Sąd przywrócił do pracy policjantkę. Komenda odwleka zatrudnienie

W ostatnich miesiącach głośno było o przypadku policjantki, zwolnionej ze służby po osiągnięciu 30 lat tzw. wysługi emerytalnej. Naczelny Sąd Administracyjny uznał tę decyzję pracodawcy – Komendy Głównej Policji – za formę dyskryminacji. Wyrok warszawskiego Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego z 6 maja 2010 przywrócił policjantkę do służby.

KGP uzależnia podjęcie przez nią pracy od badań lekarskich. Policjantka odwraca sprawę: najpierw przywrócenie na stanowisko, później badania. To jednak wewnętrzna sprawa policji. Natomiast sam wyrok sądowy wskazuje na zmianę w postrzeganiu problemu.

Decyzje szefów odsyłających pracowników na emeryturę są też często podejmowane w innych firmach. Czy można z tym walczyć? Czy pracownik, chcąc nie chcąc, musi zostać emerytem po przepracowaniu wymaganych lat? Okazuje się, że nie.

- Myślę, że problem nie jest poważny, bo znakomita większość ludzi jednak chce iść na emeryturę. Wcale się nie palą, by pozostać w pracy – zauważa pan Michał, 68 lat, ciągle pracujący – Sam zostałem w firmie, bo po prostu byłem przydatny. Z pracodawcą bardzo szybko doszliśmy do porozumienia. Pracuję, dopóki będę chciał. Jednak przez lata praktyka była najczęściej inna. Orzeczenia sądów wskazywały, że rozwiązywanie umowy z pracownikiem, który osiągnął wiek emerytalny, jest prawnie dopuszczalne. Takie postępowanie na tyle „weszło w obieg”, że nie budziło zdziwienia czy większych zastrzeżeń. Według komentatorów prawnych, było też ono „uzasadnione społecznie”.

Niekiedy łączono to postępowanie z trudną sytuacją na rynku pracy: z dużym bezrobociem i „potrzebą realizacji zatrudnienia”. W sytuacji wysokiego bezrobocia należy zatrudnić osobę pozbawioną dochodu i szukającą pracy. Natomiast zwalniany pracownik po odejściu z firmy i tak będzie miał zapewniony dochód w postaci emerytury – taki pogląd był często wyrażany przy tego rodzaju okazjach.

„Osiągnięcie wieku emerytalnego to kryterium doboru pracowników do zwolnienia z pracy. Jako takie, nie może więc być uważane za dyskryminujące określoną grupę pracowników” – można przeczytać w wyroku Sądu Najwyższego z 14 stycznia 2008. Prawodawcy wskazywali, że to nie wiek jest przyczyną zwolnienia. Jest nią fakt, że nabycie praw emerytalnych daje pracownikowi źródło dochodu. Emeryt też się przyda…

W ostatnim czasie jednak stanowisko to zaczęło się zmieniać. Dobrze wykonujesz swoją pracę? Sam fakt osiągnięcia wieku emerytalnego nie powinien stanowić przyczyny twojego zwolnienia. Tym bardziej, że z uwagi na długoletnie doświadczenie możesz się okazać bardziej efektywny od młodszych pracowników. Tego rodzaju opinie coraz częściej zaczęto wypowiadać w środowisku prawniczym.

W jaki sposób taka zmiana sytuacji może wpłynąć na rynek pracy? – Trzeba założyć, że liczba osób w wieku emerytalnym, czynnych zawodowo, wzrośnie – mówi radca prawny Zbigniew Cieślik – Pracodawcom nie wystarczy jako uzasadnienie ich zwolnienia podanie tzw. wysługi lat. Będą musieli podać inne przyczyny. Jedną z takich przyczyn może być na przykład niewłaściwe wypełnianie przez pracownika powierzanych mu obowiązków. Inną – likwidacja jego stanowiska pracy podczas restrukturyzacji.

– Pracodawca ma prawo do prowadzenia własnej polityki kadrowej. Jeśli uzna, że pracownik nie jest mu potrzebny, zawsze znajdzie powód do jego zwolnienia. Z kolei pracownik przydatny, o wysokim stopniu specjalizacji, nie będzie musiał martwić się o pracę. Nawet jeśli osiągnął już wiek emerytalny – podkreśla radca prawny. Zmiana w podejściu do problemu może wpłynąć na poprawę statusu zawodowego starszych pracowników. – Można założyć, że pracodawca, mając w perspektywie dłuższą współpracę z doświadczonym pracownikiem, będzie bardziej skłonny do inwestowania w jego szkolenia. Chętniej też powierzy mu ważny, długotrwały projekt – zauważa Zbigniew Cieślik.

A co z osobami młodymi, czekającymi na zwalniane miejsca pracy? Zdaniem fachowców, m.in. prof. Gertrudy Uścińskiej z Instytutu Pracy i Spraw Socjalnych, wydłużanie zatrudnienia przez starszych nie wpływa na poziom zatrudnienia wśród młodych. Ten powszechnie obowiązujący pogląd nie znajduje potwierdzenia w praktyce. Czy zmiany w orzecznictwie będą miały wpływ na przybliżenie polskich wskaźników do tych zalecanych przez Unię? Zgodnie z założeniami Strategii Lizbońskiej, w krajach UE powinien pracować co drugi człowiek powyżej 55 roku życia. W Polsce pracuje co trzeci. Czynnych zawodowo w naszym kraju jest około 6 proc. osób w wieku emerytalnym.

Tomasz Kowalczyk/JK