ME: do połowy roku specustawa ws. deputatu węglowego dla emerytów górniczych (aktl.)

14.01. Katowice (PAP/PAP Legislacja) - Resorty energii oraz rodziny, pracy i polityki społecznej przygotują specustawę porządkującą kwestię wypłat deputatu węglowego dla emerytów górniczych - przekazał w czwartek w Sejmie wiceszef ME Grzegorz Tobiszowski. Miałaby ona wejść w życie jeszcze w I półroczu br.

"Mamy bardzo zróżnicowaną, żeby nie powiedzieć skomplikowaną sytuację, jeśli chodzi o deputaty, wynikającą z historii zdarzeń restrukturyzacyjnych w podmiotach górniczych. Zamierzamy przygotować wspólnie z ministerstwem rodziny i polityki społecznej specustawę, aby objąć jedną regulacją wszystkich uprawnionych" - powiedział Tobiszowski, odpowiadając na pytania ws. deputatów emeryckich zadane przez posłów PO.

Deputat węglowy, czyli uprawnienie do określonej ilości bezpłatnego węgla rocznie, to bardzo stare uprawnienie górnicze, przysługujące tradycyjnie zarówno pracownikom, jak i emerytom czy rencistom górniczym. Wynika z układów zbiorowych pracy lub porozumień wewnątrz poszczególnych spółek. Realizacja tego obowiązku to jednak wielomilionowe koszty dla spółek węglowych, stąd w ostatnich latach próby ograniczenia lub likwidacji tego świadczenia.

Sprawa jest obecnie różnie traktowana w różnych spółkach węglowych. Kompania Węglowa niespełna dwa lat temu pozbawiła emerytów, rencistów górniczych i inne osoby uprawnienia do deputatu - od 2015 r. (z końcem 2015 r. spółka zakończyła rozliczenia dotyczące deputatów dla emerytów za 2014 r.). Katowicki Holding Węglowy w listopadzie 2014 r. zawiesił deputat, także dla emerytów, na lata 2015-2017. Jastrzębska Spółka Węglowa wypowiedziała emerytom i rencistom deputat węglowy - nie wypłaca go od 2015 r.

Wciąż otrzymują go (w naturze - 3 tony rocznie - i ekwiwalencie) emeryci i renciści Tauronu Wydobycie oraz kopalni Bogdanka. Prawo do deputatu, finansowanego z budżetu państwa (średnio 2,8 tony; jednak zgodnie ze znowelizowaną ustawą górniczą ma to być wyłącznie ekwiwalent) ma również 11,5 tys. emerytów i rencistów z kopalń zlikwidowanych, które trafiły do Spółki Restrukturyzacji Kopalń.

"Mając taki, delikatnie mówiąc, bałagan, jeśli chodzi o poszczególne podmioty - a powinniśmy regulować m.in. też układy zbiorowe pracy, jak również pewne schematy zarządzania w poszczególnych podmiotach węglowych - tak również w kwestii deputatów węglowych stoi przed nami to wyzwanie, by spróbować to ujednolicić" - ocenił w czwartek w Sejmie Tobiszowski.

"Jest to rzeczywiście koszt dla budżetu państwa; zarazem stworzenie algorytmu, bo musimy to przypisać, jak zamienimy ekwiwalent na przypis do emerytury czy dodatek do emerytury - to kwestie z którymi musimy się zmierzyć. () W najbliższych dniach bardziej, niż tygodniach, chcemy wewnętrznie, budując grupę osób w ministerstwie energii i ministerstwie rodziny i polityki społecznej, zbudować założenia (ustawy), aby zmierzyć się z tym problemem" - dodał wiceminister.

Poinformował, że roczny koszt realizacji deputatów emeryckich ponoszony przez spółki górnicze (dla ok. 250 tys. osób) wynosił ostatnio ok. 388 mln zł, w tym z dotacji budżetowych 29,7 mln zł), a przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych (dla ok. 79 tys.) - 129 mln zł w całości z budżetu państwa.

W poszczególnych spółkach węglowych koszt ten (w wartościach dla roku 2013 r. - PAP) wynosił: dla KW ok. 262 mln zł, dla KHW - prawie 40 mln zł, dla JSW - ok. 65 mln zł, dla Tauronu - ponad 2 mln zł, a Bogdanki - ponad 4 mln zł.

Ostateczny koszt realizacji deputatów emeryckich zależał m.in. od ich formy realizacji. W przypadku wydawania w tzw. naturze obliczany był na podstawie wartości technicznych kosztów wytworzenia: ok. 300 zł za tonę (również w przypadku odkupu węgla przez spółki). W przypadku ustawowego przyznania prawa do ekwiwalentu (poprzez ZUS) - to wielkość 600 zł za tonę (podawana w obwieszczeniu odpowiedniego ministra, obecnie energii). Podobna wartość obowiązuje w SRK.

Od 2005 r. prawa do tych świadczeń w poszczególnych przedsiębiorstwach pozbawionych zostało: w KW - ponad 47 tys. osób, w KHW - niespełna 39 tys. osób, w JSW - ponad 38 tys. osób.

Dopytywany o perspektywę wejścia w życie zapowiadanych przepisów wiceminister energii zaznaczył, że resortowi "bardzo zależy, aby w pierwszym półroczu tego roku dokonać przyjęcia tej ustawy". "Im szybciej to zrobimy, tym będzie korzystniej, bo wtedy kolejny problem przy tej całej reformie, który musi być uporządkowany, powinien zostać domknięty. Także taki czasokres dajemy sobie - do końca czerwca, chociaż tendencję mamy, aby zrobić to wcześniej" - uściślił Tobiszowski.

Przypomniał, że kwestia wymaga też szybkiego działania wobec perspektywy wzrostu kosztu realizacji deputatów osób, które będą przechodziły do SRK. Dopytywany przez posłów nie odpowiedział wprost, czy regulacja obejmie także uprawnienia przysługujące b. pracownikom innych branż niż sektor węgla kamiennego (chodzi o uprawnionych do 1,8 tony węgla rocznie na podstawie ustawy o komercjalizacji, restrukturyzacji i prywatyzacji PKP z 2000 r.)

"To też jest pewne wyzwanie, z którym będzie trzeba spróbować się zmierzyć. Pytanie jest, czy rzeczywiście będziemy w stanie - to mówię z pełną pokorą i świadomością problemu - objąć (specustawą) jeszcze dodatkową grupę" - zaznaczył.

Tobiszowski podkreślił, że głównym zamiarem specustawy będzie ujednolicenie kryteriów wypłaty deputatów. Przyznał, że wobec obecnego zróżnicowania zasad ich wypłacania - bardziej korzystnego dla niektórych grup, mniej dla innych - nie będzie prawdopodobnie możliwe zrobienie "takiego systemu, który będzie zadowalał kwotowo wszystkich".

"Będziemy musieli próbować coś uśrednić, co może wywołać pewne komentarze, natomiast kluczem jest to, żeby wreszcie uporządkować i zrobić czytelność - żeby nie było, że osoby mieszkają na tym samym osiedlu, a mają różne warunki, jeśli chodzi o deputat, bo pracowali w innych spółkach" - wyjaśniał wiceminister energii.

W końcu ubiegłego roku parlament uchwalił, a prezydent podpisał, nowelizację ustawy o funkcjonowaniu górnictwa węgla kamiennego, przedłużającą m.in. wygasające z końcem 2015 r. regulacje dotyczące uprawnień byłych pracowników kopalń.

Istotną zmianą w tej nowelizacji było odejście od wydawania bezpłatnego węgla w naturze dla uprawnionych emerytów górniczych z kopalń postawionych w stan likwidacji przed dniem 1 stycznia 2007 r. oraz pracowników przeniesionych do Spółki Restrukturyzacji Kopalń, na rzecz wypłaty ekwiwalentu pieniężnego za ten węgiel - jednak samo świadczenie zostało zachowane.

W ostatnich dniach Związek Zawodowy Górników w Polsce poinformował, że rozpoczął zbieranie 100 tys. podpisów pod obywatelską inicjatywą ustawodawczą ws. ustawowego zagwarantowania darmowego deputatu węglowego z budżetu państwa dla wszystkich emerytów górniczych.