Co się zmieni w prawie z początkiem 2010 r.

Palaczom Nowy Rok może się kojarzyć z wyższymi wydatkami na zaspokojenie głodu nikotynowego. 1 stycznia wchodzi bowiem w życie nowelizacja ustawy o akcyzie, która zakłada wzrost podatku od papierosów. W 2010 r. akcyza wzrośnie o 5,19 proc., co spowoduje, że cena paczki papierosów będzie wyższa o ok. 33 grosze. Według Ministerstwa Finansów, zmiana wynika z konieczności wypełnienia przez Polskę zobowiązań przewidywanych traktatem akcesyjnym i dostosowania wysokości polskiej akcyzy na papierosy do wymogów unijnych. Po podwyżce średnia cena detaliczna paczki papierosów wyniesie 8,09 zł.

1 stycznia 2010 r. przyniesie natomiast dobrą wiadomość dla przedsiębiorców osiągających niewielkie obroty. Tego dnia zacznie obowiązywać nowelizacja ustawy o VAT podnosząca limit obrotów, po przekroczeniu którego trzeba zacząć płacić ten podatek. Obecną kwotę 50 tys. zł, w 2010 r. zastąpi limit w wysokości 100 tys. zł. Przedsiębiorcy, których obroty w przyszłym roku nie przekroczą 100 tys. zł, nie będą musieli odprowadzać podatku VAT.

Istotne zmiany czekają także firmy dokonujące transakcji z zagranicą. 1 stycznia zaczną obowiązywać przepisy dostosowujące polskie prawo do trzech unijnych dyrektyw dotyczących m.in. miejsca świadczenia usług. Zgodnie z nimi podatek ma być pobierany nie tam, gdzie siedzibę ma firma, a w kraju, gdzie siedzibę ma ich nabywca. Zdaniem rządu, który przygotował zmiany, takie rozwiązanie ułatwi firmom rozliczenia podatkowe.

2010 rok będzie przełomowy dla branży hazardowej. 1 stycznia wchodzi w życie ustawa o grach hazardowych. Zgodnie z nią gry na automatach będą dopuszczone tylko w kasynach. Automaty o niskich wygranych będą mogły funkcjonować tylko do czasu wygaśnięcia udzielonych na nie zezwoleń, a nowe pozwolenia nie będą wydawane. Ustawa przewiduje ponadto m.in. wzrost podatków od hazardu oraz ograniczenia w reklamie hazardu.

W nowym roku korzystne zmiany czekają właścicieli nieruchomości. 1 stycznia wchodzi w życie nowelizacja ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne. Znosi ona 20-proc. stawkę podatku, której podlegają przychody z najmu, i limit przychodów w wysokości 4 tys. euro, po przekroczeniu którego dochody z najmu podlegają tej stawce. Oznacza to, że przychody z najmu będą opodatkowane 8,5 proc. stawką bez względu na ich wysokość.

Pierwszy stycznia przyniesie także istotne zmiany dla finansów publicznych. Już w piątek wchodzi w życie większość przepisów nowej ustawy o finansach publicznych. Zobowiązuje ona rząd do przygotowania Wieloletniego Planu Finansowego Państwa (na cztery lata) i budżetu środków europejskich. Przewiduje także likwidację państwowych i samorządowych - poza nielicznymi - zakładów budżetowych oraz gospodarstw pomocniczych. W dalszej perspektywie ustawa przewiduje także przygotowanie budżetu w układzie zadaniowym. Zmieni się też system finansowania ochrony środowiska w Polsce. Znikną gminne i powiatowe fundusze ochrony środowiska. Pieniądze wpływające do nich zasilą teraz bezpośrednio budżety gmin i powiatów. 16 wojewódzkich funduszy ochrony środowiska przejmą od państwa samorządy - marszałkowie województw. Na poziomie centralnym Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej zmieni swój status - uzyska osobowość prawną. Od 1 stycznia NFOŚiGW będzie mógł wydać pieniądze gromadzone w subfunduszach (np.
subfunduszu wrakowym) na inne cele. Do tej pory pieniądze w subfunduszach w dużym stopniu nie były wykorzystywane, pomimo potrzeb finansowych w innych dziedzinach, np. budowie oczyszczalni ścieków, czy zagospodarowaniu odpadów.

W 2010 r. wzrosną kwoty ulg w PIT. Ulga na dzieci wyniesie 92,67 zł za każdy miesiąc, w którym dziecko znajdowało się na utrzymaniu rodziców lub opiekunów prawnych. Natomiast osoby niepełnosprawne będą mogły odliczyć wydatki na rehabilitację, jeżeli ich roczne dochody nie przekroczą 9 tys. 120 zł.

2010 r. przyniesie wzrost płacy minimalnej i zasiłków dla bezrobotnych. Zgodnie z obwieszczeniem Prezesa Rady Ministrów, płaca minimalna osoby zatrudnionej na podstawie umowy o pracę wyniesie 1317 zł brutto, wobec 1276 zł w 2009 r. Z kolei ustawa o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy przewiduje, że od 1 stycznia 2010 r. zasiłek dla bezrobotnych wyniesie 717 zł. Na koniec 2009 r. było to 575 zł.

Zmienią się także zasady dotyczące przyrostu płac w firmach państwowych. Zgodnie z ustawą o negocjacyjnym systemie kształtowania przyrostu przeciętnych wynagrodzeń, przeciętny wskaźnik wzrostu wynagrodzeń w przedsiębiorstwach państwowych będzie negocjowany między pracodawcami a związkami zawodowymi. Dotychczas wskaźnik ten był negocjowany w Komisji Trójstronnej lub przyjmowany przez rząd.

Na dodatkowe oszczędności mają szansę przyszli emeryci. Zgodnie z nowelizacją ustawy o Otwartych Funduszach Emerytalnych, maksymalna wysokość opłaty pobieranej przez te fundusze od kwot wpłacanych przez ubezpieczonych wyniesie 3,5 proc., zamiast dotychczasowych 7 proc. Największe fundusze, których aktywa przekroczą 45 mld zł, nie będą miały prawa do pobierania procentowej opłaty za zarządzanie pieniędzmi swoich nowych członków. Pozostanie im tylko opłata stała w wysokości 15,5 mln zł miesięcznie.

Nie powinny mieć także powodów do narzekania osoby, które zaciągnęły kredyt mieszkaniowy na przełomie lat 80. i 90., czyli z tzw. starego portfela. Będą one mogły liczyć na umorzenie połowy kapitału i odsetek. Warunkiem jest, by przez co najmniej 20 lat terminowo spłacały swoje zadłużenie, a teraz zdecydowały się jednorazowo spłacić go do końca. Rozwiązanie takie przewiduje nowelizacją ustawy o pomocy państwa w spłacie niektórych kredytów mieszkaniowych.

Już w czwartek 31 grudnia osoby podróżujące koleją uzyskają większą ochronę w ewentualnych sporach z przewoźnikami. Tego dnia wchodzi w życie nowelizacja ustawy o transporcie kolejowym, która wprowadza do polskich przepisów tzw. trzeci pakiet kolejowy. Chodzi o trzy rozporządzenia i dyrektywy unijne, które otwierają rynek pasażerskich przewozów kolejowych na terenie wspólnoty i przyznają pasażerom dodatkowe prawa. Będą oni mogli np. ubiegać się o odszkodowanie za skradziony lub zniszczony bagaż, albo jeżeli pociąg spóźni się więcej niż o godzinę.

Natomiast od środy 30 grudnia obowiązuje nowelizacja ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych zwiększająca ochronę członków spółdzielni mieszkaniowych. Zakłada ona, że spółdzielnie mieszkaniowe nie mogą odnosić korzyści majątkowych kosztem swoich członków, w szczególności z tytułu przekształceń praw do lokali. Mieszkania nadal będzie można wykupić na dotychczasowych zasadach, czyli jedynie po uregulowaniu kosztów ich wybudowania.