Senat/ Wniosek o połączenie prac nad zmianami w ustawie o spółdzielniach

Oba projekty mają dostosować przepisy o spółdzielniach mieszkaniowych do wyroków Trybunału Konstytucyjnego.

W wyroku z 14 lutego 2012 r. TK stwierdził, że przepisy ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych, są niezgodne z konstytucją. Trybunał zakwestionował regulację przewidującą, że najemcy dawnych mieszkań zakładowych nieodpłatnie przejętych przez spółdzielnie mieszkaniowe mogą nabyć prawo własności zajmowanych lokali po spłacie wyłącznie zadłużenia z tytułu umowy najmu. Jednocześnie pozostali najemcy lub członkowie spółdzielni musieli ponieść dodatkowe opłaty.

W związku z tym orzeczeniem, które weszło w życie 22 lutego 2013 r., powstała luka prawna. Z uwagi na brak regulacji ustawowych, najemcy lokali przejętych nieodpłatnie przez spółdzielnie nie mogą nabywać ich własności. Najemcy mogą nabywać własność zajmowanych przez siebie lokali jedynie wtedy, gdy spółdzielnia nabyła te lokale odpłatnie.

Jak oceniła na środowym posiedzeniu komisji senator Lidia Staroń (niezrz.), niesprawiedliwością jest, gdy ludzie inwestujący w fundusz remontowy i w koszty eksploatacyjne związane z utrzymaniem mieszkania, zostają pozbawieni wszelkich praw do lokalu i ostatecznie eksmitowani.

Wskazała, że status lokatorów mieszkań zakładowych był regulowany także inną ustawą, która mówiła o tym, że lokatorzy mieszkań zakładowych, którzy m.in. odprowadzali opłaty na fundusz remontowy mieszkań, powinni uzyskać status lokatorskiego prawa do lokalu.

"Spółdzielnie nie wykonywały tych zaleceń i mamy szereg przykładów" - mówiła Staroń. Przypomniała sytuację z Sosnowca, kiedy to mieszkania zakładowe zostały sprzedane za bezcen prywatnym przedsiębiorcom, mimo że prawo do pierwokupu mieli lokatorzy. Jak relacjonowała Staroń, ok. 1000 mieszkań zostało zbytych osobom trzecim, bo nie przestrzegano ustawy z 1994 r.

Senator zaproponowała, aby projektem nowelizacji ustawy, który naprawiłby niedoskonałe prawo i ujednolicił przepisy o spółdzielniach mieszkaniowych, Senat zajął się wraz z nowelizacją o spółdzielniach mieszkaniowych dostosowującą system prawa do innego wyroku TK - z 5 lutego 2015 r. Jan Libicki zaznaczył, że decyzję dotyczącą ewentualnego połączenia prac nad projektami pozostawia Rządowemu Centrum Legislacji. Dodał, że następne posiedzenie komisji planowane jest na przełomie kwietnia i maja.

W świetle wyroku z 5 lutego 2015 r., osoby, którym nie przysługuje spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, prawo odrębnej własności lokalu lub ekspektatywa odrębnej własności lokalu, nie mogą być członkami spółdzielni.

Członkami spółdzielni nie mogą być także członkowie organów spółdzielni i osoby w niej zatrudnione (jeżeli nie mają tych praw do lokalu), a także osoby, które zbyły lub utraciły prawo do lokalu. Ponadto jeżeli osoba będąca nabywcą spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu (a także spadkobiercą, czy licytantem), chce przystąpić do członkostwa spółdzielni, nie powinno wymagać się od niej spełnienia innych przesłanek niż złożenie deklaracji przystąpienia do spółdzielni.

Senator Staroń podkreśliła, że wbrew pojawiającym się ostatnio w prasie głosom, projekt dostosowujący przepisy do tego wyroku TK, w żadnym z przepisów nie mówi o ograniczeniu wynajmu przez właścicieli mieszkań. "Masz mieszkanie możesz nim dysponować" - zaznaczyła senator.

Tę opinię podziela Ministerstwo Infrastruktury i Budownictwa. W oświadczeniu resortu nadesłanym PAP czytamy, że z tekstu przepisów projektu wynika jasno, że członkiem spółdzielni może być osoba, której przysługuje spółdzielcze prawo do lokalu, prawo odrębnej własności lokalu lub ekspektatywa odrębnej własności lokalu. Oznacza to, że osoba, której przysługuje tytuł prawny do lokalu w spółdzielni może być jej członkiem i dysponować lokalem zgodnie z zasadami określonymi w ustawie o spółdzielniach mieszkaniowych, w tym wynajmować lokal innym osobom.

Ministerstwo podkreśla, że ograniczenie możliwości zostania członkiem spółdzielni do przypadków posiadania któregoś z tytułów prawnych do lokali nie ma wpływu na możliwość dysponowania tymi prawami, stosownie do przepisów wskazanych w ustawie o spółdzielniach mieszkaniowych. Jednakże osoby, które będą najemcami takich lokali nie będą mogły zostać członkami danej spółdzielni mieszkaniowej.

W opinii Rzecznika Praw Obywatelskich, pomimo wejścia w życie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 5 lutego 2015 r., osoby które wcześniej nabyły członkostwo w spółdzielni nie mogą być tego prawa pozbawione.