MŚ ws. działań w zakresie systemu osłony przeciwosuwiskowej (komunikat)

06.09. Warszawa - Biuro Prasowe Ministerstwa Środowiska informuje:

Zapobieganie i ograniczanie negatywnych skutków osuwisk jest jednym z głównych punktów zainteresowań polskich geologów. Po tegorocznych powodziach i ich katastrofalnych rezultatach (m.in. zniszczenia budynków mieszkalnych) Ministerstwo Środowiska uznało za konieczne przyspieszenie dotychczas prowadzonych prac, m.in. w zakresie dokumentacji na osuwiskach. Traktując sprawę, jako priorytet przygotowało dokument: "Działania resortu środowiska w zakresie Systemu Osłony Przeciwosuwiskowej w Polsce".

Zdaniem ministerstwa w kwestii systemu osłony powinien być rozszerzony zakres dotychczasowych działań, ponadto należy podjąć te o charakterze legislacyjnym, finansowym, informacyjnym oraz w zakresie dostosowania zasobów kadrowych do nowych wyzwań, jakie spowodowało nasilenie procesów osuwiskowych w Polsce. Rezultatem prac ma być ograniczenie w przyszłości podobnych, jak w ty roku, skutków ruchów masowych ziemi.

"Działania resortu..." informują o dotychczasowych przedsięwzięciach realizowanych w ramach badań geologicznych osuwisk m.in.:

- realizacji przedsięwzięcia pn. System Osłony Przeciwosuwiskowej SOPO (Etap I i Etap II),

- interwencyjnych pracach rejestracyjnych na osuwiskach powstałych w 2010 r. na obszarze Polski.

W 2006 r. na zlecenie Ministra Środowiska ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej uruchomiono przedsięwzięcie pn. System Osłony Przeciwosuwiskowej (SOPO). W związku z nasileniem się zjawisk osuwiskowych w I połowie 2010 r. oraz wnioskami władz lokalnych i obywateli o pilną interwencję kierowaną do Ministerstwa Środowiska, Państwowego Instytutu Geologicznego - Państwowego Instytutu Badawczego oraz Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (w ciągu 3 miesięcy wpłynęło około 2000 takich próśb) podjęte zostały najpilniejsze "prace interwencyjne" finansowane ze środków budżetowych Ministerstwa Środowiska.

SOPO ma na celu wspomóc starostów w skutecznym wypełnianiu obowiązków nałożonych na nich przez Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie informacji dotyczących ruchów masowych ziemi. Ma dostarczyć im właściwych i pełnych danych do skutecznego zarządzania ryzykiem osuwiskowym. Przedsięwzięcie podzielone jest na trzy etapy:

- Etap I (2006-2008) - Kartowanie pilotażowe osuwisk wraz z wytypowaniem obszarów ich występowania w Polsce

- Etap II (planowany na lata 2008-2014) - Kartowanie i wykonywanie map osuwisk i terenów zagrożonych ruchami masowymi dla obszaru Karpat Polskich (75 proc. powierzchni) oraz monitorowanie wybranych osuwisk w Karpatach

- Etap III (planowany na lata 2015-2018) - Kartowanie i wykonywanie map osuwisk i terenów zagrożonych ruchami masowymi dla obszaru Karpat Polskich (25 proc. powierzchni) i Polski pozakarpackiej oraz monitorowanie wybranych osuwisk w Karpatach i Polsce pozakarpackiej.

W ramach realizacji Etapu I wykonano:

- opracowanie koncepcji zarządzania całym Projektem SOPO,

- rozpoznanie ogólnego stanu wiedzy na temat ruchów masowych w Polsce,

- opracowanie jednolitej metodyki pozyskiwania i przetwarzania danych o ruchach masowych,

- opracowanie jednolitego sposobu udostępniania i prezentacji wyników Projektu SOPO.

W ramach II etapu SOPO (wg stanu na maj 2010 r.):

- wykonano mapy osuwisk i terenów zagrożonych dla 72 gmin, w tym dla 31 gmin w województwie śląskim i 41 gmin w województwie małopolskim oraz

- udokumentowano ponad 13 000 osuwisk aktywnych, okresowo aktywnych i nieaktywnych.

Pracami zostało objęte prawie w całości województwo śląskie oraz około 50 proc. terenu województwa małopolskiego. W 2010 r. planuje się rozpoczęcie wykonywania map osuwisk dla kolejnych 54 gmin z województw śląskiego (4 gminy), małopolskiego (48 gmin) i podkarpackiego (2 gminy).

Na mapach osuwisk pokazywane są zasięgi osuwisk, ich stopień aktywności (aktywne, okresowo aktywne lub nieaktywne) oraz podstawowe elementy rzeźby osuwisk - skarpy główne i wtórne, jęzory i czoła - i przejawy występowania wód (podmokłości, źródła, wysięki, zbiorniki). Poza osuwiskami wskazywane są również tzw. tereny zagrożone, czyli obszary potencjalnie narażone na możliwość rozwoju w przyszłości nowych osuwisk.

- równolegle z opracowywaniem map osuwisk prowadzone są prace nad monitoringiem osuwisk zagrażającym tzw. "obiektom krytycznym" (drogi: krajowe, wojewódzkie, powiatowe, itd., obiekty kulturowo-sakralne). W ramach całego Projektu SOPO przewiduje się założenie monitoringu ruchów powierzchniowych i wgłębnych na 100 osuwiskach. W chwili obecnej monitoring taki został zainstalowany na 26 obiektach, a kolejnych 20 jest przygotowywane do instalacji w 2010 roku.

Niezwykle istotna w zakresie osuwisk jest współpraca z Państwowym Instytutem Geologicznym-Państwowym Instytutem Badawczym. PIG-PIB dysponuje specjalistyczną aparaturą do rozpoznawania osuwisk metodą obrazowania elektrooporowego. Stosowanie metod geofizycznych pomaga lepiej zrozumieć osuwiska, ponieważ dostarcza informacji o ich budowie wewnętrznej. Znajomość mechanizmu obsuwania gruntu i przyczyn powstawania osuwisk jest podstawowym warunkiem efektywnego zapobiegania i łagodzenia skutków ruchów masowych.

Obrazowanie elektrooporowe, tzw. tomografia elektrooporowa, jest obok sejsmiki refrakcyjnej jedną z najczęściej stosowanych metod geofizycznych do badania osuwisk. Polega ona na pomiarze oporności gruntu za pomocą prądu stałego przepuszczanego przez elektrody równomiernie rozstawione wzdłuż wcześniej wytyczonej linii profilu.

W wyniku pomiarów i późniejszej obróbki komputerowej uzyskuje się przekrój odporności gruntu -dwuwymiarowy obraz uwzględniający zmiany poziome i pionowe, które zostają poddane interpretacji. Metodą tą wykonano m.in. przekrój opornościowy pilotażowego osuwiska w Dzianiszu k. Zakopanego. Do pomiarów wykorzystano zestaw aparatury LUND.

Należy pamiętać, że najlepszym sposobem ograniczenia zagrożeń jest profilaktyka, prowadząca do rezygnacji z zabudowy na terenach niebezpiecznych, zagrożonych osuwiskami, a w przypadku celowych inwestycji, stosowanie właściwych "lekkich" technologii.

UWAGA: Komunikaty publikowane są w serwisie PAP bez wprowadzania przez PAP SA jakichkolwiek zmian w ich treści, w formie dostarczonej przez nadawcę. Nadawca komunikatu ponosi wyłączną i pełną odpowiedzialność za jego treść.(PAP)

kom/ mick/