Głosowanie musi być przejrzyste

Prawidłowość obrotu gospodarczego i funkcjonowania ?w nim spółek prawa handlowego wymaga, aby decyzje ich menedżerów zapadały zgodnie z procedurami. Ma to na celu ochronę nie tylko wspólników ?i akcjonariuszy, ale przede wszystkim ich kontrahentów ?i wierzycieli. Decyzje podjęte prawidłowo i zgodnie z przepisami mogą być bowiem od razu realizowane w praktyce i nie nastręczają później problemów, których finałem jest często postępowanie sądowe.

Nie każdy może uczestniczyć

W spółkach akcyjnych nie wszystkie sprawy związane ?z funkcjonowanie spółki załatwiane są przez członków zarządu. Niektóre z nich wymagają bowiem współdziałania z walnym zgromadzeniem wspólników. Zgodnie z art. 393 k.s.h. uchwały walnego zgromadzenia wspólników wymagają m.in.: zatwierdzenie sprawozdania zarządu z działalności spółki, postanowienie dotyczące roszczeń o naprawienie szkody wyrządzonej przy zawiązaniu spółki, zbycie i wydzierżawienie przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części, nabycie ?i zbycie nieruchomości, użytkowania wieczystego lub udziału w nieruchomości, chyba że statut stanowi inaczej >patrz ramka.

Prawo uczestniczenia w walnym zgromadzeniu mają uprawnieni z akcji imiennych i świadectw tymczasowych oraz zastawnicy i użytkownicy. Musi im jednak przysługiwać prawo głosu. Dodatkowo co najmniej na tydzień przed odbyciem walnego zgromadzenia muszą oni zostać wpisani do księgi akcyjnej. Prawo uczestniczenia w walnym dają również akcje na okaziciela. ?W tym przypadku warunkiem jest jednak złożenie dokumentów akcji w spółce co najmniej na tydzień przed terminem zgromadzenia. Dokumenty te nie mogą zostać odebrane przed ukończeniem walnego. Zamiast akcji może być złożone zaświadczenie wydane na dowód złożenia akcji u notariusza, w banku lub firmie inwestycyjnej mających siedzibę lub oddział na terytorium UE lub państwa będącego stroną umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, wskazanych w ogłoszeniu o zwołaniu walnego zgromadzenia. W zaświadczeniu wskazuje się numery dokumentów akcji i stwierdza, że dokumenty akcji nie będą wydane przed zakończeniem zgromadzenia.

?Zabronione jest umożliwianie bezprawnego głosowania na walnym

Zabronione zachowania

Wszelkie nieprawidłowości związane z umożliwieniem bezprawnego głosowania na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy są surowo karane. Zachowania takie stanowią przestępstwo, za które grozi kara grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

Zgodnie z art. 590 k.s.h. zabronione pod groźbą kary jest umożliwianie bezprawnego głosowania na walnym lub bezprawnego wykonywania praw mniejszości. Zabronione zachowania zmierzające do tego celu muszą polegać na wystawianiu fałszywego zaświadczenia o złożeniu dokumentu akcji uprawniającej do głosowania, użyczaniu innej osobie dokumentu akcji, która nie uprawnia jej właściciela do głosowania, wystawianiu fałszywego zaświadczenia o prawie uczestnictwa w walnym, ?a także na przekazywaniu lub udostępnianiu fałszywego wykazu akcjonariuszy uprawnionych do uczestnictwa w wal-?nym zgromadzeniu spółki publicznej.

Samo wystawienie fałszywego zaświadczenia depozytowego stanowi dokonanie tego przestępstwa. Nie ma znaczenia czy dana osoba - zgodnie z treścią tego zaświadczenia - posłuży się nim na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy. O sfałszowanym zaświadczeniu mówi się wtedy, gdy w rzeczywistości dokumentów akcji uprawniających do głosowania w ogóle nie złożono do depozytu. Sfałszowane będzie też zaświadczenie, gdy co prawda do depozytu złożono akcje, ale w innej liczbie niż wskazano to w zaświadczeniu, czy też do depozytu zostały złożone inne akcje - innej serii ?i o innych numerach.

Przestępcze użyczenie innej osobie akcji może wystąpić wówczas, gdy rzeczywisty akcjonariusz posiada 50 akcji, jest z nich uprawniony do oddania dziesięciu głosów i oddaje czterem innym osobom po dziesięć akcji, umożliwiając im oddanie dodatkowych głosów. Do popełnienia tego przestępstwa dojdzie także wówczas, gdy akcjonariusz nie będzie mógł zagłosować osobiście czy przez pełnomocnika i po to, by jego głosy się nie zmarnowały, użyczy swoich akcji innej osobie i w ten sposób umożliwi jej głosowanie na walnym zgromadzeniu. Z przestępstwem tym mamy do czynienia także wtedy, gdy właściciel akcji okazicielskiej nie jest uprawniony do głosowania, gdyż np. dotyczy ono jego odpowiedzialności wobec spółki, i użyczy on swoich akcji innej osobie, po to by mogła zagłosować na walnym zgodnie z jego wolą. Zakresem art. 590 pkt 2 k.s.h. objęta jest także sytuacja, gdy akcje okazicielskie zostały umorzone, ale jeszcze nie unieważniono dokumentów akcyjnych i te umorzone dokumenty akcji zostają użyczone w celu umożliwienia
bezprawnego głosowania.

W przypadku użyczenia akcji innej osobie w celu umożliwienia jej bezprawnego głosowania na walnym nie ma żadnego znaczenia, czy dana osoba rzeczywiście posłużyła się tym dokumentem. Już samo użyczenie akcji w takim celu stanowi przestępstwo.

Spółki publiczne ?pod ochroną

Zgodnie z art. 590 k.s.h. zabronione pod groźbą kary jest wystawianie fałszywego zaświadczenie o prawie uczestnictwa w walnym spółki publicznej, a także przekazywanie lub udostępnianie fałszywego wykazu akcjonariuszy uprawnionych do uczestnictwa ?w walnym zgromadzeniu spółki publicznej.

Art. 4063 k.s.h. przewiduje, że akcje na okaziciela mające postać dokumentu dają prawo uczestniczenia w walnym zgromadzeniu spółki publicznej, jeżeli dokumenty akcji zostaną złożone w spółce nie później niż w dniu rejestracji uczestnictwa w walnym zgromadzeniu i nie będą odebrane przed zakończeniem tego dnia. Zamiast akcji może być złożone zaświadczenie wydane na dowód złożenia akcji ?u notariusza, w banku lub firmie inwestycyjnej mających siedzibę albo oddział na terytorium Unii Europejskiej lub państwa będącego stroną umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, wskazanych w ogłoszeniu o zwołaniu walnego zgromadzenia. ?W zaświadczeniu wskazuje się numery dokumentów akcji ?i stwierdza, że dokumenty akcji nie będą wydane przed upływem dnia rejestracji uczestnictwa w walnym zgromadzeniu. Na żądanie uprawnionego ze zdematerializowanych akcji na okaziciela spółki publicznej zgłoszone nie wcześniej niż po ogłoszeniu ?o zwołaniu walnego zgromadzenia i nie później niż ?w pierwszym dniu powszednim po dniu rejestracji
uczestnictwa w nim podmiot prowadzący rachunek papierów wartościowych wystawia imienne zaświadczenie o prawie uczestnictwa w walnym zgromadzeniu. Listę uprawnionych z akcji na okaziciela do uczestnictwa w walnym zgromadzeniu spółki publicznej ta ustala na podstawie akcji złożonych w spółce oraz wykazu sporządzonego przez podmiot prowadzący depozyt papierów wartościowych.

Co ważne, karalne jest nie tylko wystawianie fałszywego imiennego zaświadczenia ?o prawie uczestnictwa ?w walnym zgromadzeniu spółki publicznej, lecz także wystawienie innych równoważnych z tym zaświadczeniem dokumentów - wystawionych zgodnie z przepisami o obrocie instrumentami finansowymi.

W przypadku udostępniania fałszywego wykazu akcjonariuszy uprawnionych do uczestnictwa w walnym zgromadzeniu spółki publicznej nie chodzi tylko i wyłącznie o wykazy sporządzane przez Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych. Karalne jest również udostępnianie innych wykazów - np. wykazów przekazywanych do Krajowego Depozytu Papierów Wartościowych, a sporządzanych przez domy maklerskie i inne upoważnione do tego instytucje zgodnie z przepisami o obrocie instrumentami finansowymi.

Nie każdy będzie odpowiadał

Nie każda osoba może zostać pociągnięta do odpowiedzialności karnej za ten czyn. Jest to bowiem przestępstwo indywidualne.

Przede wszystkim surowe sankcje karne grożą osobie uprawnionej do wystawiania zaświadczenia o złożeniu akcji. Zgodnie z art. 406 § 2 k.s.h. może to więc być tylko notariusz lub osoba działająca ?w imieniu banku lub domu maklerskiego, o których mowa w tym przepisie. Zaświadczenia o złożeniu akcji, sporządzone przez inne osoby aniżeli uprawnione w tych instytucjach, mogą być owocem sfałszowania dokumentu. Sprawca takiego czynu może zostać ukarany na podstawie art. 270 k.s.h., który przewiduje karę grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności od trzech miesięcy do pięciu lat.

Przestępstwa tego może się dopuścić wyłącznie akcjonariusz czy osoba władająca za jego zgodą akcją. Nie jest więc możliwe popełnienie go przez członków zarządu spółki.

Uwaga! Sprawy o to przestępstwo należą do właściwości sądów rejonowych.

Autor jest asesorem Prokuratury Rejonowej Warszawa-Ochota

podstawa prawna: ustawa z 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (tekst jedn. DzU z 2013 r., poz. 1030 ze zm.)

Kiedy potrzebna jest uchwała

Uchwały walnego zgromadzenia wymaga m.in.:

- ?rozpatrzenie i zatwierdzenie sprawozdania zarządu z działalności spółki oraz sprawozdania finansowego za ubiegły rok obrotowy oraz udzielenie absolutorium członkom organów spółki ?z wykonania przez nich obowiązków,

- ?postanowienie dotyczące roszczeń o naprawienie szkody wyrządzonej przy zawiązaniu spółki lub sprawowaniu zarządu albo nadzoru,

- ?zbycie i wydzierżawienie przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części oraz ustanowienie na nich ograniczonego prawa rzeczowego,

- ?nabycie i zbycie nieruchomości, użytkowania wieczystego ?lub udziału w nieruchomości, chyba że statut stanowi inaczej,

- ?emisja obligacji zamiennych lub z prawem pierwszeństwa ?i emisja warrantów subskrypcyjnych,

- ?nabycie własnych akcji, które mają być zaoferowane do nabycia pracownikom lub osobom, które były zatrudnione w spółce lub spółce z nią powiązanej przez okres co najmniej trzech lat oraz upoważnienie do ich nabywania,

- ?zawarcie umowy między spółką dominującą a spółką zależną przewidującej zarządzanie spółką zależną lub przekazywanie zysku przez taką spółkę,

- ?zawarcie przed upływem dwóch lat od dnia zarejestrowania spółki umowy o nabycie dla spółki jakiegokolwiek mienia, za cenę przewyższającą jedną dziesiątą wpłaconego kapitału zakładowego, od założyciela lub akcjonariusza albo dla spółki lub spółdzielni zależnej od założyciela lub akcjonariusza spółki,

- ?zawarcie przed upływem dwóch lat od dnia zarejestrowania spółki umowy o nabycie mienia od spółki dominującej albo spółki lub spółdzielni zależnej.

podstawa prawna: art. 393 i 394 kodeksu spółek handlowych (tekst jedn. DzU z 2010 r. nr 77, poz. 512 ze zm.)

KTO MA PRAWO

Przepisy prawa handlowego przewidują określone procedury głosowania na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy. Zgodnie z nimi:

- ?akcja daje prawo do jednego głosu na walnym zgromadzeniu,

- ?prawo głosu przysługuje od dnia pełnego pokrycia akcji, chyba że statut stanowi inaczej,

- ?statut może ograniczyć prawo głosu akcjonariuszy dysponujących powyżej jednej dziesiątej ogółu głosów w spółce,

- ?do liczby głosów, jakimi dysponuje akcjonariusz, dolicza się głosy przysługujące mu jako zastawnikowi lub użytkownikowi lub na podstawie innego tytułu prawnego,

- ?ograniczenie w prawie głosu może również dotyczyć innych osób, dysponujących prawem głosu jako zastawnik, użytkownik lub na podstawie innych tytułów prawnych,

- ?ograniczenie prawa głosu może dotyczyć wyłącznie wykonywania prawa głosu z akcji przekraczających limit głosów określony ?w statucie,

- ?statut może przewidywać także kumulację głosów należących ?do akcjonariuszy, między którymi istnieje stosunek dominacji lub zależności w rozumieniu niniejszej lub odrębnej ustawy, a także określać zasady redukcji głosów - w takim przypadku do głosów z akcji spółki dominującej dolicza się głosy z akcji spółki lub spółdzielni zależnej.

podstawa prawna: art. 411 k.s.h. (tekst jedn. DzU z 2010 r. nr 77, poz. 512 ze zm.)

Prawidłowa treść dokumentu

Imienne zaświadczenie o prawie uczestnictwa w walnym zgromadzeniu spółki publicznej powinno zawierać:

- ?firmę (nazwę), siedzibę, adres i pieczęć wystawiającego oraz numer zaświadczenia,

- ?liczbę akcji,

- ?rodzaj i kod akcji,

- ?firmę (nazwę), siedzibę i adres spółki publicznej, która wyemitowała akcje,

- ?wartość nominalną akcji,

- ?imię i nazwisko albo firmę (nazwę) uprawnionego z akcji,

- ?siedzibę (miejsce zamieszkania) i adres uprawnionego z akcji,

- ?cel wystawienia zaświadczenia,

- ?datę i miejsce wystawienia zaświadczenia,

- ?podpis osoby upoważnionej do wystawienia zaświadczenia.

podstawa prawna: art. 406 § 3 kodeksu spółek handlowych (tekst jedn. DzU z 2010 r. nr 77, poz. 512 ze zm.)

Surowsza odpowiedzialność karna

Przestępstwo fałszywego wystawiania zaświadczenia o złożeniu dokumentu akcji uprawniającej do głosowania czy zaświadczenia ?o prawie uczestnictwa w walnym zgromadzeniu spółki publicznej pozostaje w zbiegu z tzw. przestępstwem fałszu intelektualnego ?z art. 271 kodeksu karnego. Zgodnie z tym przepisem funkcjonariusz publiczny lub inna osoba uprawniona do wystawienia dokumentu, która poświadcza w nim nieprawdę co do okoliczności mającej znaczenie prawne, popełnia przestępstwo. Grozi za nie kara pozbawienia wolności od trzech miesięcy do pięciu lat. Jeżeli jednak sprawca dopuszcza się tego czynu w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub osobistej, to grozi jeszcze surowsza kara - od sześciu miesięcy do ośmiu lat pozbawienia wolności. ?Co ważne, między art. 590 k.s.h. i art. 271 k.k. nie ma stosunku specjalizacji. Możliwa jest zatem kumulatywna kwalifikacja czynu. ?W takim przypadku - zgodnie z art. 11 § 3 k.k. - sąd wymierzy karę na podstawie przepisu przewidującego karę najsurowszą, a zatem na podstawie art.
271 k.k.