Pracujemy nad zmianami, które zwiększą źródła dochodów samorządów – powiedziała „Parkietowi” Elżbieta Bieńkowska, minister rozwoju regionalnego. Główne założenia to podniesienie udziału gmin, powiatów i województw we wpływach z podatków dochodowych od osób fizycznych i przedsiębiorstw czy zmiany w podatku VAT i innych.
Więcej swobody
Ma to doprowadzić m.in. do zwiększenia niezależności finansowej samorządów w prowadzeniu polityki prorozwojowej. A te większe jednostki zmotywować do aktywniejszego pozyskiwania dodatkowych dochodów. Kierunki zmian zostały nakreślone w zatwierdzonym przez rząd dokumencie „Plan działań” niezbędnych do realizacji Krajowej Strategii Rozwoju Regionalnego.
Do I półrocza 2011 r. ma być gotowy pakiet nowelizacji ustaw, a ich wejście w życie przewiduje się na początek 2014 roku. Obecnie samorządy mają do 47 proc. udziału we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych i do 14 proc. – od firm.
Trzeba rekompensaty
Samorządowcy są nieco zaskoczeni propozycjami, nikt na razie nie zaprosił ich do konsultacji. Podkreślają jednak, że zmiany są konieczne.
– System finansowania samorządów został kilka lat temu całkowicie zepsuty – komentuje Ryszard Grobelny, prezydent Poznania i prezes Związku Miast Polskich. – Wprowadzono niższe stawki podatku dochodowego PIT, a wcześniej ulgi prorodzinne. To spowodowało ogromne uszczuplenie naszych wpływów z tego podatku, które nie zostało w całości zrekompensowane.
Grobelny szacuje ubytek z tego tytułu w budżecie Poznania na 120 mln zł rocznie, władze Warszawy – nawet na 1 mld zł rocznie.
Niedoszacowane dochody
– Rząd zleca samorządom coraz więcej zadań, ale nie przekazuje adekwatnych środków do ich realizacj, a efektywność naszych dochodów z roku na rok spada – w Katowicach tylko w ostatnich 2 latach szacuje się spadek około 100 mln złi – podkreśla Danuta Kamińska, skarbnik Katowic. Znany przykład to coroczne podwyżki dla nauczycieli. – Cały system finansowania stał się anachroniczny, przestarzały w stosunku do wymagań XXI wieku – zauważa.
Ludwik Węgrzyn ze Związku Powiatów Polskich wylicza, że dochody powiatów są o 20–25 proc. niedoszacowane w stosunku do zadań własnych. – Oceniam, że udział we wpływach z podatku PIT powinien wzrosnąć o 2 pkt. proc. – mówi.
Kto naprawdę skorzysta
Samorządowcy chcieliby, żeby zmiany dotyczące VAT dawały lokalnym budżetom pewien udział we wpływach z tego podatku. Kuriozalny jest fakt, że realizujemy inwestycje zazwyczaj finansowane kredytem, ponosimy koszty kredytu i od tych inwestycji musimy odprowadzić 22 proc. VAT, od przyszłego roku 23 proc., bez możliwości jego odliczenia – podkreśla Kamińska.
– Zmiana systemu finansowania samorządów to potrzebny krok, choć diabeł tkwi w szczegółach – zauważa Waldy Dzikowski z Platformy Obywatelskiej, wiceprzewodniczący Sejmowej Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej.
Sami zainteresowani obawiają się, że propozycje zmian okażą się najbardziej korzystne dla... budżetu państwa. Mają one polegać również na likwidacji dotacji celowych, zwiększeniu dochodów na zadania zlecone, zmianach w subwencjach oraz modyfikacji tzw. janosikowego.
PARKIET
Anna Cieślak-Wróblewska , Artur Osiecki
