Inteligentni emocjonalnie odnoszą sukcesy

Przypadek 1:
Pan Wojciech X., kierownik zespołu projektowego w średniej firmie z sektora finansowego wychodzi z założenia, że uzewnętrznienie emocji stanowi oznakę słabości, którą może wykorzystać przeciwnik. Jego wyraz twarzy jest najczęściej obojętny, sposób mówienia konkretny, acz jednostajny. Jeśli jego zespół odniesie sukces, wówczas podsumowuje ten fakt „dobra robota" i przechodzi od razu do nowych zadań. Jeśli coś się nie uda - kieruje kilka cierpkich słów do całego zespołu, a następnie wyciąga konsekwencje porażki. Ciągłe tłumienie emocji, szczególnie tych negatywnych, powoduje jednak, że pan X. często odczuwa napięcie i dyskomfort, które prowadzą do permanentnego niekiedy rozdrażnienia. W rezultacie potrafi być bardzo niemiły. Jego pracownikom trudno jest zorientować się, w jakim aktualnie nastroju jest ich przełożony, co sądzi o nich i ich pracy, dlatego starają się jak najrzadziej wchodzić z nim w interakcje.

Przypadek 2:
Pan Krzysztof Y., kierownik zespołu projektowego w średniej firmie z sektora FMCG jest osobą dość emocjonalną. Gdy coś go cieszy, jego czy się błyszczą a na twarzy pojawia się uśmiech; gdy jest rozgniewany marszczy czoło i ściąga usta. Gdy jego zespół osiąga sukces, entuzjastycznie wyraża swoje uznanie dla pracowników. W razie porażki potrafi wybuchnąć, ale szybko się uspokaja i wspólnie z zespołem stara się przeanalizować sytuację i wprowadzić zmiany. Świadomość swoich emocji sprawia, że panu Y. dość łatwo przychodzi radzenie sobie z napięciem wywołanym sytuacjami stresowymi. Jego podwładni chętnie dzielą się z nim swoimi pomysłami, opiniami czy problemami.

W którym zespole wolał(a)byś pracować? A jak myślisz, który manager osiąga lepsze wyniki? Badania pokazują, że ludzie o wysokim IQ niekoniecznie odnoszą sukcesy w życiu zawodowym. Potrzebne jest jeszcze coś - tzw. inteligencja emocjonalna. Managerowie o wysokim wskaźniku EQ lepiej, sprawniej i szybciej wyczuwają słabości firmy i zespołu, rodzące się konflikty, pewne niedobory czy pojawiające się możliwości, a dzięki temu mogą odpowiednio szybko i skutecznie na nie zareagować.

Znany badacz i popularyzator pojęcia inteligencji emocjonalnej David Goleman definiuje ją jako zdolność do rozpoznawania uczuć u siebie samego i innych osób w celu zwiększenia swojej motywacji oraz właściwego sterowania własnymi emocjami występującymi w naszych stosunkach z innymi. Pięć obszarów decydujących o poziomie inteligencji emocjonalnej można opisać następująco:

1. Rozumienie własnych emocji oznacza rozpoznawanie emocji w trakcie występowanie i monitorowanie emocji;
2. Zarządzanie własnymi emocjami to radzenie sobie z emocjami, by były adekwatne do sytuacji a także zdolność do uspokajania siebie oraz niwelowania smutku, niepokoju i opanowywania stresu;
3. Automotywacja oznacza umiejętność podporządkowania emocji do własnych celów, odraczania gratyfikacji i tłumienia impulsywności, a także zdolność do włączania się w stan flow.
4. Rozpoznawanie emocji u innych ludzi odnosi się do empatii, czyli wczuwania się w sytuację drugiej osoby, wyczuwania, czego inni potrzebują lub pragną;
5. Utrzymywanie relacji międzyludzkich sprowadza się do zdolności kierowania emocjami innych ludzi i bezproblemowych kontaktach z nimi. Każdy z tych obszarów zależy w pewnym stopniu od wyuczonych nawyków i reakcji. Przy odrobinie wysiłku można zwiększyć swoje kompetencje w każdym z nich. Jeśli na przykład nie ma się problemu z odczytaniem, kiedy nasz współpracownik jest smutny czy rozdrażniony, a ma się trudności w rozpoznaniu, czy nasze poirytowanie jest skutkiem nadmiaru wypitej kawy czy ciągłych narzekań kolegi z pokoju, warto poświęcić czas na zwiększaniu świadomości własnych uczuć.

Iloraz inteligencji (IQ) i wskaźnik inteligencji emocjonalnej (EQ) są pojęciami uzupełniającymi się. Emocje odpowiadają m.in. za innowacje, współpracę i inicjatywę. Rozumowanie logiczne pomaga zaś połączyć cel z metodą, technologię z wyczuciem. Nadmierna emocjonalność może przeszkadzać w analizie sytuacji i realizacji celów, jednak brak emocji może mieć jeszcze bardziej destruktywny wpływ na nasze osiągnięcia czy efektywność całej organizacji. Dzięki wysokiemu EQ emocje, zamiast nam przeszkadzać, mogą stać się źródłem pożytecznych informacji i dzięki temu przyczynić się do osiągnięcia sukcesu, pozwalają również z większą odpornością reagować na trudne sytuacje tj. groźba utraty pracy. Przyczyniają się również do budowania i podtrzymywania relacji służbowych opartych na wzajemnym szacunku, zaufaniu i wiarygodności.

Robert K. Cooper i Ayman Sawaf opisali cztery filary inteligencji emocjonalnej.

1. Umiejętności emocjonalne - koncentrują się na rozpoznawaniu, szanowaniu i cenieniu mądrości zawartej w uczuciach; budują naszą pewność siebie poprzez emocjonalną szczerość, energię, intuicję oraz emocjonalne informacje zwrotne.
2. Sprawność emocjonalna - umożliwia praktyczne wykorzystanie umiejętności emocjonalnych, rozwijanie większej autentyczności i wiarygodności. Zwiększania się wtedy nasz „krąg zaufania", łatwiej jest nam wybaczać błędy sobie i innym, stajemy się też bardziej entuzjastyczni i elastyczni w działaniu - dzięki czemu łatwiej jest nam radzić sobie z problemami, wyzwaniami czy zmianami.
3. Głębia emocjonalna - opiera się ona na uczciwości, zaangażowaniu i odpowiedzialności. Pozwala na poznanie i wykorzystanie swoich ukrytych możliwości, dzięki którym można przezwyciężyć trudności życiowe i osiągnąć najważniejsze dla nas cele.
4. Emocjonalna alchemia - dotyczy sposobów przeprowadzania „magicznych" zmian w pracy i w życiu. Dzięki podwyższonej świadomości i umiejętności korzystania z własnej intuicji nie zamykamy się na emocjonalne sygnały płynące z naszego wnętrza i od innych osób, lecz uczymy się je rozpoznawać i słuchać podpowiedzi płynących z własnych aspiracji, entuzjazmu, niezadowolenia i innych „emocjonalnych katalizatorów" zmian i rozwoju. Pozwól sobie teraz na chwilę refleksji. Pomyśl o sobie i innych ludziach, z którymi pracujesz i odpowiedz sobie na pytania:

- Jak dobrze znasz siebie: Jakie masz doświadczenia życiowe? Co przeżywasz, myśląc o swojej drodze zawodowej? Co czyni Cię prawdziwym i wartościowym?

- Jak dobrze znasz swoich współpracowników: Czego każdy z nich doświadczył w życiu? W jaki sposób znaleźli się w tym miejscu, w którym są teraz? Co sprawia, że warto ich poznać i im zaufać? Jeśli nie możecie się dowiedzieć, co czują inni, jakie sprawy mają dla nich znaczenie i vice versa, wówczas, jesteście dla siebie tylko nazwiskiem i ciałem/twarzą. W takiej sytuacji trudno budować partnerskie relacje, wzajemne zaufanie, wzbudzać w innych entuzjazm i zaangażowanie w pracę.

A teraz pomyśl ile czasu i energii straciłeś na próbę współpracy z ludźmi, którym nie ufasz; udawanie akceptacji dla decyzji, z którymi się nie zgadzasz; bezproduktywne działania, gdy intuicja podpowiadała Ci zupełnie coś innego; wytrzymywanie w pracy, która nie odpowiadała Twoim kwalifikacjom i nie dawała Ci satysfakcji... Dzięki większej świadomości własnych emocji i uczuć, odwagi wyrażania swoich uczuć i opinii, umiejętności korzystania z własnej intuicji możesz więcej osiągnąć w życiu zawodowym i wieść bardziej satysfakcjonujące życie.

Jak zwiększyć swój poziom EQ? Działania w tym obszarze opierają się ogólnie na badaniu bieżących doświadczeń ze swoimi emocjami i emocjami innych ludzi a także do wyszukiwaniu źródeł wiedzy na ten temat. Aby zwiększyć świadomość własnych emocji warto poszukać w miarę długiej listy emocji i pomyśleć, kiedy, w jakiej sytuacji i czy w ogóle je przeżywamy. Ponieważ u postaw tego jak się czujemy, jakich dokonujemy wyborów i jak wyglądają nasze relacje z innymi stoi nasz umysł, dobrze jest poświęcić trochę czasu na pracę z własnymi myślami. Ćwiczenia na zmianę perspektywy, pozytywne myślenie a także medytacja pomagają poprawić nasze samopoczucie i uchronić nas przed automatycznymi, niekorzystnymi dla nas wyborami. Ciało, serce i umysł wzajemnie na siebie wpływają, dlatego warto zwiększać świadomość własnego ciała, a przez to i emocji, poprzez ćwiczenia fizyczne, taniec, jogę, tai-chi, masaż itp. Lektura odpowiednich książek, artykułów i innych materiałów to kolejny ze sposobów rozwijania inteligencji emocjonalnej.
Warto też spojrzeć w siebie głębiej; refleksja nad własnymi wartościami, celami, bliskimi związkami da nam odpowiedź na pytanie, co jest w naszym życiu najważniejsze i da nam impuls do funkcjonowania, również zawodowego, zgodnie z sobą.

Podsumowując, rola inteligencji emocjonalnej w życiu zawodowym jest nieoceniona. Uczucia, o ile jesteśmy ich świadomi i umiemy nimi zarządzać, potrafią doskonale organizować nasze myśli i działania. Usprawniają też proces rozwiązywaniu problemów i podejmowania decyzji, gdyż zamiast długotrwałych, linearnych i sekwencyjnych analiz skracają ten proces do kilku chwil. Poza tym rozbudzają naszą ciekawość i intuicję, dzięki którym możemy radzić sobie w niepewnych czasach i odpowiednio planować nasze działania. Wpływają też znacząco na jakość naszych kontaktów z innymi i pozwalają na budowanie długotrwałych relacji opartych na wzajemnym szacunku i zaufaniu.

Agnieszka Bożek | psycholog, trener