Krzywda biednego nie jest mniejsza
Skromny poziom życia danego środowiska czy danej rodziny nie może mieć znaczenia podczas ustalania wysokości zadośćuczynienia za cierpienie spowodowane śmiercią bliskiej osoby.
- Za śmierć bliskiego należy się zadośćuczynienie
- Sąd ma swobodę w określaniu jego wysokości
- Nie zależy ono od zamożności skrzywdzonych
Możliwość żądania zadośćuczynienia (art. 446 § 4 kodeksu cywilnego) przywrócono w Polsce 2,5 roku temu. Oprócz wyrównania szkód pokrzywdzony może domagać się pieniężnego zadośćuczynienia.
Skorzystał z niej Józef G., 60-letni rolnik, którego starszą o kilka lat siostrę potrącił przejeżdżający golf. Kobieta umarła po dwóch miesiącach. Byli bardzo zżyci, siostra była bezdzietną panną, całe życie mieszkała w jednym domu z bratem, a w dzieciństwie go wychowywała.
W postępowaniu likwidacyjnym TU Compensa, w którym kierowca miał ubezpieczenie OC, wypłaciło mu 10 tys. zł, a Sąd Okręgowy w Nowym Sączu dodał 20 tys. zł. SO nie miał wątpliwości, że więź między bratem i siostrą była silna – gdy przed dwoma laty Józef G. miał zawał serca, właśnie siostra się nim opiekowała. Sąd jednak uznał, że jego cierpienie nie było tak duże, gdyż ma osoby bliższe: żonę i dzieci.
Krakowski Sąd Apelacyjny utrzymał ten wyrok, dodając jako argument za dość niskim zadośćuczynieniem, że podczas jego ustalania trzeba uwzględniać także stopę życiową danego środowiska. Rodzina Józefa G. żyła zaś na bardzo przeciętnym poziomie, więc i zadośćuczynienie nie musi być wysokie.
Pełnomocnik Compensy mec. Bartłomiej Łasocha bronił także tego kryterium, wskazując, że kodeks zostawia znaczną swobodę sądowi.
SN nie podzielił tego stanowiska. – Zadośćuczynienie ma wyrównywać krzywdę, cierpienie, a one nie są zależne od sytuacji majątkowej ani pokrzywdzonego, ani jego środowiska – powiedział sędzia SN Jan Górowski. – Owszem, powinna być brana pod uwagę stopa życiowa, ale całego społeczeństwa.
Zdaniem SN przyznana kwota była za mała i zwiększył ją do 70 tys. (sygn. akt III CSK 279/10)
Kodeks cywilny
Rekompensowanie śmierci bliskiego
* Zobowiązany do naprawienia szkody spowodowanej śmiercią (sprawca, ewentualnie firma ubezpieczeniowa) powinien zwrócić koszty leczenia i pogrzebu temu, kto je poniósł.
* Osoby alimentowane przez zmarłego mają prawo do renty, tak samo inni bliscy, którym zmarły dostarczał środków utrzymania.
* Sąd może ponadto przyznać najbliższym członkom rodziny „stosowne odszkodowanie”, jeżeli nastąpiło znaczne pogorszenie ich sytuacji majątkowej i życiowej.
* Ponadto, i to jest nowe uprawnienie, sąd może zasądzić najbliższym „odpowiednie” zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę, cierpienie.
* Oto przykładowe kryteria: bliskość pokrewieństwa, stopień więzi ze zmarłym, rola, jaką odgrywał dla żyjącego, skala wstrząsu (np. depresja).