Zgodnie z dokonanymi badaniami przez Centrum Badania Opinii Społecznej, ogromna większość, mianowicie 75 proc. Polaków, utożsamia się z klasą średnią – grupą mającą niejednoznaczne określenie, będące na styku socjologii oraz ekonomii. Mimo to znaczna liczba społeczeństwa przekonana jest o swoim przynależeniu do tej właśnie kategorii. Aby potwierdzić tę przynależność, istnieje kilka metod badawczych.
Jak wyliczyć, czy jesteś częścią klasy średniej
Strona INNPoland.pl zwraca uwagę na narzędzie EHDI (Equivalised Household Disposable Income), zastosowane przez Polski Instytut Ekonomiczny w analizie, mające na celu ocenę, czy daną osobę można zaliczyć do klasy średniej. Technika ta opiera się na podzieleniu dochodów gospodarstwa domowego przez pierwiastek kwadratowy liczby członków gospodarstwa.
Dalsza część artykułu pod materiałem wideo
Ile można zarobić w Polsce na restauracji? Karol Okrasa w Biznes Klasie
W przypadku czteroosobowej rodziny (dwoje dorosłych, dwoje dzieci), dochody rodziców sumuje się i dziele przez dwa. Jeśli rodzina składa się z trzech osób, dzielenie odbywa się przez 1,7.
Na podstawie takich obliczeń, Polski Instytut Ekonomiczny określił, że w 2019 roku do klasy średniej zaliczały się gospodarstwa, w których EHDI zawierał się między 67 a 200 procentami mediany dochodów krajowych, co w przypadku tego roku odpowiadało kwocie około 3827 złotych. Zatem, do klasy średniej przyjęto osoby, których dochód na członka gospodarstwa domowego wynosił między 2564 zł a 5774 zł. Pięć lat temu, 54 procent Polaków w wieku 24 do 64 lat klasyfikowano jako część klasy średniej.
Metodę alternatywną do powyższej prezentuje Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD), według której do klasy średniej należą te gospodarstwa domowe, których dochód na osobę mieści się w przedziale od 75 do 200 procent mediany zarobków w danym państwie.
W 2019 roku, mając średnią zarobków na poziomie 3827 złotych, mniejsza liczba mieszkańców Polski spełniałaby kryteria klasy średniej. Dla rodziny 2+2 dzielenie zysków rodzicielskich odbywałoby się przez cztery, natomiast dla rodziny 2+1 przez trzy, przy czym procent mediany ustalono na 75 proc., a nie 67 proc.
Te obliczenia dotyczą okresu sprzed pięciu lat. Główny Urząd Statystyczny (GUS) udostępnia aktualizacje danych o medianie zarobków co dwa lata. Najświeższe dane, z października 2022 roku, pokazują, że mediana wynagrodzeń dla zatrudnionych w gospodarce narodowej (zatrudniających powyżej 9 osób) wyniosła 5701,62 zł.
Przyjmując, że mediana tak jak średnie wynagrodzenia rosła równomiernie o 40 procent w ciągu czterech lat, obecna mediana, według INNPoland.pl, przypuszczalnie osiąga kwotę 7967 złotych. Oznaczałoby to, że obecnie osoby o zarobkach powyżej 6 tys. zł brutto mogą być uznane za przynależące do klasy średniej.
Wystarczy 6 tys. brutto?
OECD oblicza roczny dochód brutto na osobę w gospodarstwie domowym, biorąc pod uwagę paritet siły nabywczej. W 2022 roku poziom ten osiągnął w Polsce wartość 32 200 dolarów. Dwa lata wcześniej do klasy średniej zaliczano osoby o zarobkach średnio powyżej 11 800 zł miesięcznie. Zakładając przedział od 75 do 200 procent mediany, do klasy średniej należeliby ci, których dochód na osobę osiągałby co najmniej 8 880 zł.
Rozpatrując różnorodne metody obliczeń, należy zdawać sobie sprawę z innego wskaźnika, prezentującego sytuację płacową w Polsce. Jak informuje WP, zgodnie z danymi GUS w 2023 roku średnia płaca w Polsce osiągnęła wysokość 7155,48 złotych brutto.
"Obserwator Gospodarczy" przewiduje, iż średnie wynagrodzenie może przekroczyć próg 10 tys. zł w nadchodzących latach. Pomimo to, ten wskaźnik także nie jest pozbawiony niedociągnięć i, podobnie jak matematyczne wyliczenia dotyczące klasy średniej, nie daje jednoznacznej odpowiedzi.
10 tys. zł średniej krajowej
Dlaczego? Ponieważ GUS, ustalając średnią krajową, uwzględnia wyłącznie sektor przedsiębiorstw, tzn. firmy zatrudniające 10 i więcej osób. W swoich statystykach nie uwzględnia mniejszych przedsiębiorstw, nauczycieli, administracji publicznej ani sektora opieki zdrowotnej.
Rezultatem jest to, że GUS przedstawia przeciętne wynagrodzenie w oparciu o dane pochodzące od około 6,5 mln zatrudnionych, podczas gdy w Polsce pracuje blisko 17 mln osób.
