Mikro i małe przedsiębiorstwa w Polsce wciąż "analogowe". Potrzebna cyfrowa rewolucja

Nawet infrastruktura, w którą tyle inwestowaliśmy w ostatniej unijnej perspektywie finansowej 2007-2013 ciągle odstaje od średniej unijnej. Najgorzej jest jednak z wykorzystaniem technologii informatycznych przez przedsiębiorstwa. Polska znajduje się w tej "kategorii" na 24 miejscu w UE. Komentarz dr Małgorzaty Starczewskiej-Krzysztoszek, głównej ekonomistki Konfederacji Lewiatan.

Świat nam znowu ucieknie bo jest coraz bardziej cyfrowy. Chyba nie do końca dostrzegają to polskie mikro, małe i średnie przedsiębiorstwa, bo obraz cyfryzacji ich biznesów jest ciągle zbyt analogowy. **

Mikro, małe i średnie przedsiębiorstwa:

• Tylko 55 proc. mikro, małych i średnich firm obsługuje klientów przez Internet wykorzystując do tego celu pocztę elektroniczną.
• Tylko 42 proc. MMŚP wystawia e-faktury.
• 41 proc. MMŚP zarządza zasobami wykorzystując do tego celu odpowiednie oprogramowanie.
• Tylko 3 na 10 MMŚP posiada i wykorzystuje strony w mediach społecznościowych.
• Tylko co piąte MMŚP prowadzi portal on-line dla klientów.
• Zaledwie 15 proc. MMŚP wykorzystuje portal dla klientów na urządzenia mobilne.
• Tylko 12 proc. MMŚP korzysta z chmury do przechowywania danych, kontaktu z klientami.
• Co drugie MMŚP uznaje własną stronę internetową za zasób kluczowy lub zasób o dużej przydatności. Jednocześnie 3 na 10 MMŚP nie posiada własnej strony internetowej.
• Ponad 1/3 za zasób kluczowy lub zasób o dużej przydatności uznaje specjalistyczne oprogramowanie, które wykorzystuje w swojej działalności biznesowej. Ale prawie 40 proc. nie korzysta ze specjalistycznego oprogramowania lub uznaje je za nieprzydatne.

Badania Konfederacji Lewiatan[1] wskazują na cyfrowe słabości polskich mikro, małych i średnich przedsiębiorstw. Aczkolwiek średnie przedsiębiorstwa są wyraźnie na ścieżce cyfryzacyjnej - 7 na 10 firm wykorzystuje w swojej działalności biznesowej co najmniej 3. technologie informatyczne spośród siedmiu wskazywanych w badaniu[2]. W grupie firm małych (10-49 zatrudnionych) sytuacja jest nieznacznie gorsza, bowiem co najmniej 3 technologie cyfrowe wykorzystuje 58 proc. firm.

Wśród mikroprzedsiębiorstw takie „ucyfrowienie” występuje zaledwie w co trzeciej firmie. Jednocześnie ponad 25 proc. mikroprzedsiębiorstw nie korzysta z żadnej technologii informatycznej. W grupie małych firm jest to 9 proc., a w grupie firm średnich - niespełna 3 proc. (trudne do uwierzenia że takie są, a jednak).

Przyjmijmy, że firmy nie wykorzystujące żadnej technologii cyfrowej w swojej działalności biznesowej to _ firmy analogowe _, firmy które wykorzystują 1 lub 2 technologie to _ e-adepci _, a firmy korzystające z co najmniej 3. technologii informatycznych to _ firmy cyfrow _e. Obraz sektora MMŚP wygląda wtedy następująco:

Mikrofirmy należy zaliczyć do „analogowych”, ale z rosnącym zainteresowaniem wykorzystaniem technologii informatycznych. Nie brakuje jednak wśród nich przedsiębiorstw, które wiedzą jak wykorzystać cyfryzację do poprawy swoich szans biznesowych.

Firmy małe to e-adepci na drodze ku cyfryzacji. Relatywnie duża grupa (58,5proc.) „cyfrowa” składa się bowiem głównie z firm wykorzystujących jedynie 3 technologie informatyczne, nie więcej.

Przedsiębiorstwa średnie to już cyfrowa arystokracja na tle firm mikro i małych. Wśród nich znajdują się te, które wykorzystują biznesowo technologie informatyczne na większą skalę. Ale i tu jest jeszcze dużo do zrobienia.

Można jednak zapytać, czy cyfryzacja jest mniejszym przedsiębiorstwom potrzebna. Wiąże się ona oczywiście z kosztami, ale nie są one wielkie. Jeśli zatem tak liczna grupa firm mikro i małych (wyłączam tu firmy średnie) nie inwestuje w technologie informatyczne, może nie widzą one takiej potrzeby, uważają, że nie przełoży się to na biznes. I tu się niestety mylą!

Mikro i małe firmy, które korzystają z technologii informatycznych w prowadzeniu biznesu to elita. Maja lepsze wyniki finansowe, nastawione są na rozwój a nie na przetrwanie, budują swoją pozycję konkurencyjna na rynku na jakości produktów i usług, specjalizacji, zdolności do dostosowywania się do potrzeb klienta. Za kluczowy zasób uważają pracowników i rozumieją znaczenie wizerunku w biznesie.

Podczas gdy 2/3 _ cyfrowych _ mikro i małych firm nastawionych jest na cele rozwojowe (m.in. wzrost sprzedaży, wzrost udziału w rynku, wzrost zysku, wzrost wartości w długim okresie), tak wśród _ analogowych _ 7 na 10 mikro i małych firm nastawionych jest zachowawczo – na utrzymanie się na rynku oraz na zapewnienie pracy i dochodów właścicielowi i jego rodzinie. Na firmy _ analogowe _przypada 4 proc. z całej grupy mikro i małych przedsiębiorstw podmiotów, które chcą zwiększać udziały w rynku. Na grupę _ cyfrowych _ ponad 60 proc., a na _ e-adeptów _ 1/3.

Wśród firm _ analogowych _ prawie 1/4 buduje swoją pozycję konkurencyjną na rynku na cenie, wśród cyfrowych tylko 9 proc. Wśród firm dla których ważni są kompetentni pracownicy tylko 8 proc. to przedsiębiorstwa _ analogowe _, a ponad 80 proc. to firmy _ cyfrowe _.

Wśród firm _ cyfrowych _ prawie połowa wdrożyła w ostatnich latach innowacje produktowe, ponad 1/3 innowacje procesowe i ponad 3/4 uważa inwestycje w innowacje za szansę rozwojową. Wśród firm _ analogowych _ tylko 2 na 10 firm wdrożyły innowacje produktowe, a 15 proc. innowacje procesowe i tylko 40 proc. uważa inwestycje w innowacje za przydatne. Podobnie jest z zainteresowaniem inwestowaniem w B+R.

Podsumowaniem przewag, które maja firmy _ cyfrowe _ nad _ analogowymi jest skala obecności tych ostatnich na rynkach zagranicznych – prawie 3 na 10 firm cyfrowych to eksporterzy[3]. Wśród firm analogowych tylko 6% sprzedaje na rynki zewnętrzne. W grupie _ e-adeptów _ – 12 proc.

Czy mogą być lepsze dowody na znaczenie cyfryzacji dla zdolności do wykorzystywania szans biznesowych, na poprawę zdolności do konkurowania na rynku, a właściwie na rynkach, bo dzisiaj funkcjonujemy (także najmniejsze firmy) globalnie, a przynajmniej takie mamy szanse.

Należy zrobić wszystko, aby zainteresować mikro i małe przedsiębiorstwa technologiami informatycznymi, pomóc im „odkryć” szanse, które cyfryzacja daje. Problem bowiem tkwi bowiem nie w pieniądzach, ale w głowach. W braku wiedzy, a tym samym braku kompetencji cyfrowych. W braku rozumienia, jak w optymalny sposób wykorzystać technologie informatyczne do rozwijania biznesu.

Dlatego tak ważne są takie projekty jak FIRMOWE (R)EWOLUCJE, którego Konfederacja Lewiatan jest Partnerem, obok firm home.pl i Microsoft. Aktywizują one mikro i małe przedsiębiorstwa do myślenia o tym, do czego może im być przydatna cyfryzacja i pomagają te pomysły zaimplementować. Z pożytkiem dla całej gospodarki.

[1] „Monitoring kondycji sektora MMŚP'2014”. Badanie przygotowane przez Konfederacje Lewiatan a przeprowadzone przez CBOS w okresie 6 maja-18 lipca 2014 r. na ogólnopolskiej losowej próbie 1111 aktywnych przedsiębiorstw prywatnych. Badane były firmy zatrudniające od 2 do 249 pracowników, gdzie tytułem prawnym zatrudnienia jest terminowa lub bezterminowa umowa o pracę. Wywiady z respondentami były realizowane metodą wywiadu bezpośredniego (face-to-face) przez ankieterów CBOS. Badanie było współfinansowane przez Związek Polskiego Leasingu i PZU SA.
[2] (1) obsługa klientów przez Internet z wykorzystaniem poczty elektronicznej, (2) wystawianie e-faktur, (3) zarządzanie zasobami z wykorzystaniem odpowiedniego oprogramowania, (4) posiadanie i wykorzystywanie stron w mediach społecznościowych, (5) posiadanie i wykorzystywanie portalu on-line dla klientów, (6) posiadanie i wykorzystywanie portalu dla klientów na urządzenia mobilne, (7) wykorzystywanie chmury do przechowywania danych, kontaktu z klientami.
[3] Wśród firm średnich i dużych prawie połowa to eksporterzy.