Trzy ważne zmiany dla emerytów. Od dziś rewolucja w świadczeniach

1 marca każdego roku wchodzą w życie ważne zmiany dla emerytów i rencistów. Nie inaczej jest w tym roku.

W związku z tym redakcja WP Finansów postanowiła przygotować kompleksowy przewodnik po nowościach.

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

Najważniejsza zmiana to waloryzacja emerytur i rent, która wynosi 12,12 proc. Dzięki temu marcowe przekazy od ZUS będą już powiększone o kilkaset złotych.

Nie mam wątpliwości, że taki wzrost świadczeń będzie zauważalny w portfelach polskich emerytów i będzie stanowił odpowiednią rekompensatę wzrostu kosztów życia w zeszłym roku. Paradoksalnie mechanizm systemowy jest skonstruowany w ten sposób, że seniorzy odczują te podwyżki w momencie, gdy inflacja już jest niższa, a więc mimo że opóźnienie nie działa na ich korzyść, to jednak będą mogli dobrze odebrać waloryzację trzy razy większą niż ostatnio ogłoszona aktualna inflacja - ocenił w komentarzu dla WP Finansów dr Marcin Wojewódka z Instytutu Emerytalnego.

Od 1 marca 2024 r. najważniejsze świadczenia prezentują się następująco:

• emerytura minimalna - wzrosła z 1588,44 zł do 1780,96 zł brutto,
• renta rodzinna z tytułu całkowitej niezdolności do pracy - wzrosła z 1588,44 zł do 1780,96 zł brutto,
• renta socjalna - wzrosła z 1588,44 zł do 1780,96 zł brutto,
• najniższa renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy - wzrosła z 1191,33 zł do 1335,72 zł brutto
• świadczenie honorowe dla stulatków - 6246,13 zł (pod warunkiem że setne urodziny wypadają po 29 lutego br.).

Dla przykładu emeryt, który do tej pory pobierał świadczenie w wysokości 2 000 zł brutto (1820 zł brutto), od marca dostanie 2 242 zł brutto (2041 zł netto). Zyska więc 221 zł.

Na jeszcze większą różnicę mogą liczyć bardziej zamożni emeryci. Osoba, która do końca lutego otrzymywała 3 400 zł brutto (2 986 zł netto), od marca dostanie 3 812 zł brutto (3 312 zł). Zyska więc 326 zł.

Oto konkretne wyliczenia dla przykładowych emerytur:

Warto jednak pamiętać, że inflacja nie stoi w miejscu, więc "ukradnie" część z podwyżek seniorów. Przyjmując założenie, że średnioroczny wzrost cen wyniesie 4,6 proc. (tak zakłada NBP w "Raporcie o inflacji - listopad 2023 r."), emeryt, który do końca lutego pobierał 1800 zł brutto, przez kolejne dziesięć miesięcy straci prawie 92 zł.

Oto symulacje dla innych emerytur:

Poza zwykłymi świadczeniami podwyżkę zanotowały również senioralne dodatki. I tak dodatek pielęgnacyjny, który przysługuje osobom po 75. roku życia, wzrósł z 294,39 zł do 330,07 zł. Natomiast dodatek pielęgnacyjny dla inwalidy wojennego uznanego za całkowicie niezdolnego do pracy i do samodzielnej egzystencji został powiększony z 441,59 zł do 495,11 zł.

Podwyżka obejmie też ryczałt energetyczny - kwota tego dodatku wzrosła z 255,17 zł do 299,82 zł. Należy się on osobom, które są:

• kombatantem,
• żołnierzem zastępczej służby wojskowej przymusowo zatrudnianym w kopalniach węgla, kamieniołomach oraz zakładach pozyskiwania rud uranowych i batalionach budowlanych,
• wdową lub wdowcem, a jednocześnie emerytem i rencistą, pozostałym po kombatantach i innych osobach uprawnionych,
• wdową po żołnierzach przymusowo zatrudnianych, pobierającą emeryturę lub rentę.

Nadprogramowym świadczeniem jest także trzynasta emerytura. Dodatek, którego wypłatę gwarantuje ustawa, jest przyznawany w kwocie emerytury minimalnej. Zatem wraz z kwietniową emeryturą seniorzy otrzymają dodatkowo 1780,96 zł brutto, czyli o 192,52 zł więcej niż wcześniej.

W związku z waloryzacją zaszły też zmiany w 500 plus dla niesamodzielnych. To świadczenie uzupełniające, które przysługuje osobom powyżej 18. roku życia.

Z oficjalnych danych wynika, że pobiera je około 385 tys. osób, z czego prawie połowę stanowią obywatele powyżej 75. roku życia.

Poza kryterium wiekowym trzeba spełnić też następujące warunki:

• być niezdolnym do samodzielnej egzystencji (potrzebne jest orzeczenie o niezdolności do samodzielnej egzystencji lub orzeczeniem o całkowitej niezdolności do pracy, całkowitej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym, całkowitej niezdolności do służby),
• nie posiadać prawa do emerytury ani renty lub innego świadczenia pieniężnego finansowanego ze środków publicznych (np. zasiłku stałego albo zasiłku okresowego)
• posiadać prawo do tych świadczeń, pod warunkiem że ich łączna wartość mieści się w konkretnej kwocie.

I to właśnie ta konkretna kwota uległa zmianom. Do tej pory łączna kwota świadczeń brutto, od której uzależniona była wypłata 500 plus dla niesamodzielnych, wynosiła 2157,80 zł. Od 1 marca próg wzrósł do poziomu 2419,33 zł.

To oznacza, że na 500 plus dla samodzielnych łapią się obecnie osoby, których emerytura mieści się w przedziale od 1919,33 zł do 2419,33 zł. Pełne świadczenie uzupełniające otrzymują osoby, których emerytura nie przekracza 1919,33 zł. W przypadku wyższych świadczeń (ale do kwoty 2419,33 zł) 500 plus jest pomniejszane zgodnie z zasadą "złotówka za złotówkę".

Oto konkretne wyliczenia, z których wynika, jaka jest wysokość świadczenia uzupełniającego przy konkretnych emeryturach:

Trzecia ważna zmiana dotyczy osób pracujących, które pobierają wcześniejsze emerytury lub renty, ale nie ukończyły jeszcze powszechnego wieku emerytalnego (60 lat - kobiety, 65 lat - mężczyźni). Tacy seniorzy mogą pracować, ale muszą pilnować konkretnych progów. Po ich przekroczeniu ZUS ma prawo zmniejszyć lub zawiesić świadczenie.

Wysokość limitów jest powiązana ze średnim wynagrodzeniem. Według danych GUS przeciętna pensja w IV kwartale 2023 r. wyniosła 7540,36 zł.

W związku z tym bezpieczną granicą dorabiania do emerytury jest obecnie 5278,30 zł brutto miesięcznie. Jeśli kwota przychodu przekroczy ten próg (który stanowi 70 proc. przeciętnej pensji), to ZUS może zmniejszyć świadczenie. Jeśli emeryt dorobi więcej niż 9802,50 zł brutto miesięcznie (130 proc. średniej pensji), to ZUS może zawiesić świadczenie.

Progi są ustalane na każdy kwartał, więc powyższych limitów dorabiania trzeba pilnować w marcu, kwietniu i maju. Nowe stawki będą obowiązywały od czerwca do września.