Podatki w górę, świadczenia w dół

Podstawowa stawka podatku VAT wzrośnie z 22 proc. do 23 proc. Do końca grudnia 2013 r. będą też obowiązywać trzy nowe stawki VAT: 5, 8 i 23 proc. Wprowadzona zostanie 5-proc. stawka na żywność, książki i czasopisma specjalistyczne.

Minister finansów będzie mógł obniżyć z 8 proc. do 7 proc. stawkę VAT na niektóre towary i usługi. Uprawnienie to będzie mu przysługiwało jedynie do końca stycznia 2011 r. Chodzi np. o podatek na prasę, która do dystrybucji trafi do końca grudnia 2010 r. (np. tygodniki czy miesięczniki), czyli jeszcze przed podwyżką VAT, a będzie sprzedawana w 2011 r., czyli po podwyżce.

Ustawa zawiera też zapis, chroniący przedsiębiorców świadczących tzw. usługi ciągłe, np. dostawców prądu, przed koniecznością wystawiania i wysyłania klientom setek tysięcy korekt faktur VAT, co byłoby konieczne po wprowadzeniu podwyżki podatku.

Inny zapis pozwala na zmianę taryf dla usług zbiorowego zaopatrzenia w wodę lub odprowadzania ścieków, z powodu zmiany stawki VAT, bez konieczności zatwierdzania ich przez radę gminy.

Ustawa okołobudżetowa, związana z realizacją budżetu na przyszły rok, zmienia kilkanaście ustaw i oprócz zmiany stawek VAT m.in. obniża zasiłek pogrzebowy, podnosi ulgi na przejazdy komunikacją dla studentów czy niewidomych.

Prezydent Bronisław Komorowski podpisał ustawę okołobudżetową, która m.in. od marca 2011 r. obniża zasiłek pogrzebowy z obecnych 6 tys. 395,7 zł do 4 tys. - poinformowała we wtorek prezydencka kancelaria.

Obecnie zasiłek pogrzebowy odpowiada dwukrotności przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia obowiązującego w dniu śmierci osoby, której koszty pogrzebu zostały poniesione. Kwotę tę ustala się co trzy miesiące na podstawie przeciętnego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału.

Ministerstwo Finansów, które zaproponowało obniżkę, argumentuje, że polski zasiłek pogrzebowy należy do najwyższych w Europie i nawet po obniżeniu będzie powyżej europejskiej średniej. Z jego danych wynika, że np. w Belgii świadczenie to wynosi 148,7 euro (ok. 592 zł), w Czechach stanowi równowartość 186 euro (ok. 744 zł), na Słowacji 79,65 euro (ok. 316 zł), w Słowenii 507,12 euro (ok. 2 tys. 28 zł), a w Austrii 448 euro (ok. 1 tys. 792 zł).

W Danii wysokość zasiłku zależy od sytuacji finansowej zmarłego i wynosi maksymalnie 1 tys. 221 euro (ok. 4 tys. 884 zł). Luksemburg płaci rodzinie zmarłego 1 tys. 199,05 euro (ok. 4 tys. 796 zł). We Francji zasiłek jest równy 90-krotności dziennych zarobków osoby zmarłej.

Z kolei w Bułgarii, po śmierci ubezpieczonego lub jego współmałżonka, dzieci i rodzice mają prawo do otrzymania zbiorczego zasiłku równego dwukrotności minimalnego wynagrodzenia i renty rodzinnej, podzielonego równo pomiędzy nimi.

Wiele krajów europejskich w ogóle nie przewiduje wypłacania zasiłków pogrzebowych. Tak jest np. w Niemczech, Islandii, we Włoszech, w Lichtensteinie, na Węgrzech, Malcie, Norwegii, Finlandii, Szwecji i w Wielkiej Brytanii.

Zgodnie z nowymi przepisami, od marca 2011 r. zasiłek w wysokości 4 tys. zł będzie przysługiwał wszystkim do niego uprawnionym. Obecnie dla niektórych grup społecznych wysokość zasiłku jest uzależniona od przeciętnego wynagrodzenia danej osoby.

Według MF, zmniejszenie kwoty tego zasiłku pozwoli w 2011 r. zaoszczędzić 862,3 mln zł. Z tego w kasie ZUS zostanie 720,9 mln zł, a KRUS - 141,4 mln zł. O ponad 4,2 mln zł będą niższe koszty wypłat z budżetu państwa zasiłków dla służb mundurowych.

Ustawa o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych mówi, że zasiłek pogrzebowy jest jednorazowym świadczeniem przysługującym w razie śmierci m.in. osoby ubezpieczonej lub pobierającej emeryturę lub rentę, a także osoby, która w dniu śmierci nie miała ustalonego prawa do emerytury lub renty, lecz spełniała warunki do jej uzyskania i pobierania.

Zgodnie z informacjami Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, świadczenie przysługuje osobie, która pokryła koszty pogrzebu. Może go otrzymać także pracodawca, dom pomocy społecznej, gmina, powiat, kościół lub związek wyznaniowy, jeżeli zapłaciły one za pogrzeb.

W przypadku śmierci osoby, która nie została wymieniona w ustawie, zasiłek nie przysługuje. Osoba, która pokryła koszty pogrzebu, może się jednak zwrócić do gminy o ich zwrot. W razie poniesienia kosztów pogrzebu przez więcej niż jedną osobę lub podmiot, zasiłek pogrzebowy ulega podziałowi - proporcjonalnie do poniesionych kosztów pogrzebu.

Obniżeniu zasiłku sprzeciwiała się Polska Izba Pogrzebowa, zrzeszająca przedsiębiorstwa z tej branży. Właściciele zakładów pogrzebowych uważają, że nowa kwota jest za niska i w wielu regionach Polski - np. w stolicy - nie pokryje wszystkich kosztów związanych z pochówkiem.

Podpisana przez prezydenta ustawa okołobudżetowa, związana z realizacją budżetu na przyszły rok, zmienia kilkanaście ustaw. Zmienia m.in stawki VAT - podstawowa rośnie z 22 do 23 proc. - a także podnosi ulgi na przejazdy komunikacją dla studentów czy niewidomych.