Polska wciąż zalana podróbkami towarów

Amerykańska Izba Handlowa (USTR) corocznie publikuje tzw. raport 301, w którym odnosi się do ochrony praw własności intelektualnej w ok. 70 państwach. Amerykanie dzielą kraje na dwie grupy - pod szczególną obserwacją (Priority Watch) i tylko obserwowane. Polska jest wśród tych ostatnich. USA chwalą nas za likwidację bazaru na Stadionie Dziesięciolecia, kontrole na targowiskach przy granicy z Niemcami, likwidację nielegalnych wytwórni płyt kompaktowych i zmiany w prawie wzmacniające posiadaczy praw własności intelektualnej.

Polska regularnie trafia na listę USTR. Czy to oznacza, że jest aż tak źle? Nie. Wiele wyjaśnia metodologia sporządzania tego raportu. Polska ambasada w Waszyngtonie dokładnie ją opisała, aby uniknąć wrażenia, że nasz kraj jest co roku piętnowany. Obowiązek publikacji takiego raportu wynika z postanowień ustawy Trade Act of 1974 - podkreśla ambasada. Trafiają do niego państwa ważne dla amerykańskich interesów gospodarczych.

_ Raport USTR opracowuje na podstawie danych i informacji uzyskiwanych od firm prywatnych, organizacji samorządu gospodarczego, rządów poszczególnych krajów, przedstawicieli Kongresu oraz administracji federalnej. Na tej podstawie sporządza się listy krajów, do których amerykańska administracja i biznes mają zastrzeżenia w kwestii przestrzegania prawa własności intelektualnej _ - tłumaczy ambasada. Ostatni raz wśród krajów pod szczególną obserwacją (czyli mających największe problemy z przestrzeganiem praw własności intelektualnej, jak Rosja i Chiny) Polska była w 2003 r.

Amerykanie krytykują natomiast nasze organy ścigania i wymiar sprawiedliwości. Nie podobają się im zwłaszcza niskie kary dla sprawców naruszeń. Zła opinia o sądach i prokuraturach nie dziwi ekspertów.

_ Największym problemem zwalczania piractwa intelektualnego w Polsce jest przewlekłość postępowań - zarówno karnych, jak i cywilnych. Dotyczy to zresztą wszelkich spraw, nie tylko związanych z naruszeniami prawa autorskiego. Procesy karne co do zasady powinny trwać krótko, tymczasem w Polsce niektóre toczą się latami. Pozytywnym symptomem jest to, że umarzanie tego rodzaju spraw z powodu znikomej szkodliwości społecznej zdarza się już rzadko, zwykle zapadają wyroki skazujące w zawieszeniu, jeśli udowodniono sprawcy popełnienie przestępstwa i winę _ - mówi Bartłomiej Witucki z Business Sofware Alliance, organizacji śledzącej poziom piractwa komputerowego.

_ Odkąd jesteśmy w Unii Europejskiej, nie możemy blokować przepływu podrobionych towarów. Wiele takich produktów (np. z Chin) trafia do nas nie bezpośrednio, ale przez inne kraje UE, czemu trudno zaradzić _ - dodaje Bogdan Maculewicz, prezes Lege Artis Service, firmy zajmującej się ochroną własności intelektualnej. Jak to zmienić?

_ Trzeba zwiększyć liczbę i zakres szkoleń dla przedstawicieli organów ścigania i wymiaru sprawiedliwości, zważywszy na dynamikę rozwoju cyberprzestępczości i nowych metod działań przy użyciu Internetu _ - tłumaczy Bartłomiej Witucki.

Tomasz Koryzma, radca prawny w kancelarii Baker & McKenzie
Od kilku lat, co zauważa też raport, celnicy mają dobre wyniki w wykrywaniu i zatrzymywaniu podrabianych towarów. Głównym problemem wydaje się teraz handel podróbkami w Internecie, w tym na portalach aukcyjnych. Tu cały czas pozostaje pole do popisu dla organów ścigania. Amerykanie zakwestionowali również skuteczność postępowania karnego w zwalczaniu naruszeń praw własności przemysłowej. Mimo iż pochwały należą się policji, która wykazuje duże zaangażowanie w takie sprawy, to w praktyce wiele postępowań jest przedwcześnie umarzanych przez prokuratorów. Z lektury uzasadnień postanowień wynika często brak dostatecznej wiedzy na temat ochrony własności intelektualnej. W raporcie podkreślono też potrzebę zachęcania prokuratorów i sędziów do występowania o ostraszajace kary i stosowania ich. Rzeczywiście, często zdarza się, iż kary nie są zbyt dokuczliwe, a dużo wyroków to skazania w zawieszeniu.

Michał Kosiarski
Rzeczpospolita