Zautomatyzowany przerób

Inwestycyjny boom w sektorze mięsnym związany byt z wejściem Polski do UE. Firmy, by utrzymać się na konkurencyjnym rynku i spełnić wyśrubowane normy unijne, musiały zainwestować w nowoczesne linie technologiczne.

_ Właśnie w tym okresie wzrosło zapotrzebowanie na nowe technologie, a co za tym idzie, wiele firm produkujących maszyny dla branży mięsnej w Polsce miało okazję i możliwość rozszerzenia swojej oferty o grupę nowoczesnych maszyn oraz linii produkcyjnych _ - opisuje Anna Pater, właścicielka firmy Goster.

Jednak po okresie inwestycyjnej zwyżki, branża przeszła w czas stagnacji, obserwowany mniej więcej od połowy 2008 r. Jak wskazuje nasza rozmówczyni, firmy działające w branży mięsnej zaczęły szukać oszczędności, które pozwoliłyby zachować wydajność produkcji i zmniejszyć zapotrzebowanie na zasoby ludzkie oraz media.

_ Wtedy też producenci maszyn zaczęli proponować klientom zaawansowane procesy automatyzacji linii, które ograniczają wykorzystanie zasobów ludzkich w niektórych przypadkach nawet do 70 proc _. - mówi Anna Pater.
_ Wzrósł również popyt na nowoczesne rozwiązania, które ograniczają zużycie mediów nawet do 25 proc. _

Podstawową produkcją firmy do połowy 2007 roku były linie ubojowe trzody (ok. 60 proc. mocy przerobowych), obecnie rynek zweryfikował zapotrzebowanie i skłonił wiele przedsiębiorstw zaopatrujących sektor mięsny do rozszerzenia oferty. W przypadku bydgoskiej spółki np. o maszyny do przetwórstwa mięsnego oraz rozwiązania dla innych branż, typu linię magazynująco-myjącą skrzynie na 10000 sztuk i wydajności 400 sztuk/h. Zaostrzyła się również rywalizacja między dostawcami rozwiązań, większy nacisk kładziony jest np. na współpracę z klientem w zakresie realizacji indywidualnych zapotrzebowań.

_ Poza podstawowymi składnikami linii ubojowych, które są uwzględnione w projekcie, pozostają jeszcze oczekiwania klienta _ - mówi Anna Pater.

_ Na początku współpracy następuje dokładne ich rozeznanie, prowadzone są rozmowy w gronie kierownika projektu, konstruktora i technologa, którzy w optymalny sposób dobierają elementy linii pod względem wydajności oraz warunków zabudowy zakładu. _

Kolejny etap inwestycji to opracowanie wstępnego projektu, który kierowany jest do klienta. Ewentualne zmiany konsultowane są z kierownikiem projektu i ustalana jest ostateczna jego wersja. Następną fazą inwestycji jest rozpoczęcie procesu produkcji, który zajmuje w zależności od wielkości przedsięwzięcia od dwóch do sześciu miesięcy.

_ Podzielony jest na etapy tak, aby klient wraz z kierownikiem projektu mogli kontrolować przebieg prac _- opisuje Anna Pater.

Przy zaawansowaniu 70 proc. prac produkcyjnych następuje montaż linii, nad którym pod względem organizacyjnym czuwa kierownik projektu, a pod względem montażu - inżynier projektu. Przed pierwszym rozruchem linii następuje szkolenie pracowników z obsługi urządzeń oraz osób odpowiedzialnych za utrzymanie ruchu. Przez pierwsze dwa tygodnie działania linii technolog oraz serwisant zostają oddelegowani do zakładu, w którym został zrealizowany projekt, w celu rozwiązywania problemów oraz optymalizowania działania.

_ Na cały okres gwarancji i po pod telefonami dostępni są technolodzy i serwisanci, którzy starają się rozwiązać problemy klientów _- wyjaśnia przedstawicielka firmy Goster.

Robot przy mięsie?

W nowoczesnych rozwiązaniach technologicznych w sektorze mięsnym coraz częściej wykorzystywane są również roboty przemysłowe, do tej pory raczej kojarzone z zakładami motoryzacyjnymi czy elektronicznymi.

_ Roboty mogą zostać zastosowane jako elementy końca linii, czyli do paletyzacji gotowych produktów np. w postaci puszek, słoików itp. _- mówi Wojciech Kmiecik, dyrektor ds. marketingu i PR firmy Astor.

W takim przypadku korzyści są charakterystyczne dla zrobotyzowanej paletyzacji, czyli zwiększona jest wydajność, zwiększona elastyczność produkcji, w porównaniu z dedykowanymi paletyzatorami, ponieważ jeden robot może obsługiwać kilka linii, a dodatkowo zmiana asortymentu nie powoduje problemu przeprojektowania urządzenia. Do zalet takich rozwiązań zalicza się również zmniejszenie kosztów oraz ograniczenie zagrożenia zdrowia pracowników występującego przy pracy z ciężkimi przedmiotami.

_ W poszczególnych etapach obróbki dedykowane maszyny mogą również kroić i mieszać surowiec ze składnikami _- kontynuuje Wojciech Kmiecik.

_ Roboty mogą też być wykorzystywane do znakowania lub wizyjnej kontroli jakości, jednak zależy to od konfiguracji linii produkcyjnej, która w takie możliwości może być już wyposażona. _

_ W Polsce wykorzystanie robotów przemysłowych w zakładach przetwórstwa mięsnego nie jest jeszcze szeroko rozpowszechnione, choć obserwujemy wzrost zainteresowania klientów tego typu aplikacjami _- mówi Paweł Gałązka, członek zarządu firmy Pro-Control.

Zdaniem naszego rozmówcy, zadania, jakie można powierzyć robotom w tym sektorze, obejmują aplikacje typu pick & place oraz paletyzację. Czasem roboty spełniają funkcje nietypowe, jak np. rozbiórka mięsa.

_ W zależności od specyfiki konkretnego zadania można bazować na robotach wieloosiowych, SCARA lub Delta _ - mówi Paweł Gałązka.

_ Ważne natomiast jest, aby zastosowane urządzenia posiadały dopuszczenie do pracy w rygorystycznych reżimach sanitarnych oraz były przystosowane do wysokociśnieniowego mycia chemicznego. Praktycznie każdy producent oferuje już swoje urządzenia w wykonaniu clean room. _

Dzięki funkcji prowadzenia robota przez system wizyjny możliwe jest także wykorzystanie tych urządzeń przy typowych dla zakładów mięsnych liniach, gdzie produkty nie są dobrze pozycjonowane, a dodatkowo występuje duża nieregularność kształtów. W przemyśle spożywczym stanowiska zrobotyzowane najczęściej wykorzystywane są do przenoszenia oraz pakowania produktów z linii do opakowań zbiorczych lub skrzynek transportowych oraz do pa-letyzacji zgrzewek, kartonów czy różnego typu transporterów. Jak wyjaśnia przedstawiciel Pro-Control, aplikacje związane z paletyzacją przeważnie nie wymagają bardzo szybkich jednostek, ale ze względu na często występującą konieczność zmiany orientacji przenoszonego produktu, konieczne jest zastosowanie elastycznego, wieloosiowego robota.

_ Typowe aplikacje to transport półtusz i innych elementów, paletyzacja skrzynek z mięsem i wędlinami, pakowanie i paletyzacja opakowań zbiorczych _ - informuje Paweł Gałązka.

_ W prostszych zadaniach zwykle wystarcza czteroosiowy dedykowany robot paletyzujący, co pozwala na ograniczenie kosztów wdrożenia. Dodatkowo roboty wieloosiowe znajdują zastosowanie do wykonywania zadań uciążliwych dla ludzi, wymagających zatrudnienia wielu osób na zmianie, pracujących rotacyjnie. Jako przykład można podać obsługę pakowania i transportu w chłodniach. _

Poza pakowaniem i paletyzacją ciężkich produktów, w sektorze mięsnym znajdują zastosowanie roboty i manipulatory o mniejszym udźwigu, np. nie przekraczającym kilku kilogramów. W takim przypadku ich zaletą jest bardzo szybka praca. Stanowiska takie służą najczęściej do podejmowania z linii produkcyjnych mniejszych elementów i układania na tackach, np. kiełbasek, opakowań foliowych z krojoną wędliną, tacek z mięsem i wędlinami, parówek, kawałków mięsa do zestawów grillowych, udek czy piersi.

_ Aplikacje bazujące na szybkich robotach typu Delta, SCARA czy dedykowanych jednostkach wieloosiowych pozwalają na osiągnięcie wydajności osiągającej 150-180 cykli pracy na minutę _ - informuje Paweł Gałązka.

Zaletą wykorzystania robotów w zakładach mięsnych jest to, że mogą współpracować z systemami wizyjnymi, dzięki czemu możliwe jest pobieranie z linii produktów, które są rozrzucone w sposób nieregularny. Ponadto robot zastępując człowieka przy wykonywaniu prostych czynności powtarzalnych, wpływa na ograniczenie kosztów, realizując zadania do tej pory zlecane wielu pracownikom. Dodatkowym plusem jest poprawa jakości i dokładności obróbki mięsa. Ograniczenie zaangażowania ludzi w strefach czystych pozwala także na redukcję kosztów związanych z zapewnieniem odpowiednich badań i świadectw dla pracowników.

_ Z punktu widzenia wdrożeń dla tego sektora kluczowe znaczenie ma fakt, że niektóre modele robotów dostępne są w specjalnym wykonaniu dla przemysłu spożywczego i mogą pracować w strefach czystych _ - wyjaśnia przedstawiciel Pro-Control.

Jarosław Maślanek