
o utrudnionym dostępie do edukacji oraz zmniejszanie różnic w jakości usług edukacyjnych’’, związane jest z projektami, które poprzez podniesienie jakości oferty edukacyjnej szkół artystycznych przyczyniają się do wyrównywania szans edukacyjnych, czy z dodatkowymi zajęciami dydaktyczno-wyrównawczymi o charakterze artystycznym (kulturalnym), które służą wyrównywaniu dysproporcji edukacyjnych. Należy podkreślić, że tak jak w ubiegłych latach, nie wszystkie województwa będą prowadziły nabór na poddziałanie 9.1.2 w 2011 roku. Szansę na dofinansowanie będą miały jedynie województwa: lubelskie, lubuskie, opolskie, podkarpackie i warmińsko-mazurskie.

Program Operacyjny Kapitał Ludzki jest szansą dla poszczególnych podmiotów, chcących starać się o dofinansowanie tzw. miękkich projektów związanych z działalnością kulturalno-oświatową. Natomiast podmioty poszukujące wsparcia na działania inwestycyjne w obszarze kultury mogą starać się o środki unijne w ramach regionalnych programów operacyjnych. W roku 2011 oraz na początku 2012 roku możliwe to będzie w pięciu województwach: dolnośląskim (działanie 6.4 ,,Turystyka kulturowa’’), kujawsko-pomorskim (działanie 3.4 ,,Rozwój infrastruktury kultury’’, działanie 7.1 ,,Rewitalizacja zdegradowanych dzielnic miast’’), łódzkim (działanie 6.1 ,,Rewitalizacja obszarów problemowych’’), małopolskim (działanie 3.2 ,,Rozwój produktu dziedzictwa kulturowego’’) oraz podkarpackim (działanie 7.3 ,,Aktywizacja obszarów zmarginalizowanych gospodarczo’’. Projekty, które można składać w ramach wymienionych działań dotyczą różnych obszarów z zakresu ogólnie pojętej kultury. Po pierwsze - konserwacji, renowacji, restauracji,
rewaloryzacji, budowy, przebudowy, dostosowywania do potrzeb osób niepełnosprawnych obiektów kultury, zarówno ruchomych, jak i nieruchomych. Ponadto obejmują zakup instalacji systemów zabezpieczeń (przeciwpożarowych, przeciwwłamaniowych itp.). Po trzecie, dotyczą one projektów związanych z tworzeniem i upowszechnianiem baz danych oraz digitalizacją istniejących zasobów zawierających informacje o twórcach, dziełach, wydarzeniach kulturalnych. Kolejną kwestią jest promocja turystyki kulturowej, budowa i modernizacja punktów informacji turystycznej, organizacja imprez i wydarzeń kulturalnych, wymiana doświadczeń i dobrych praktyk (np. seminaria, konferencje). Projekty objęte dofinansowaniem mogą dotyczyć stworzenia cyfrowych bibliotek i czytelni oraz wirtualnych galerii, muzeów, czy filmotek. Lista beneficjentów, którzy mogą ubiegać się o środki unijne ze wspomnianych powyżej programów, jest długa. Beneficjentami tych działań mogą być jednostki samorządu terytorialnego, ich związki i stowarzyszenia, jednostki
sektora finansów publicznych, które posiadają osobowość prawną, szkoły wyższe, organizacje pozarządowe oraz w zależności od województwa - instytucje kultury, kościoły i związki wyznaniowe, osoby prawne kościołów i związków wyznaniowych, spółdzielnie i wspólnoty mieszkaniowe, przedsiębiorstwa, zakłady opieki zdrowotnej, które działają w publicznym systemie zdrowia, osoby prawne i fizyczne, które są organami prowadzącymi szkoły i placówki, PGL Lasy Państwowe i jego jednostki organizacyjne oraz parki narodowe i krajobrazowe.

Oprócz wymienionych wyżej programów unijnych na szczególną uwagę zasługuje Program Kultura. Jest to pogram opracowany przez Unię Europejską, skierowany bezpośrednio do instytucji kultury w Europie, który umożliwia dofinansowanie przedsięwzięć kulturalnych, odbywających się na poziomie europejskim. W 2011 roku nabory Programu Kultura odbędą się w ramach pięciu działań. Pierwsze trzy, tj. działanie 1.1 ,,Wieloletnie programy współpracy’’, 1.2.1 ,,Projekty współpracy’’ oraz 1.3.5 ,,Wspieranie europejskich festiwali kultury’’, dotyczą wszystkich dziedzin kultury i sztuki (poza sektorem audiowizualnym). Przedsięwzięcia objęte dofinansowaniem muszą być interdyscyplinarne i opierać się na oryginalnych, innowacyjnych pomysłach. Wymagany jest wyraźnie europejski charakter projektów opartych na realnej współpracy międzynarodowej. Działania 1.1 oraz 1.2.1 związane są z przedsięwzięciami, które umożliwiają nawiązanie i rozwijanie międzynarodowych kontaktów oraz działań w zakresie kultury. Działanie 1.3.5 dotyczy
projektów ukierunkowanych na działalność w państwie trzecim, czyli państwie lub grupie państw wybieranych w danym roku w celu nawiązania z nimi współpracy kulturalnej przez inne państwa.

Obszar 2 ,,Granty operacyjne’’ skierowany jest do organizacji, które działają w obszarze kultury na skalę europejską, w ogólnym interesie Unii Europejskiej lub są częścią jej polityki kulturalnej i realizują wyznaczone cele. Granty przyznawane są na działalność bieżącą organizacji. Dzięki nim mogą być sfinansowane koszty funkcjonowania, takie jak: personel, czynsz, spotkania wewnętrzne, czy podróże służbowe. W ramach działania Programu Kultura, Obszaru 3.2 ,,Współpraca między organizacjami badającymi politykę kulturalną’’ dofinansowanie mogą uzyskać publiczne lub prywatne instytucje i organizacje posiadające osobowość prawną, których główna działalność jest związana ze sferą kultury. W tym m.in. wydziały ds. kultury organów krajowych, regionalnych i lokalnych, obserwatoria lub fundacje kulturalne, wydziały uniwersytetów specjalizujące się w działaniach kulturalnych, organizacje zawodowe, sieci, specjalizujące się w szacowaniu, ocenie oddziaływania strategii kulturalnych związanych z celami europejskiej
agendy kultury. Podmioty z Obszaru 3.2 ,,Współpraca między organizacjami badającymi politykę kulturalną’’ mogą starać się o dofinansowanie projektów dotyczących utrzymania sekretariatu i koordynacji grupy oraz wymiany, analiz, porównania i konsolidacji posiadanych danych (ilościowych i jakościowych) oraz oceny metodologii. Ważne jest, aby wnioskodawca posiadał siedzibę w jednym z krajów, które uczestniczą w Programie Kultura. Ponadto musi wykazać, że posiada zdolność finansową i operacyjną do przeprowadzenia planowanych działań.

Poddziałanie 7.2.1 ,,Aktywizacja zawodowa i społeczna osób zagrożonych wykluczeniem społecznym’’

- Wsparcie dla tworzenia i działalności podmiotów integracji społecznej: centrów integracji społecznej, klubów integracji społecznej, podmiotów działających na rzecz aktywizacji społeczno – zawodowej.
- Kursy i szkolenia umożliwiające nabycie, podniesienie lub zmianę kwalifikacji i kompetencji zawodowych dla osób zagrożonych wykluczeniem społecznym.
- Staże i zatrudnienie subsydiowane osób zagrożonych wykluczeniem społecznym w organizacjach pozarządowych oraz spółdzielniach socjalnych połączone z zajęciami reintegracji zawodowej i społecznej.
- Poradnictwo psychologiczne, psychospołeczne, zawodowe i inne, prowadzące do integracji społecznej i zawodowej, skierowane do osób zagrożonych wykluczeniem i ich otoczenia - Rozwijanie umiejętności i kompetencji społecznych, niezbędnych na rynku pracy. Grupy docelowe:
- Osoby długotrwale bezrobotne; osoby niepełnosprawne, w tym z zaburzeniami psychicznymi; osoby powracające na rynek pracy po urlopach wychowawczych i macierzyńskich; osoby po pięćdziesiątym roku życia (50+); młodzież w wieku 15 – 25 lat zagrożona wykluczeniem społecznym (z wyjątkiem osób objętych wsparciem na szczeblu ogólnopolskim w ramach projektów systemowych realizowanych przez OHP); osoby bezdomne, uchodźcy, członkowie mniejszości etnicznych i narodowych, osoby uzależnione od alkoholu.

Agnieszka Leoniewska
Dział Funduszy Unijnych w firmie Blue Tax Group