SN: w przypadku zmiany stopnia niezdolności do pracy prawo do renty ustaje

Ustawa o emeryturach i rentach z FUS z 1998 roku reguluje w sposób odrębny świadczenie w przypadku całkowitej niezdolności do pracy i świadczenie w przypadku częściowej niezdolności do pracy. Odrębnie też uregulowane są kryteria dla osób, które mają 20-letni (kobiety) i 25-letni (mężczyźni) okres składkowy i nieskładkowy i dla tych, które takiego okresu nie mają.

SN orzekał, czy w przypadku zmiany stopnia niezdolności do pracy zmienia się jedynie wysokość renty czy też ustaje prawo do tego świadczenia. Chodzi o kobietę, która pobierała rentę z tytułu całkowitej niezdolności do pracy; po zmianie orzeczenia o stopniu niezdolności do pracy uważała, że nadal powinna otrzymać świadczenie, w zmniejszonej wysokości.

Innego zdania w tej sprawie był ZUS. W 2006 roku odmówił kobiecie prawa do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy i nie przyznał jej prawa do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy. Uznał, że nie spełnia warunków do otrzymania tego świadczenia. Ubezpieczona była częściowo niezdolna do pracy, ale nie miała 5-letniego okresu składkowego i nieskładkowego w ciągu ostatnich 10 lat.

Sprawa trafiła do sądu we Wrocławiu, który zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał kobiecie świadczenie w zmniejszonej wysokości (w przypadku częściowej niezdolności do pracy wynosi ono 75 proc. świadczenia z tytułu całkowitej niezdolności).

Opinię tę podzielił Sąd Apelacyjny, uznając że zmiana stopnia niezdolności do pracy nie jest wystarczającą przyczyną ustania prawa do renty. Uznał, że zmiana ta może skutkować jedynie zmianą wysokości świadczenia, a nie odmową przyznania go na dalszy okres.

Ostatecznie sprawa ta trafiła do Sądu Najwyższego, który w czwartkowej uchwale orzekł, że jeżeli ustaje któryś z warunków do otrzymania renty z tytułu niezdolności do pracy, ustaje też prawo do renty.

Sąd podkreślił, że przepis ustawy o emeryturach i rentach z FUS reguluje prawo do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy i częściowej niezdolności do pracy w odmienny sposób. SN zaznaczył, że "w istocie mamy do czynienia z dwoma rodzajami rent" - dlatego świadczenia uzyskiwanego na podstawie jednych przepisów nie można automatycznie zamienić na świadczenie uzyskiwane na podstawie innych przepisów. Stąd nie jest możliwe jedynie obniżenie świadczenia w przypadku zmiany stopnia niezdolności do pracy u pewnej grupy uprawnionych, lecz prawo do renty ustaje.