Wolno zrezygnować z już przyznanego świadczenia

Kobiety, które urodziły się po 31 grudnia 1948 r., pierwsze wchodzą w nowy system emerytalny. Wiele z nich ma jednak prawo do wcześniejszych emerytur, nabywanych jeszcze przed osiągnięciem wieku 60 lat. Nie wyklucza to jednak wystąpienia o emeryturę z nowego systemu po osiągnięciu tego wieku.

- "Urodziłam się w grudniu 1949 r. Na wcześniejszą emeryturę przeszłam w 2004 r. i nadal pracowałam. W tym roku, już po ukończeniu 60 lat, wystąpiłam o ponowne wyliczenie emerytury. Jest ono dla mnie niekorzystne. Czy istnieje możliwość wycofania się z emerytury przyznanej po 60. roku życia?" - napisała czytelniczka.
Osoba, która jest uprawniona do wcześniejszej emerytury, wraz z osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego może wystąpić o przyznanie jej kolejnej emerytury. Jeśli zatem czytelniczka dotychczas pobierała wcześniejszą emeryturę naliczoną na starych zasadach (według liczby lat okresów składkowych i nieskładkowych oraz w odniesieniu do osiąganych wynagrodzeń - w sposób określony w art. 53 ustawy emerytalnej), to wraz z ukończeniem 60 lat może wystąpić o przyznanie emerytury z art. 24 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Podstawę do jej obliczenia stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, oraz zwaloryzowanego kapitału początkowego.

W tej sprawie należy złożyć wniosek do ZUS. Ten zaś wyda decyzję, z której będzie wynikać wysokość tak obliczonego świadczenia. Jeśli jednak jest ono niższe od dotychczasowej emerytury, to i tak ZUS będzie dalej wypłacał właśnie ją. Wynika to z tego, że dochodzi do zbiegu prawa do dwóch świadczeń - emerytury wcześniejszej i emerytury nowej.

Zgodnie zaś z art. 95 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS w razie zbiegu u jednej osoby prawa do kilku świadczeń przewidzianych w ustawie wypłaca się jedno z nich - wyższe lub wybrane przez zainteresowanego. W wypadku czytelniczki ZUS wybierze świadczenie wyższe - czyli dotychczasową emeryturę.

Gdyby chciała ona jednak otrzymywać nową, niższą emeryturę, musiałaby złożyć w tej sprawie odrębny wniosek (zważywszy niższą wysokość w wypadku czytelniczki byłoby to nieracjonalne).

Jest też inna droga do zrezygnowania z nowej emerytury. Artykuł 116 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS pozwala wycofać wniosek. Jest na to czas nie później niż do dnia uprawomocnienia się decyzji - czyli w myśl art. 4779 § 1 kodeksu postępowania cywilnego miesiąc od doręczenia decyzji. Wycofanie wniosku jest skuteczne, jeżeli złoży się je na piśmie lub ustnie do protokołu. ZUS wtedy umorzy postępowanie. Czytelniczka po otrzymaniu decyzji w sprawie nowej emerytury może więc, zanim się ona uprawomocni, wycofać wniosek o jej przyznanie. W rezultacie będzie mieć prawo tylko do emerytury wcześniejszej i właśnie ją będzie otrzymywać.

Nieco inaczej jest w wypadku kobiet, które nabyły prawo do wcześniejszej emerytury (wystąpiły o nią i otrzymały pozytywną decyzję z ZUS), ale nigdy jej nie pobrały. One również wraz z osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego, czyli 60 lat, mogą wystąpić o kolejne świadczenie. Z tym że są one uprawnione do tzw. emerytury mieszanej, czyli częściowo obliczonej po staremu, a częściowo po nowemu (art. 183 ustawy o emeryturach i rentach z FUS). To, w jakich proporcjach obie te części będą przyjęte, zależy od tego, w którym roku kobieta kończy 60 lat (dotyczy to lat 2009 - 2013). Na przykład te, które kończą ten wiek w tym roku, dostają 70 proc. emerytury liczonej po staremu i 30 proc. liczonej po nowemu. Gdyby okazało się, że emerytura mieszana jest niższa od obliczonej w całości po nowemu, to przysługuje jej ta nowa. Jeśli jednak emerytura mieszana i nowa okażą się niższe od nabytej wcześniejszej emerytury na starych zasadach, to zainteresowana może zacząć pobierać tę właśnie emeryturę. W tym bowiem wypadku
również dochodzi do zbiegu uprawnień i do ubezpieczonego należy wybór, z którego świadczenia skorzysta.

Starsze roczniki
Mało kto wie, że wybór między starą a nową emeryturą mają też niektórzy urodzeni przed 1 stycznia 1949 r. - czyli należący do starego systemu. Mogą oni wystąpić o nową emeryturę (na podstawie art. 55 ustawy o emeryturach i rentach z FUS), z tym że dotyczy to tylko tych, którzy osiągnęli powszechny wiek emerytalny, po jego ukończeniu dalej pracowali i nie występowali dotychczas o emeryturę. Na wniosek zainteresowanego ZUS może mu wyliczyć świadczenie na nowych zasadach. Jeśli okaże się ono wyższe od obliczonego na starych zasadach, to podejmie wypłatę tego pierwszego.

Magdalena Januszewska
Rzeczpospolita