Małe dotacje samorząd przyzna bez konkursu

Taką sankcję za brak przejrzystości działania wprowadza uchwalona na ostatnim posiedzeniu Sejmu obszerna nowelizacja ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Przesądza ona, że status takiej organizacji będzie można przyznać tym, które wcześniej działały na rzecz społeczeństwa co najmniej przez dwa lata.

Dopuszczalne będzie działanie organizacji pozarządowych w formie spółek kapitałowych. Działalność pożytku publicznego będą mogły prowadzić także spółdzielnie socjalne.

Nowelizacja zawiera wiele ważnych rozwiązań w dziedzinie współdziałania organizacji pozarządowych i administracji lokalnej. Jednym z nich jest możliwość rezygnacji przez samorządy z otwartych konkursów ofert w razie zlecania organizacjom wykonania drobnych zadań publicznych. Będzie można bez konkursu zlecić realizację zadania o charakterze lokalnym, jeśli spełnione zostaną łącznie dwa warunki: wysokość finansowania do 10 tys. zł oraz termin realizacji do 90 dni. Łączna kwota przekazana jednej organizacji w taki sposób nie mogłaby przekroczyć 20 tys. zł rocznie, a suma wydatków samorządu – 20 proc. kwot przekazywanych organizacjom pozarządowym na realizację zadań publicznych.

Wprowadzono też inne tryby zlecania zadań bez konkursu w razie wystąpienia klęski żywiołowej czy katastrofy naturalnej. Rząd będzie mógł pomijać tryb konkursowy np. w razie konieczności ochrony życia ludzi, a minister spraw wewnętrznych – w zakresie ratownictwa.

Ustawa wprowadza, oprócz obowiązku uchwalania przez samorządy rocznych programów współpracy z organizacjami pozarządowymi, także możliwość uchwalania programów wieloletnich.

Normuje również powoływanie (z inicjatywy organizacji pozarządowych) wojewódzkich, powiatowych i gminnych rad działalności pożytku publicznego, które będą skupiały przedstawicieli tych organizacji oraz administracji samorządowej.

Samorządy będą mogły udzielać pożyczek, gwarancji i poręczeń organizacjom pozarządowym na realizację zadań w sferze pożytku publicznego. Sejm opowiedział się także za zgłoszoną przez posłów lewicy propozycją, zgodnie z którą organizacje takie będą mogły otrzymywać dotacje z budżetów samorządowych na cele publiczne oraz na dofinansowanie inwestycji związanych z realizacją zadań publicznych.

Nowością są tzw. inicjatywy lokalne. Mieszkańcy gminy, powiatu i województwa – bezpośrednio lub za pośrednictwem organizacji pozarządowych

– będą mogli złożyć do samorządu wniosek o realizację zadania publicznego w sferze przedsięwzięć ważnych dla lokalnej społeczności. Dotyczy to np. budowy dróg, kanalizacji, wodociągów, a także ochrony przyrody, edukacji czy bezpieczeństwa. Władze samorządowe ocenią celowość danej inicjatywy i po zaakceptowaniu wniosku będą zawierały z wnioskodawcami umowę o wykonanie inicjatywy lokalnej, w której mieszkańcy zobowiążą się np. do pracy, a samorząd – do wsparcia ich dotacją.

Grzegorz Makowski ekspert Instytutu Spraw Publicznych
Pozytywy nowelizacji to uproszczenia w zlecaniu zadań organizacjom i przepisy skłaniające administrację publiczną do lepszej współpracy z organizacjami. Łatwiej będzie prowadzić odpłatną działalność pożytku publicznego. Ustawa stanie się jednak bardziej skomplikowana. Regulacja umożliwiająca tworzenie samorządowych centrów wsparcia organizacji pozarządowych jest niepotrzebna, bo odpowiednie przepisy już istnieją. Jednak największy mankament wiąże się ze zmianami w przepisach podatkowych. Urzędy skarbowe będą zobowiązane do przekazywania organizacjom zaleceń podatników dotyczących wykorzystania 1 proc. podatku na rzecz konkretnych osób. To rozwiązanie jest sprzeczne z innym przepisem nowelizacji, który mówi, że środki te mogą być wykorzystane wyłącznie na prowadzenie działalności pożytku publicznego, a nie na korzyść konkretnych osób.

Ireneusz Walencik
Rzeczpospolita