Wysokie premie szkodzą efektywności?

W przypadku zadań umysłowych przekroczenie określonego poziomu bodźców motywacyjnych szkodzi efektywności.

System zapłaty według wyników, do której dodawane były liczne bonusy, związane z dokonaniami minionego miesiąca, długo uchodził za wzorcowy, podnosząc motywację i zaangażowanie personelu. W czasach recesji jednak stał się obiektem ostrej krytyki. Obecnie przeważa opinia, że bonusy zorientowane były zbytnio na osiągnięcie krótkoterminowych zysków i w efekcie stwarzały fałszywe bodźce. Psychologowie i ekonomiści, w świetle ostatnich badań, nie mają pewności, czy wysokie premie w ogóle motywują pracowników do lepszych osiągnięć. Przynoszą raczej odwrotny efekt: ludzie, wynagradzani szczególnie wysoką gratyfikacją za określone zadanie, uzyskują znacznie gorsze rezultaty od otrzymujących małą lub średnią zapłatę.

Czworo amerykańskich naukowców - Dan Ariely, Uri Gneezy, George Lowenstein i Nina Mazar - udowodniło, że teza mówiąca, że każde dodatkowe euro zwraca się, gdyż podnosi motywację, a w efekcie poprawia rezultaty, dalece mija się z prawdą.

Zarówno eksperymenty przeprowadzone w jednym z wiejskich regionów Indii, jak i te ze studentami w USA, udowodniły, że najwyższe wynagrodzenia podnosiły nie tylko motywację, lecz też nerwowość. W efekcie ludzie koncentrowali swe myśli bardziej na pieniądzach, niż na wykonaniu zadania. Eksperymenty wykazały, że stres spowodowany perspektywą dużych pieniędzy odbił się negatywnie na pracy umysłowej. Jednak inaczej było z zadaniami fizycznymi. Perspektywa dużych pieniędzy nie tylko nie obniżyła, lecz podniosła efektywność.