Raport OECD: stan środowiska w Polsce coraz lepszy, ale trzeba odejść od węgla (aktl.)
#
dochodzą wypowiedzi z prezentacji raportu w Ministerstwie Środowiska
#
23.04.2015 15:25
23.04. Warszawa (PAP) - Stan środowiska w Polsce jest coraz lepszy, ale wyzwaniem dla kraju pozostaje gospodarka uzależniona od węgla i innych surowców - wskazuje w ogłoszonym w czwartek raporcie Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD). Nawołuje więc m.in. do inwestycji w zielone technologie.
Przedstawiciele OECD zaprezentowali swoje spostrzeżenia w Ministerstwie Środowiska. Kierownictwo resortu wysoko oceniło dokument. "Taki przegląd ma być dla nas materiałem, który pomaga kształtować przyszłość. Dlatego spojrzenie z zewnątrz, spojrzenie eksperckie (...) jest cenne i potrzebne" - powiedział minister środowiska Maciej Grabowski.
Grabowski przypomniał, że raport obejmuje ostatnie 10 lat i szczegółowo analizuje dorobek Polski w zakresie gospodarki odpadami, bioróżnorodności, leśnictwa i innych sfer związanych ze środowiskiem na tle osiągnięć gospodarczych.
Szef dyrekcji środowiskowej OECD Simon Upton powiedział PAP, że Polska znaczący postęp w dziedzinie środowiska zawdzięcza w dużej mierze unijnym funduszom strukturalnym. Jednak jego zdaniem pozostaje wiele do zrobienia. Polskę opisał jako "kraj, który był w stanie wydać wszystkie fundusze strukturalne, gdy chodziło o budowę dróg, lecz nie naciskał tak na inne obszary dotyczące ochrony środowiska, jak np. koleje".
Upton wskazał na konieczność poprawy jakości powietrza, a także zmian w obszarze energetyki. "Wciąż jesteście bardzo zależni od węgla, a węgiel to najbardziej problematyczne paliwo kopalne ze wszystkich źródeł energii, ponieważ jest najbardziej emisyjne" - zauważył.
Wiceminister środowiska Marcin Korolec zgodził się, że Polska wśród krajów OECD ma największy udział węgla w wytwarzaniu energii elektrycznej. "To jest ok. 90 proc., prawdopodobnie mamy rekord świata w tej konkurencji" - powiedział PAP. Zauważył jednak, że Polska stoi przed serią nowych inwestycji w energetyce, wchodzi w życie ustawa o OZE. "Więc polska energetyka będzie się zmieniała, będzie znacznie bardziej wydajna, bardziej przyjazna środowisku" - mówił.
"Przegląd Ekologiczny Polska 2015" podkreśla, że w ciągu 10 lat w naszym kraju nastąpiła poprawa standardu życia, wzrosły wydatki na działania prośrodowiskowe, a większe nakłady na inwestycje w infrastrukturę pozwoliły na rozbudowę sieci wodociągowo-kanalizacyjnej i pomogły ograniczyć zanieczyszczenia.
Według OECD, rozwój gospodarki nie skutkuje już nadmierną emisją gazów cieplarnianych i szeregiem innych zanieczyszczeń powietrza, wytwarzaniem odpadów oraz poborem wody. Wzmocniono polityki i instytucje środowiskowe.
Zauważa jednak, że Polska nadal znajduje się w grupie krajów Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju, których gospodarka opiera się w największym stopniu na węglu i zasobach naturalnych. Dlatego nawołuje do wzmocnienia zachęt na rzecz transformacji gospodarki na bardziej sprzyjającą środowisku i do zmniejszenie stopnia narażenia ludzi na niebezpieczne zanieczyszczenia.
Wśród głównych wyzwań polskiego przemysłu wymienia miks energetyczny z dominującą pozycją węgla, złożony system zarządzania środowiskowego, niewielkie możliwości analizy ekonomicznej polityk środowiskowych, niski poziom innowacyjności, wysoki udział państwa w strukturach własnościowych i niewielką konkurencję w sektorach sieciowych. Wskazuje też na brak miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego uniemożliwiających skuteczną ochronę lasów i różnorodności biologicznej, a także niski dostęp do usług w zakresie odbioru odpadów komunalnych.
Za atuty Polski uważa znaczący napływ funduszy UE, imponujące wysiłki w zakresie przystosowania ustawodawstwa środowiskowego do wymogów UE, zwiększone wykorzystanie instrumentów rynkowych i "świetnie prosperujące, dobrze zarządzane lasy publiczne".
OECD podkreśla, że udział paliw kopalnych w bilansie energetycznym wynosi ponad 90 proc. - więcej niż w większości pozostałych państw organizacji. Od 2000 r. notuje jednak umiarkowane zmniejszenie użycia węgla na rzecz odnawialnych źródeł energii (w większości biomasy), ropy naftowej i gazu ziemnego.
Polska gospodarka znajduje się również w gronie gospodarek OECD bazujących w największym stopniu na zasobach naturalnych - zauważa. Są postępy w zakresie rozdzielenia wzrostu gospodarczego od wytwarzania odpadów, jednak nadal składowanie śmieci jest rozwiązaniem dominującym - wskazuje.
Raport zwraca uwagę, że Polska zredukowała emisję gazów cieplarnianych w znacznie wyższym stopniu, niż wymagały tego postanowienia Protokołu z Kioto i tym samym "osiągnęła znaczne, choć względne" rozdzielenie wzrostu gospodarczego od emisji.
OECD podkreśla, że innowacyjność Polski, w tym w zakresie ekologicznych technologii, jest bardzo niska. "Niewystarczające wysiłki badawcze, niedostateczne powiązania przemysłu i nauki oraz problemy z dostępem do kapitału to główne bariery dla rozwoju ekoinnowacji. Polityki dotyczące innowacyjności będą kluczowe dla ułatwienia redukcji kosztów przejścia do efektywnej zasobowo, niskoemisyjnej gospodarki" - tłumaczy.
Wysoko raport ocenia polską gospodarkę leśną. "Polska ma długą tradycję w zrównoważonym gospodarowaniu lasami, które umożliwiły zwiększenie pozyskiwania drewna, nie naruszając przy tym zasobów przyrody oraz zachowując różnorodność biologiczną w lasach. Osiągnięcia te doceniono w 2013 r. przyznając Państwowemu Gospodarstwu Leśnemu Lasy Państwowe nagrodę UNESCO za działania na rzecz ochrony środowiska. Jednakże osiągnięcie ambitnych zobowiązań przyjętych przez Polskę w ramach programu Natura 2000 będzie wymagać dalszej spójności polityk na rzecz różnorodności biologicznej i leśnictwa, jak również innych polityk mających wpływ na wykorzystanie gruntów, oraz znacznych nakładów finansowych" - wskazuje.
OECD podkreśla również, że tzw. reforma śmieciowa z 2013 r. była oczekiwanym krokiem naprzód, dającym lepszą podstawę do zapewnienia wszystkim mieszkańcom usług w zakresie odbioru odpadów oraz zwiększenia selektywnej zbiórki odpadów. "Mimo to możliwości gmin w tym zakresie muszą zostać wzmocnione, należy również zadbać o większą wiarygodność danych dotyczących odpadów, dla zwiększenia przestrzegania prawa w zakresie gospodarki odpadami" - pisze.
M.in. zwraca uwagę na konieczność poprawy jakości informacji w zakresie gospodarki odpadami, gdyż wciąż funkcjonuje tam "szara strefa". Potrzeba także dalszych inwestycji przede wszystkim w zakresie spalania, recyklingu i kompostowania odpadów komunalnych. Wydatki na budowę niezbędnych obiektów szacuje na ponad 6 mld euro.